Prijskopers winnaars van overgang glasseizoen

Bij Bakker Barendrecht liep commercieel directeur Maarten van Hamburg eind maart trots door de expeditieruimte met minister van landbouw Carola Schouten. Het onderwerp van dat bezoek was verspilling, maar de leverancier van Albert Heijn sprak in de wandelgangen over een vloeiende seizoensovergang voor deze verticale vaste keten. Zonder overschotten en dus verspilling.

Er zijn jaren dat er meer overlap is, als de Nederlandse telers vroeg grotere volumes kunnen leveren en de Spaanse telers langer de juiste kwaliteit en productie op peil kunnen houden. “We hebben met Nederlandse én met Spaanse telers vaste contracten en die doen we allemaal evenveel recht”, aldus Van Hamburg.
_{Artikel gaat verder onder de foto‘s}

Minister Carola Schouten op bezoek bij Bakker Barendrecht. – Foto: ANP

Moeizamer dan laatste jaren

Het is misschien geen beeld dat voor alle marktsegmenten opgeld doet. De prijs voor de meeste glasgroenteproducten (Nederlandse en Spaanse) ligt lager dan de laatste jaren, met uitzondering van komkommer. Zo lijkt te kunnen worden opgemaakt uit Belgische uitbetaalprijzen en Spaanse veilingprijzen.

Moeizaam is een juiste omschrijving, zegt Ferhat Tirviz, werkzaam bij de Best Fresh Group. “Ik denk dat het seizoen moeizamer was voor aubergine. Er is een overproductie en Spanje blijft alles maar sturen met open prijzen, ook naar Nederland. De prijs staat heel erg onder druk en je ziet dan ook dat de prijs onder kostprijs gaat.” Hij zei dat in de eerste week van april.

Teeltbedrijf Greenbrothers verwijst naar verkooporganisatie Purple Pride (DOOR). De moeizame seizoensovergang voor aubergine bevestigt deze organisatie, maar de verbetering werd eind vorige week al ingezet. Ook vóór dit prijsherstel was geen sprake van onrust onder telers over deze seizoensstart. “Je weet dat het ene jaar beter uitpakt dan het andere. Dat moet je zakelijk benaderen. We horen dat vroege Spaanse telers nu toch stoppen en dat de meeste supermarkten deze week wel om zijn.”

‘Vocht droop uit paprikamix’

Voor onder andere producten als paprika en tomaat zijn forse kwaliteitsproblemen geweest aan het einde van het Spaanse seizoen. Zo erg dat Albert Heijn via Marokkaanse paprika eerder bij Nederlandse paprika in mixverpakking kwam. Volgens een AGF-chef van een Albert Heijn-filiaal in het oosten van het land waren de kwaliteitsproblemen bij de Spaanse paprikamix fors. “Als je een zak oppakte, droop het vocht eruit.”

Toch lukte het eind maart niet goed de onverwacht hoge Nederlandse productie op te nemen in de Nederlandse supermarkten waar vaste afspraken met Spaanse paprikaproducenten nog altijd liepen, met prijsdruk als gevolg.

Leveringsplannen zijn door Bakker Barendrecht bijgesteld. “Dit jaar was de planning om ook vroeg over te gaan naar Nederlands product, maar merkten we dat door de donkere periode in december en januari, teelten vertraagd zijn, waardoor dit jaar toch ook later overgegaan wordt naar Nederlands product dan in eerdere instantie was verwacht”, aldus Van Hamburg.

Kwaliteitsproblemen wisselend

In een rondgang langs verschillende winkels was in de laatste week van maart het kwaliteitsbeeld uiteenlopend, met een bar slechte restpartij Spaanse trostomaten in een Jumbo-winkel, maar vlekkeloze Spaanse vruchten bij Emté. En opvallend: Lidl was al overgestapt op Nederlandse trostomaten.

Kwaliteitsproblemen die dus een overgang naar Nederlands product misschien bespoedigen. Is er overlap geweest met overaanbod? Een supermarktinkoper denkt van wel. “Nederland is goed in gaten vullen. Zo’n gat is er voor Nederlandse tomaten op de Duitse markt niet echt geweest. Er is daardoor volume belichte tomaat op de Nederlandse markt gebleven. Maar het effect was niet heel groot.”

Hij beschrijft de strategie die inkopers hanteren bij inkoop. “Je kunt een contract maken voor Spaans product voor week 45 tot en met week 15 of van week 45 tot week 12 en dan tussen week 12 en 15 een overgangsperiode inlassen en de overgang laten afhangen van het volume. Daar kun je transparant over spreken.”

