Verbod asbestdak toch nog onzeker

Van verwerende asbestdaken kunnen asbestvezels vrijkomen, die schadelijk zijn voor de gezondheid. Voor het kabinet is dit reden om de daken per 2025 te willen verbieden. In 2024 zijn alle asbestdaken 30 jaar of ouder en dan gaat het verweren sneller. Het risico van verspreiding van asbestdeeltjes bij brand of andere incidenten is nog een extra stimulans om de sanering van deze daken te versnellen.

Subsidie voor asbestsanering

In de aanloop naar het verbod werd in 2016 een subsidieregeling geopend om eigenaren van daken met asbest te stimuleren hun asbestdaken te vervangen. De regeling was een succes: jaarlijks werden budgetten uitgeput en eind 2018 was het totale budget van € 75 miljoen op. De subsidieregeling loopt vooruit op de wet die asbestdaken verbiedt per 2024. Doel van de regeling is om de sanering op gang te helpen.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Gebrek aan saneringscapaciteit

De opdracht om alle daken te verwijderen blijkt zeer ambitieus. Saneerders, regionale overheden en eigenaren van panden vrezen dat het niet haalbaar is om alle daken op tijd te verwijderen vanwege gebrek aan saneringscapaciteit of doordat eigenaren sanering niet kunnen betalen. Ondanks die zorgen stemde de Tweede Kamer in oktober voor het wetsvoorstel. Alleen SGP stemde tegen. De Tweede Kamer verlengde de termijn wel van 1 januari naar 31 december 2024.

_{Lees verder onder de foto.}

Volgens een recente studie van TNO en de universiteiten van Utrecht en Nijmegen in opdracht van woningcorporatie Aedes zijn asbestdaken minder gevaarlijk dan eerder gedacht. – Foto: Ruud Ploeg

Eerste Kamer kritisch

Of de Eerste Kamer ook voor het wetsvoorstel gaat stemmen, is maar zeer de vraag. Uit de schriftelijke vragenronde van de Eerste Kamer blijkt dat de Eerste Kamerfracties van CDA, VVD, PVV en SGP zeer kritisch zijn over het wetsvoorstel. De fracties vragen zich af of het wetsvoorstel wel haalbaar en betaalbaar is en of het proportioneel is ten opzichte van het doel dat ermee wordt nagestreefd. Partijen zinspelen op uitstel of zelfs afstel van het wetsvoorstel.

Gezondheidsrisico van asbestdaken

De belangrijkste reden voor de kritische opstelling is een nieuw onderzoek van TNO en universiteiten van Utrecht en Nijmegen waaruit blijkt dat het gezondheidsrisico van asbestdaken aanzienlijk kleiner is dan gedacht. Tijdens een technische briefing in de Eerste Kamer bleek dat zowel vertegenwoordigers vanuit de gezondheidszorg als vertegenwoordigers van huiseigenaren, wooncorporaties en LTO tegen het wetsvoorstel zijn.

_{Lees verder onder de foto‘s.}

Concentratie asbestvezels

Volgens Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van veiligheid van Radboud Universiteit Nijmegen, is de concentratie asbestvezels in de buitenlucht momenteel 20 tot 200 vezels per kubieke meter, afhankelijk van de plek in Nederland. Dit is volgens de Gezondheidsraad een verwaarloosbaar risico voor de volksgezondheid. Helsloot constateert daarmee dat asbest in de buitenlucht een verwaarloosbaar risico is voor de volksgezondheid en dat het verwijderen van asbestdaken dan ook geen positief effect heeft op de volksgezondheid. Helsloot stelt zelfs dat de overheid het risico loopt aansprakelijk te worden gesteld voor de kosten van het verwijderen van asbest, omdat de overheid geen wetten op mag leggen zonder dat daar een goede reden voor is.

Asbestkanker

Ben Rozema van GGD Amsterdam ziet meer in de invoering van een systeem waarbij daken die er slecht aan toe zijn, als eerste worden vervangen. Rozema wijst erop dat het aantal mensen met asbestkanker de laatste jaren fors is afgenomen. Het type asbest dat in daken is gebruikt – witte asbest – is bovendien minder schadelijk voor de gezondheid dan bijvoorbeeld het type dat in de scheepsbouw werd gebruikt.

Ministerie blijft bij verbod asbestdaken

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vindt dat het rapport geen nieuwe inzichten biedt voor het beleid om asbestdaken te verbieden. Het wetsvoorstel is gebaseerd op onderzoek van de Gezondheidsraad uit 2010, waaruit bleek dat asbest gevaarlijker was dan gedacht. Het ministerie wil het verbod per 2025. “Hierin ligt een balans tussen enerzijds zo spoedig mogelijk de bron van asbestvezels – en dus de risico’s voor de omgeving – aanpakken en anderzijds de inzet die nodig is om de saneringsoperatie uit te kunnen voeren”, aldus een woordvoerder.

RIVM: haal bron van asbest weg

Later invoeren van een verbod zorgt ervoor dat er langer asbestvezels vrijkomen, maar ook dat daken verder verweren waardoor de saneringskosten kunnen toenemen, omdat de sanering in een andere risicoklasse kan vallen, legt het ministerie uit.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) reageert dat het altijd beter is voor de volksgezondheid om de bron van asbest weg te halen. Ook vertegenwoordigers van de asbestbranche zijn voor het wetsvoorstel. Ze vrezen voor de volksgezondheid als door uitstel van de wet veel eigenaren wachten met saneren.

Woningbouwcorporaties ook tegen huidige wetsvoorstel

De vereniging van woningbouwcorporatie Aedes is ook tegen het wetsvoorstel in de huidige vorm, net als LTO. Portefeuillehouder Alfred Jansen vindt de wet buitenproportioneel. “Eerder waren we ook al kritisch in verband met de kosten en de beschikbare saneringscapaciteit. Nu wetenschappelijk is bewezen dat de daken ook niet zo schadelijk zijn als gedacht, zijn we tegen het wetsvoorstel”, legt hij uit.

Financiering banken

LTO-portefeuillehouder Jansen vindt dat de daken uiteindelijk wel verwijderd moeten worden, maar dat dit op een natuurlijk moment moet gebeuren: als het dak versleten is. “Het saneren wordt nu steeds duurder en wanneer je je bedrijf opnieuw wil verzekeren weigeren verzekeraars gebouwen met asbestdaken. Ook banken willen soms geen financiering verstrekken voor bijvoorbeeld grond of dierrechten aan bedrijven die nog asbestdaken hebben”, zegt Jansen. Ook is het verbod nadelig voor de concurrentiepositie, omdat Nederland het enige land is waar een verbod geldt.

Eerste Kamer beslist eind mei over wetsvoorstel

Eind mei behandelt de Eerste Kamer het wetsvoorstel. Dan zal duidelijk worden of het verbod ook echt per 2025 van kracht wordt.

Medeauteur: Marleen Purmer