Boomerang-effect Russische boycot hardfruit nekt West-Europa

De West-Europese markt heeft dit seizoen veel hinder van de grote aanvoer van hardfruit uit Oost-Europa. Een beurtjaar lijkt ophanden en vorstschade zal de Poolse opmars remmen, maar dat lijkt slechts een tijdelijke verlichting.

Nog nooit zaten de Europese koelcellen in het voorjaar nog zo vol als dit seizoen. Naar schatting 2,3 miljard kilo moest er op 1 april nog vermarkt worden, dat is 18,2% van de geprognosticeerde Europese oogst. Ter vergelijking: gemiddeld was de voorraad in de afgelopen 5 jaar op 1 april 1,9 miljard kilo, omgerekend 16,6% van de totale oogst. Het betreft hier een momentopname, maar geeft wel iets aan van de ongekende omvang.

Recordoogst verwacht

De WAPA verwachtte dit seizoen een recordoogst van 12,6 miljard kilo. Het moest die verwachting iets bijstellen (tot 12,5 miljard kilo). Maar toch zou in de praktijk het uiteindelijke cijfer alsnog wel eens hoger uit kunnen pakken. Dat komt hoofdzakelijk op het conto van Polen, dat een recordoogst kende. Het aandeel binnen de Europese Unie komt neer op ruim een derde van de totale Europese oogst.

Unieke groeicijfers

Geen enkel appelproducerend land laat zulke groeicijfers zien. Ook opvallend, geen enkel ander land overtrof dit seizoen haar eigen recordoogst. Italië, de tweede appelproducent in Europa, kent ten opzichte van de 3 voorgaande seizoenen een bescheiden groei van 5%. Frankrijk, de derde in de rij, laat over diezelfde periode zelfs een daling zien. Ook Nederland noteerde een flinke daling.

De gevolgen zijn in heel Europa merkbaar, met name in Jonagold, getuige de prijsnoteringen in de diverse fruitgebieden. In België noteerde het VBT voor dit type tot nu toe gemiddeld 36 cent per kilo (week 35/2018 t/m week 19/2019). Een stuk lager nog dan het seizoen 2016/2017 (gemiddeld € 0,41). Noteringen in andere landen tonen een vergelijkbare tendens. De verschillen voor de verschillende sorteringen zijn groot.

Situatie in Polen

Ook in Polen zelf wordt de crisis goed gevoeld. Een fruitadviseur heeft het over uitbetaalprijzen van 20 tot 22 cent per kilo voor de gesorteerde klasse. De lokale uitbetaalprijzen voor industriefruit zijn bij de redactie niet bekend. In de Duitse deelregio Baden-Württemberg liggen de industrieprijzen al maanden vrij stabiel rond de 8 eurocent netto. Naar alle waarschijnlijkheid wordt er voor het Poolse fruit minder betaald.

Wat de consequenties zijn voor de Poolse telers is moeilijk te overzien. Nederlandse adviseurs die de lokale situatie goed kennen, verwachten dat op termijn wel klappen gaan vallen. Vooralsnog maken telers zich – behalve over de prijsmalaise – vooral druk over de ontwikkelingen voor het nieuwe seizoen.

Minder fruit aan de bomen

In Polen heeft de vorst dit voorjaar al een paar keer flink huisgehouden. In het centrale deel van Polen, waar de hoofdmoot van de appelteelt plaatsvindt, heeft dat al voor de nodige schade gezorgd in de Jonagold-percelen. Daarnaast is er sprake van beurtjarigheid, signaleren teeltkenners. Dat betekent dat er het komende seizoen in elk geval veel minder fruit aan de bomen hangt. Voor exacte voorspellingen is het nog te vroeg, maar er wordt al rekening gehouden met een opbrengst die op 60% ligt van het jaarlijks gemiddelde. Dat zal andere Europese producenten wat lucht geven.

Structurele sanering noodzakelijk

Toch zal dit slechts een tijdelijke verlichting zijn. Op de lange termijn is er een structurele sanering in Oost-Europa noodzakelijk om de teelten in andere Europese gebieden niet te veel onder druk te zetten. In Nederland en België wordt er van het type Jonagold geen boom meer aangeplant. Om een gezonde markt te realiseren zou de Europese productie onder de 10 miljard kilo moeten uitkomen, zeggen insiders. De gedroomde oplossing is het openstellen van de Russische grenzen voor Europees fruit. Want uiteindelijk is het vooral het boomerang-effect dat ervoor zorgt dat de massale Poolse aanvoer op de West-Europese markt terechtkomt.