Feitelijk betekent dat ruimte inbouwen om van tijdelijk lage prijzen te profiteren. “Je gebruikt dan de marktwerking, of je vindt het risico te groot en je gaat wel door tot het einde van het seizoen in week 15, maar dan kun je niet halverwege de week zeggen tegen de Spaanse leverancier dat het de laatste pallets waren.”

Omwisselen herkomstbordjes groenten bij supermarkt Emté. – Foto: Herbert Wiggerman

Gunfactor voor Nederlandse teelt

Productbeschikbaarheid en prijs gaan vaak hand in hand. “De prijs bepaalt de productbeschikbaarheid. Stel er zijn 50.000 dozen Nederlandse tomaten en er is vraag voor 500.000 dozen, dan is de keuze snel gemaakt en ga je nog 1 tot 3 weken door met Spaans product”, aldus de supermarktinkoper.

Het is een extreem voorbeeld. Ferhat Tirviz, commercieel medewerker bij Best Fresh Group denkt dat prijsverschillen vaak wel overbrugbaar zijn en dat de keuze bij zo’n marktsituatie op Nederlands product valt, omwille van de kwaliteit van het Nederlands product en de gunfactor voor Nederlandse telers. Die gunfactor is er in Nederland en niet op markten als Duitsland en Engeland. “Prijskopers blijven langer hangen in het Spaanse seizoen. Een Nederlandse partij als Superunie wil ook juist lokaal inkopen.” De prijzenslag op de Britse markt sinds enkele jaren speelt daarbij ook een belangrijke rol.

Retail zoekt alternatieven

Met name in de Spaanse productie zijn de laatste jaren problemen geweest door extreem weer en ziekte- en plaagdruk. Dit zorgt ervoor dat retail op zoek gaat naar alternatieven. Het belichte Nederlandse product beantwoordt hier goed aan, stelt The Greenery. Vomar lijkt die stap ook te willen zetten voor trostomaat, ook omdat de prijsverschillen kleiner worden met Spaans product door hogere kosten op het Iberische schiereiland, maar ook door lagere prijzen in Nederland. Dit jaar is het verschil weer iets groter dan vorig jaar tussen belichte tomaten en Spaanse. Het prijsverschil is ongeveer € 1,50 tot € 2 per doos.

Het inpakken van de verse lasagnapakketten voor Albert Heijn bij Bakker Barendrecht. Eind maart werden deze van Spaans en Nederlands product gemaakt – Foto: Ton van der Scheer

Profiteren op gereguleerde markt

De overgang van dit jaar laat zich ook lastig vergelijken met die in 2017, eentje die als extreem krap de boeken ingaat. Overal waren problemen met beschikbaarheid en lege schappen in Engeland. Handelshuizen konden daarvan profiteren, zegt Tirviz van Best Fresh Group. “Dit jaar zag je al minder vraag vanaf november en een behoorlijke productie voor bijvoorbeeld courgette. Een product dat vorig jaar heel duur was en waarvan je dan in Spanje gelijk een tegenreactie ziet met meer aanplant.”

Over een langere periode zou er al veel verbeterd moeten zijn. De seizoenen sluiten sowieso beter op elkaar aan, doordat teelt dit tegenwoordig met retail afstemt. In de zomer maken de inkopers hun plannen voor het komende seizoen. De supermarktinkoper: “In augustus-september geven we de volumes af waarmee we de markt opgaan. Dat leidt niet altijd tot andere telers, maar de leveranciers moeten er hun teeltschema’s op afstellen.” Toch lijkt de vrije markt extra kwetsbaar, doordat deze krimpt.

Lessen van dit seizoen

Valt er wat te leren van dit seizoen? “Als de prijs heel hoog was en je had minder op contract dan heroverweeg je die strategie. Dat lijkt nu niet nodig. We blijven dus ook die vrije markt benutten. Het is een afweging van risico’s. Het grootste risico is lege schappen en kwaliteitsproblemen, waardoor herhalingsverkopen uitblijven”, aldus de supermarktinkoper.

Toch is er ook dat commerciële risico en dit wordt steeds groter. “Het kan zijn dat er door weersomstandigheden te weinig tomaten zijn en dan moet je voor meer tomaten op de vrije markt inkopen, maar waar vroeger de vrije markt groter was, is dat nu heel anders.” Daardoor kunnen de prijspieken forser zijn, zoals in 2017.