premium
Stijgende kosten voor arbeid of certificering berekenen en doorbereken, stelt Oxin Growers.
De roep wordt sterker om kostenstijgingen voor teelt echt door te bereken in afzetcontracten. Nu lukt dat maar voor een beperkt deel. Toch lijkt het klimaat te veranderen.
Elk jaar vóór de seizoenstart klagen telers dat afzetcontracten voor groenten en fruit niet alle kostenstijgingen dekken. Ook dit jaar is dat het geval, terwijl de aandacht voor eerlijke prijzen, of zelfs true pricing (met verborgen kosten) het hoogtepunt bereikt. Er komt wetgeving om oneerlijke handelspraktijken van supermarkten tegen te gaan. Daarnaast wil de boerenprotestbeweging Farmers Defence Force (FDF) een boervriendelijk keurmerk optuigen voor een eerlijke prijs. Het momentum lijkt er dus voor nieuwe prijsafspraken.
Nu niet doorberekend
Steeds vaker bevatten afzetcontracten prijsafspraken. Een kostprijs plùs, maar vaak met bandbreedtes omhoog en omlaag. Het is dus lang niet zeker dat de teler comfortabel uit alle kosten komt. Waar blijven bijvoorbeeld de cao-loonsverhogingen en hogere kosten door de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB)?
Ook dit jaar zijn bij de contractbesprekingen wel kostenstijgingen besproken, maar het blijkt lastig dit om te zetten in duurzaam hogere prijzen, zegt commercieel directeur Ton van Dalen van Oxin Growers. Kleine verbeteringen lijken wel mogelijk. “Dit gaat met kleine stapjes, maar eigenlijk gaat dat niet snel genoeg. Want willen wij in Nederland een duurzame en innovatieve tuinbouw houden, dan zullen er grotere stappen gezet moeten worden om de flinterdunne marges te vergroten bij ook nog eens toenemende risico’s”, aldus Van Dalen. “Eigenlijk zouden we bij contracten een soort index voor kosten moeten opstellen, wat ook gebeurt in de huurmarkt van kantoorpanden.” Daar is de huurprijsstijging gekoppeld aan die index.
Data voor een kostprijsindex liggen verspreid
Van bedrijfstakken in de industrie is data beschikbaar over algemene kostenontwikkeling. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt deze bij, maar niet voor land- en tuinbouw. Voor verschillende kostencomponenten zijn die ontwikkelingen wel los berekend. Voor arbeid en energie zijn CBS-grafieken beschikbaar. Andere kostencomponenten zijn ook beschikbaar. Zo zijn extra teeltkosten voor On the way to PlanetProof berekend voor appel en tomaat door het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM). Voor energiehandel in de glastuinbouw zijn barometers met richtlijnen voor bedrijven. Er komt door de aandacht voor true pricing veel meer aandacht voor de werkelijke kosten, is de verwachting. Waeningen Economic Research werkt aan baanbrekend onderzoek daarover met veel data.
Verschillen in kostprijs zijn misschien groot in de glastuinbouw. Wageningen Universiteit heeft al jaren een goede gemiddelde graadmeter voor kostprijs met de KWantitatieve INformatie voor de Glastuinbouw.
Het wordt tijd voor een echte verkoopprijs, waarin alles is berekend
Een goede berekening van de kostenontwikkeling zou een eerlijke lastenverdeling in de keten inderdaad dichterbij brengen, zegt komkommerteler Willem Doorn in Heerde. “Het wordt tijd voor een echte verkoopprijs, waarin alles is berekend zoals certificeringen als PlanetProof, GlobalGap, Grasp, arbeid, kosten van duurzaamheid, verpakkingen, milieu, CO2 en nu ook stikstofemissie en misschien ben ik er nog een vergeten. Maar in de huidige contracten gaan ze niet uit van deze verkoopprijs voor de primaire producent.”
Uit elkaar laten spelen
Dat het de teelt niet goed lukt prijsstijgingen door te berekenen, ligt ook aan de structuur van de afzet. De afzetpartijen laten zich uitspelen, stelt een afzetorganisatie anoniem. “De prijzen die aanbieders vragen zijn het uitgangspunt. En als alle aanbieders datzelfde doen, dan is een goede kans dat de stijgingen meegenomen kunnen worden.”
Handel rekent kostenstijging door
Niet alleen de teelt, ook de handel heeft te maken met kostenstijgingen. Mart Valstar, directeur van Best Fresh zei daarover recent in Groenten & Fruit. “De loonkosten in de handel en bij producenten gaan dit jaar ook 5% omhoog. Dat vangt ook de hele keten op. Het is door te berekenen en als je dat niet doet, doe je jezelf tekort.”
Handelsbedrijf Postuma AGF erkent dat. Volgens commercieel directeur Erik Postuma zullen stijgende loonkosten in handelsbedrijven ook enkele tienden van de marge opslokken. Dat moet doorberekend worden, al kan dat niet compleet. Het alternatief is verhoging van de arbeidsproductiviteit. “Daar moet je altijd in blijven investeren.” Postuma was begin februari nog niet begonnen met de contractbesprekingen met telers. “Een beperkt deel van het volume kopen we in via seizoensafspraken. We zijn vooral afhankelijk van de dagmarkt.” En juist op die dagmarkt gaat het niet om een eerlijke prijs, maar om een prijs die de verhouding tussen vraag en aanbod weergeeft.
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht