Zo staat het ervoor met PlanetProof

Een tussenstand per 1 oktober 2018 laat zien dat in hectares gemeten de grootste groei zichtbaar is bij vollegrondsgroente. In percentages gemeten groeit het areaal fruit het hardst, maar dat komt vooral omdat fruit nog een beperkt aandeel gecertificeerde teelt heeft. Voor aardbeien, appels en peren ligt dat aandeel nog op 4% tot 8%.

Bij glasgroente is de groei dit jaar niet fors in hectares noch procentueel, blijkt uit de cijfers voor de grootste 3 teelten. Bij kleinere teelten als aubergine (van 13 naar 60 hectare) en radijs (van 10 naar 30 hectare) gaat het harder.
_{Lees verder onder de tabel, foto’s en tweets}

Scherp op pijnpunten

Bij Westland Peppers hingen altijd al veel zakjes met biologische bestrijders in het gewas. Maar voor PlanetProof is het een vereiste en zijn het er nog iets meer dan voorheen. Ook een nieuwigheid is het biologisch afbreekbaar touw dat in een van de kassen wordt uitgeprobeerd. En met goed resultaat.

“Dat gaan we volgend jaar wel in meer van de kassen gebruiken. Misschien nog niet op alle 9 hectare. We willen de extra punten die het oplevert ook een beetje verdelen”, aldus Lizette Boekestijn die bij het Lierse bedrijf het scepter zwaait over alles wat met PlanetProof heeft te maken.

Nóg meer zakjes met biologische bestrijders tusen de pepers van Westland Peppers. – Foto: Ton van der Scheer

“Omdat wij al langer ervaring hebben opgedaan met Milieukeur was het voor ons ook makkelijker om met het schema van eisen en punten te spelen, dan voor de bedrijven die nu net met PlanetProof van start zijn gegaan. Ook makkelijker om bij het opstellen van de nieuwe schema’s de pijnpunten aan te geven. Energie was er daar een van. In het schema wordt uitgegaan van 6 maanden teelt, maar voor bedrijven die het hele jaar ook een grote verpakkingsschuur hebben draaien, was de eis van zoveel procent duurzame energie best lastig te halen. Zelfs met zoals wij een dak vol met zonnepanelen.”

Naar die inbreng van bedrijven is goed geluisterd. Dat maakt het schema zoals het er nu ligt wel haalbaarder dan de inzet die de ngo’s als Greenpeace en Natuur en Milieu aanvankelijk op tafel legden: een lijst met in hun ogen de schadelijkste middelen, die helemaal in de ban moesten.

Lees ook: Is Greenpeace tevreden met aangescherpte eisen?

Breder toegankelijk

Binnen telerscoöperatie Harvest House, sterk in die kennelijk nog niet hard bewegende glasgroente, is Marco Hanemaaijer het aanspreekpunt voor PlanetProof. Hij kent het klappen van de zweep, want voordat hij ketenmanager voor de productgroep paprika werd, was hij 10 jaar lang paprikatuinder. En ook al teelde hij zelf nooit volgens de eisen van Milieukeur, wel maakte hij, zoals elke tuinder, kennis met allerlei andere teeltschema’s en keurmerken.

Men wil graag de garantie dat wat in de winkel ligt veilig is en goed voor het milieu. Dát is het doel

“Ik heb bijvoorbeeld mee gedaan aan een groenteproject van MPS. Het doel was residuvrij telen. Chemievrij dus. En dan weet je dat je in juni of juli problemen krijgt met luis. Dat kan natuurlijk, maar dan wel tegen een bepaalde prijs.” Dat was lang ook de insteek die Milieukeur met zich mee bracht. De schema’s waren gericht op de top van de telers. Binnen Harvest House bijvoorbeeld was 10% van de bedrijven Milieukeur-gecertificeerd.

De teeltschema’s van het nieuwe PlanetProof zijn echter toegankelijker voor een veel bredere groep telers. “Dat beantwoordt aan de veel bredere vraag naar borging van verduurzaming. Consumenten, ngo’s en supermarkten willen graag de garantie dat wat in de winkel ligt veilig is en goed voor het milieu. Dát is het doel. En de telers willen ook graag weten wanneer het voor de klant goed genoeg is. Elke moderne Nederlandse tuinder is al heel ver. Dan is de stap naar PlanetProof vaak maar een kleine”, zegt Hanemaaijer.

Per 1-1-2019 wordt #Milieukeur voor plantaardige producten volledig vervangen door On the way to #PlanetProof https://t.co/Jt3OZmPUJZ pic.twitter.com/r6kxogUQQP

— PlanetProof (@Planet_Proof) 28 september 2018

Van middel naar doel

Dat de stap naar PlanetProof kleiner is geworden, komt vooral omdat middelvoorschriften hebben plaatsgemaakt voor doelvoorschriften, nog meer dan in het verleden. Daar zag het bij de start van het verbond dat Greenpeace met de supermarkten smeedde niet direct naar uit. Het begon immers met een lijst van 27 middelen die in de ban moest.

