ToBRFV heeft veel gezichten

premium

Foto: Heike Scholz-Döbelin

Het valt niet mee om het nieuwe virus Tomato Brown Fruit Rugose Virus (ToBRFV) in tomaat te herkennen. Ras, teeltomstandigheden en menginfecties hebben grote invloed.

De symptomen van ToBRFV lijken in eerste instantie op die van pepinomozaïekvirus, maar kunnen ook sterk afwijken. Bovendien zijn de symptomen sterk afhankelijk van het ras. De naam van het virus is verwarrend. Hij werd in 2015 voorgesteld door de ontdekker van het nieuwe virus, Salem van de universiteit in Amman. ‘Brown rugose’ verwijst naar bruine pokdalige en verschrompelde vruchten. Sommige rassen laten nauwelijks of geen bladsymptomen zien, waardoor besmetting met het virus pas laat zichtbaar wordt.

‘Jordanië-virus’

De ‘brown-rugose’-symptomen ontbreken bij de meeste andere besmettingen met ToBRFV. Daarom spreken de onderzoekers in Duitsland, waar vorig jaar de eerste Europese besmetting met ToBRFV opdook, liever over het ‘Jordanië-virus’.

Menginfecties met andere virussen kunnen de symptomen enorm versterken. Mogelijk dat bij de eerste besmettingen in Israël en Jordanië sprake was van menginfecties met bijvoorbeeld zoals TSWV (tomatenbronsvlekkenvirus), dat veel voorkomt in het Midden-Oosten.

Pepino extra risicofactor

Voor de tomatenteelt in Noord-Europa zou de aanwezigheid van PepMV (pepinomozaïekvirus) voor ernstiger symptomen kunnen zorgen. Dit virus komt, mede door het vaccineren met zwakke stammen, algemeen voor in de tomatengewassen. Mede door het vaccineren met V10 is er vaak sprake van 2 PepMV-stammen (Chili-2 en EU). Het is nog niet bekend of PepMV tot ernstiger symptomen en schade zal leiden. Maar algemeen geldt dat verzwakte planten vatbaarder zijn.

Hieronder zijn een aantal foto’s uit verschillende gebieden bij elkaar gebracht, met beschrijving van de symptomen.

De eerste symptomen van ToBRFV lijken veel op PepMV: mozaïekpatroon en bobbels op de jonge bladeren die ook asymmetrisch en versmald zijn. Deze foto’s zijn genomen in oktober 2018 in omgeving Straelen (D). – Foto: Groenten & Fruit
Het sterk gebobbelde blad ziet eruit of de plant is gevaccineerd met een zwakke stam PepMV. De groei van het gewas blijft achter. – Foto: Heike Scholz-Döbelin
In een afdeling met het ras Juanita was de schade enorm in 1 afdeling op een van de 7 getroffen bedrijven rond Straelen. De planten gingen slap, verwelkten en werden geel. Opmerkelijk was de verspreiding in de werkrichting. Binnen 4 tot 6 weken was 30% van de planten in een afdeling dood. – Foto: Heike Scholz-Döbelin
Andere rassen laten vooral vruchtsymptomen zien: gele vlekken maken het product onverkoopbaar. – Foto: Groenten & Fruit
Sommige rassen laten weinig symptomen zien. Dat maakt ze nog niet minder infectieus. In Duitsland bleef het besmette gewas van het ras Romanella (pruimtomaat) opvallend groen, maar de vruchten (op de foto) kregen (ronde) gele vlekken er waren onverkoopbaar. Het ras Lyterno (trostomaat) vertoonde met ToBRFV alleen gele kronen en verder nauwelijks blad- en vruchtsymptomen. – Foto: Heike Scholz-Döbelin
Nog weer anders waren de vruchtsymptomen bij cocktailtomaten van het ras Brioso. Deze kleurden dof geel-oranje en werden niet meer rood. – Foto: Groenten & Fruit
Symptomen ToBRFV op tomaat in Israël: (a,d) ‘brown rugose’ vruchten; (b,c) gele vlekken op vruchten; bladsymptomen mozaïek, versmalde, vlekken op bladeren; (g) necrotische symtomen op trossteel en kelk. – Foto: Dombrovski en Smith, 2017
ToBRFV-symptomen blad en vruchten van natuurlijk besmette tomaten in Israël: (A, B, C) mozaïekpatroon op bladeren van trostomatenplant (ras Mose); (C) smalle blaadjes; (D) verdroogde kronen cherrytomaten (ras Shiran); (E) verdroogde trossteel en kronen (ras Ikram); (F) Typische vruchtsymptomen met gele vlekken (ras Mose); (G) Typische vruchtsymptomen bij ras Odelia; (H) Symptomen van menginfecties van TSWV en ToBRFV; (I) Eenmalig gevonden symptomen van ToBRFV in dorp Sde-Nitzan (ZW-Israël). – Foto: Luria, Vulcani Center, Israël (2017)