Dit is waarom NVWA pleit voor lagere ToBRFV-status

Nederland heeft een eigen analyse gemaakt van de ToBRFV-situatie in Europa en heeft die analyse deze week in de Standing Committee for PlantHealth aan lidstaten in Brussel gepresenteerd. Daarin pleit de NVWA voor een niet-quarantainestatus voor het gevreesde tomatenvirus, zonder uitroeiingsverplchtingen.

Bestrijding in Nederland onmogelijk

Grote productiegebieden voor tomaat, zoals in Nederland en Sicilië, kunnen niet meer van het ToBRF-virus afkomen. Nederland heeft de redenen daarvoor op een rij gezet. De NVWA schrijft dat Nederland niet de bestrijdingsinstrumenten kan uitvoeren zoals andere landen bij verspreid liggende bedrijven. In Nederland liggen bedrijven vaak dicht bij elkaar en is een kwart van de tomatenproductie besmet met ToBRFV. Het aantal besmette bedrijven stijgt nog steeds.

Overstappen voor telers niet mogelijk

Het is niet mogelijk voor telers om massaal over te stappen op een gewas dat ongevoelig is voor het virus. Teeltbedrijven zijn zeer gespecialiseerd en zouden extra kosten moeten maken, door de NVWA geschat op meer dan € 20 per vierkante meter. Ook is het onmogelijk om over te stappen op een ander gewas op die schaal van besmetting in Nederland. Het zou de afzetmarkt ernstig verstoren voor komkommer, aubergine, en andere alternatieve gewassen.

Besmettingen Sicilië en Griekenland

Ook op Sicilië en in Griekenland heeft het virus om zich heen gegrepen en is het feitelijk niet meer te controleren. De NVWA laat zien dat op Sicilië wel strengere maatregelen gelden, zoals gewasrotatie. Overigens heeft de NVWA in Nederland in een kas met paprika ook het ToBRFV-virus aangetroffen. De teler was overgestapt na een besmetting. Het gewas vertoonde geen symptomen. Vrijwel alle paprikarassen in Nederland zijn resistent.

De NVWA wil de uitroeiingsverplichting uit de richtlijnen voor ToBRFV. – Foto: Fred Libochant

Andere maatregelen niet haalbaar

Ook andere striktere maatregelen, zoals het ruimen van gewas of zelfs ruimen van besmet gewas, zouden niet afdoende werken in de Nederlandse situatie. Er zijn veel besmettingen die onder de radar blijven omdat symptomen achterblijven. De NVWA gaat er bovendien van uit dat ook binnen de EU het virus al veel meer verspreid is dan nu wordt gemeld. Ook hier wijst de NVWA op de vaak asymptomatische besmettingen.

Geen uitroeiing, eisen zaad omhoog

De NVWA onderbouwt in haar analyse waarom het virus voldoet aan een nieuwe lichtere status in de Europese fytosanitaire regels,de zogeheten Regulated Non-Quarantaine Pests (RNQP’s). Toezichthouders hoeven geen uitroeiingsmaatregelen te nemen voor deze organismen. Ook komen er geen maatregelen op een bedrijf na een vondst.

De bestrijding en preventie gaan veel meer via wettelijke eisen voor plantmateriaal. Zo pleit de NVWA voor ToBRFV-controles van moederplanten op zaadbedrijven en strenge hygiënemaatregelen op opkweekbedrijven voor plantmateriaal.

Verdere maatregelen

De oplossing komt op korte termijn niet van resistente tomatenrassen, denkt NVWA. Daarvoor is meer tijd nodig. Ook het chemisch wassen van zaad is nog geen sluitende oplossing. De kans dat besmet zaad virusvrij wordt gewassen, is niet 100 procent, denkt de NVWA.

ToBRFV is nu niet ingedeeld in een officiële Europese status maar wordt door de Europese Commissie voor bestrijding gezien als quarantaine-organisme. Als het virus echt de officiële quarantainestatus krijgt, mogen tomaten van besmette bedrijven niet meer verhandeld worden. Dat lijkt overigens niet aan de orde. Volgens de NVWA voldoet het virus aan alle eisen van de (lagere) RNQP-status.

Als die status wordt overgenomen kan ook meer officieel onderzoek plaatsvinden naar bijvoorbeeld crossprotectie met zwakke stammen.