“Maar aan de overlegtafel samen met de vertegenwoordigers van de verschillende teelten hebben we door hoor en wederhoor in detail kunnen bespreken wat zo’n aanpak in de teelt zou kunnen betekenen”, vertelt Hanemaaijer. “Wij hebben het beeld van de medicijnkast geschetst, waarin een tuinder voor zijn Integrated Pest Management (IPM)-middelen achter de hand heeft. Door die dialoog ligt er nu een schema dat voor de teelt goed haalbaar is.”

Lees ook: Dit zijn de nieuwe eisen van PlanetProof

Voor de Harvest House-telers die vorig jaar voor het eerst aan de slag zijn gegaan met PlanetProof (“We hebben nu 11 bedrijven die gecertificeerd zijn, goed voor 20% van ons areaal.”) was het vooral wennen aan een net wat andere manier van registreren.

“Het is een hoop tekst waar ze doorheen moeten, met soms wat vragen over interpretatie. Wat betekent bijvoorbeeld het moeten hebben van ‘een niet-chemische basis’ in de gewasbescherming tegen bepaalde plagen? Het betekent feitelijk niets meer dan het inzetten van natuurlijke vijanden en vooral dat goed vastleggen in een IPM-plan.”

Lat ook hoog in Zuid-Europa

Gewasbescherming en water zijn de hoofdthema’s waar Nederlandse telers volgens Hanemaaijer weinig problemen hoeven verwachten. “Op het thema energie en uitstoot broeikasgassen hebben we wat meer huiswerk. Maar het blijft alleszins haalbaar, voor Nederlandse telers, maar óók voor telers in andere landen. Dat hebben onze telers in Zuid-Europa wel bewezen.”

Dat is een belangrijk gegeven, want op basis van die ervaringen kan de Nederlandse tuinbouw met extra kracht benadrukken dat voor het Zuid-Europese PlanetProof-teeltschema dat volgend jaar zomer wordt vastgesteld de lat niet lager moet dan voor Noord-Europa.

Lees ook: PlanetProof telen kan ook in buitenland

“Nu zijn de verschillen tussen Zuid en Noord nog te groot, bijvoorbeeld over wel of niet recirculeren en het inzetten van biologische of chemische gewasbescherming. Dat speelveld moet echt gelijk zijn. Anders schieten we ons doel voorbij. Dan liggen er producten in de winkel met hetzelfde keurmerk, maar met verschillende productie-eisen. Onacceptabel wat ons betreft.”

Zeker wanneer PlanetProof een Europese standaard zou willen worden, is dat gelijke speelveld volgens Hanemaaijer een absolute voorwaarde. “Dit programma zou dan voor duurzaamheid kunnen worden wat GlobalGap is voor voedselveiligheid. Maar niet als dit alleen betekent dat een teler zich moet houden aan de in zijn land geldende milieuwetten.”
_{Lees verder onder het kader}

Teler na 3 jaar PlanetProof: Het is te doen Jeroen Beaard teelt bleekselderij en Chinese kool in Haarsteeg. Hij is nu bezig met het 3e jaar telen volgens de teeltschema’s van Milieukeur of nu PlanetProof. De teler begon er aan op verzoek van zijn handelaar en ‘het is te doen’, luidt zijn voorlopige conclusie. Maar het levert wel extra werk en zeker extra zorg op. Het extra werk zit hem bijvoorbeeld in het vaker moeten schoffelen, als een extra onkruidbestrijding niet meer kan. Langs de gewasrij kan het schoffelen machinaal. Maar tussen de planten moet het onkruid verwijderen ook met de hand. Beperkte inzet gewasbeschermingsmiddelen De zorg zit hem vooral in het nog maar beperkt kunnen inzetten van gewasbescherming tegen ziektes en plagen. “Een van de spelregels is dat er een limiet zit aan de aanvoer van het aantal grammen actieve stof. En dat gaat niet om een totaal, maar het gaat per middel.” Beaard kan bijvoorbeeld nog maar een beperkte hoeveelheid Score gebruiken per jaar en dat beperkt hem nogal in de mogelijkheden om bladvlekkenziekte tegen te gaan. En de insectendruk – dit jaar hadden de luizen en de rupsen een heerlijke zomer – kon ook maar zo vaak met Calypso worden aangepakt. En alleen Calypso tegen luis met een nevenwerking op wantsen, waar Beaard ook mee te maken heeft, dat was al een smalle basis. Extra schoffelwerk in zijn Chinese kool en bleekselderij levert Jeroen Beaard ook extra kosten op. – Foto: Ton van der Scheer De Haarsteegse teler scoort volgens het PlanetProof-schema punten met een roofvogelkast en met het braak laten liggen van een hoekje van 3.000 vierkante meter grond. De onaangekondigde controle heeft hij al gehad en met succes doorstaan. Nu de aangekondigde nog. Een meerprijs komt er nog niet uit “Ja, het is te doen, maar het kost natuurlijk wel wat. Aan extra werk, extra administratie en de kosten die Stichting Milieukeur zelf rekent per hectare. En een meerprijs komt er nog niet uit.”

