Aardappel uit strakke keten en veel prijsstelsels

Directeur van Nedato Wim van de Ree van heeft een kantoor in Oud-Beijerland (Zuid-Holland) waar de vrachtwagens met aardappelen dicht aan voorbij rijden. Vanuit het andere raam kijkt hij uit op bouwland. Of dat nu onderdeel is van het Nedato-areaal van 8.000 hectare of niet, het toont dat Nedato dicht op de praktijk opereert. Daarbij heeft de bv over de jaren een interessante solide ketenregievorm gebouwd.

Nedato koopt uitgangsmateriaal

Van de Ree durft niet te zeggen of die regievorm verder gaat dan bij afzetpartijen in groente en fruit, maar de conclusie moet haast wel ‘ja’ zijn. Dat begint al bij de aankoop van het uitgangsmateriaal. Die koopt Nedato dus in voor zijn 500 telers. Er wordt namelijk uitsluitend voor een bekende vraag geproduceerd. De pootaardappelen worden verkocht aan de telers pas nadat een teeltplan voor de hele organisatie is opgesteld. Nedato kent de percelen en bedrijfsvoering van de telers in detail en wijst zo de rassen aan de telers toe. “Er wordt weleens wat geschoven bij discussie, maar de hoofdlijn ligt voor 80% vast.”

Nedato-directeur Wim van de Ree. – Foto: Roel Dijkstra

Vaste groep telers en afnemers

Een belangrijke rol speelt de accountmanager van Nedato: “Die heeft zich ontwikkeld tot organisatiespecialist. Hij begeleidt de teler in het maken van de juiste keuzes en past daarvoor benchmarking toe.” Zijn teelt wordt dus vergeleken met zijn collega’s op indicatoren rond zaken als opbrengst, kwaliteit, maar vooral risicomanagement. “Dat kunnen we doen doordat alle teeltdata gestandaardiseerd zijn. Een paar telers hebben zo’n systeem nog niet, maar dan kloppen wij het voor ze in.”

Dat systeem is gegroeid. “De basis is een vaste structuur met een vaste groep telers en afnemers. Als je die twee voor elkaar hebt, kun je de regie opvoeren. Welk ras een teler levert bijvoorbeeld en wanneer hij levert.”

Keuze uit 5 prijsstelsels

Van de 400.000 ton aardappelen waar Nedato op stuurt, is 150.000 ton voor de versmarkt (tafelaardappelen) en de grotere volumes dus voor de verwerkers, vooral frites. Beide productstromen hebben een eigen afzetsysteem, waarbij product voor de versmarkt op vrijwel dezelfde wijze als groente en fruit van de hand gaat: met week- en dagprijzen. Hier hanteert Nedato een poolvorm, maar met een bonus tot 25% voor topkwaliteit. De versmarkt vraagt immers een hogere schilkwaliteit.

Voor de aardappelen voor verwerking heeft Nedato een interessant flexibel prijssysteem, bestaande uit 5 componenten. Of eigenlijk 5 keuzes, waarmee telers hun risico’s zo goed mogelijk spreiden. De simpelste zijn de (1) vaste prijs en (2) de dagprijs.

Een keuze voor een pool is er in 2 varianten: (3) een vrije poolprijs, of (4) een pool met een top- en bodemprijs. Dat laatste systeem legt iets meer prijsrisico vast voor de teler.

De 5-de mogelijkheid is de termijnhandel en dat is voor de groente- en fruithandel nu de grote onbekende. Van de Ree schat dat 15% van het volume van Nedato zo wordt afgezet. Deze markt is vergeleken met de andere afzetvormen volatiel, het stelsel van makelaars en open handel brengt extra emotie in de prijsvorming.

Nedato kent van al haar telers de verrichtingen in teelt en kwaliteit. – Foto: Peter Roek

Risico’s in gesloten keten

Van de Ree houdt zijn telers voor dat in dat flexibele prijssysteem van Nedato de open pool een hoogste uitbetaalprijs oplevert. “Maar dat gaat wel gepaard met de hoogste pieken en dalen, dus als teeltbedrijf moet je dat aankunnen.” Voor Nedato is dat prijzenstelsel niet een zwaar risico. “Omdat we alleen vastleggen waarvoor afzet is verzekerd.”

Dat kan Nedato door vaste relaties met afnemers. Zo is Nedato 52 jaar leverancier van Albert Heijn. Daaraan heeft het handelshuis gestaag gebouwd. “Je moet dan niet te makkelijk denken dat je dat nog wel 52 jaar bent. Je moet blijven investeren in zaken als milieubewuste teelt en het voorstellen doen voor nieuwe rassen en verpakkingen. Zo geef je invulling aan betrouwbaarheid en dat creëert rust.”