Jumbo op 70% PlanetProof

De supermarkten die meedoen hebben allemaal hun eigen tempo in het PlanetProof maken van hun agf-schappen. “70% van de AGF-producten van Jumbo is gecertificeerd”, aldus een woordvoerder. De tweede supermarkt van Nederland (na Albert Heijn, dat niet meedoet, maar een eigen agf-verduurzamingssysteem heeft en daarvoor overlegt met Stichting Natuur en Milieu) verwacht dat het aandeel Nederlandse AGF in het schap met een PlanetProof-certificering voor het einde van 2018 is gestegen tot bijna 80%. En de afspraak met Greenpeace en telers, partners in het verduurzamen van het agf-schap, is dat dit aandeel voor eind 2019 naar 100% is gegroeid.

“Het PlanetProof-logo is nu terug te zien op onder meer de Tommies snoeptomaatjes, komkommer en paprika in emmer. Binnenkort volgen ook de uien. In de toekomst zijn alle telers van Jumbo gecertificeerd en zal het logo op zoveel mogelijk producten zichtbaar zijn”, stelt een woordvoerder.

Vanaf vandaag zijn de eerste #Tommies snacktomaatjes met het keurmerk On the way to #PlanetProof te koop bij @JumboSupermarkt https://t.co/FPpUqy225r pic.twitter.com/1rjX1Ez2mr

— PlanetProof (@Planet_Proof) 17 september 2018

Als alle agf PlanetProof is, dan is de discussie over een ‘meerprijs’ meteen al minder relevant. Meerprijs suggereert immers dat er verschillende kwaliteiten naast elkaar liggen met een verschillende prijs.

Jumbo: “We volgen in de prijstelling de markt. De verkoopprijs die we hanteren staat los van de inkoopprijs.”

Coop: een derde PlanetProof

Supermarktketen Coop heeft naar schatting een derde van het assortiment groente en fruit nu in het Nederlandse seizoen gevuld met PlanetProof-producten.

Categorymanager vers Maarten van ’t Hof: “We stappen pas over als er voor het hele seizoen gecertificeerd product is. We gaan niet een deel van het seizoen iets anders doen. Zo is voor bospeen het hele seizoen PlanetProof product beschikbaar. Op een gegeven moment is het volume groot genoeg en is de overstap gerechtvaardigd. Als dat een derde is van de aanvoer van dat product, is dat nog niet voldoende.”

Voor sommige producten is de leveranciersketen van Coop simpeler en is de overgang dus ook makkelijker. “Bij ijsbergsla bijvoorbeeld gaat het om één teler waarmee Coop zaken doet. Voor tomaten zijn dat 3 telers. De verpakte trostomaten zijn al gecertificeerd, de snoeptomaten nog niet.”

Het lijkt erop dat het tempo bij groenten wat hoger is. Van ’t Hof: “Appeltelers zetten ook stappen, maar bij vollegrondsgroente gaat alles eigenlijk volledig naar wens.”

Ieder jaar vindt een van de vergaderingen van het College van Deskundigen Plantaardig plaats 'in het veld'. Deze keer bij fruitbedrijf van Westreenen die zijn #PlanetProof certificaat ontving voor de teelt van appels en peren. #duurzaam pic.twitter.com/VeYsJWt8Fz

— PlanetProof (@Planet_Proof) 10 september 2018

Onverpakte producten

De PlanetProof-producten die nu in de schappen liggen, zijn verpakt. Dat is gereguleerd. “Daar staat het PlanetProof-label op. Als ik iets in de winkel wil communiceren, heb ik toestemming nodig en moeten we ons als winkel ook certificeren. Dat mag nu wel op de verpakking. Daarvoor heb ik geen certificering als winkel nodig.”

Als Coop beslist ook onverpakte producten op te nemen in het schap is dus certificering mogelijk en mag Coop open communiceren naar klanten over PlanetProof. Wanneer dat gebeurt, is niet duidelijk.

Geen acties met PlanetProof-producten

De overstap naar PlanetProof-producten is volledig, zonder uitzondering. Ook bij acties stapt de keten niet af van gecertificeerd product om goedkoper in te kopen. Coop zegt de investeringen door telers te compenseren in de transactieprijs. Van ’t Hof ziet acties bij andere ketens waarbij geen PlanetProof product wordt verkocht, terwijl het wel zou kunnen.

Naast PlanetProof gelooft Van ’t Hoff ook in een groei van biologisch. Dat de prijzen van PlanetProof en EKO in de winkels naar elkaar toe groeien voorziet hij ook. “We spreken biologische telers die zeggen dat de kostprijs op termijn hetzelfde kan uitpakken.”

Aan de consument dus om straks te kiezen, PlanetProof of bio? In het keurmerkenwoud denkt Van ’t Hof dat een sterrensysteem zoals bij dierhouderij rondom dierenwelzijn ook goed kan werken voor de groente en fruit.