Update: proef Het Nieuwe Telen Aardbei

Het doel van de proef HNT is het optimaliseren van het groeiklimaat. Dit gebeurt door middel van twee schermen tegen uitstraling: LUXUOUS 1147 FR en Harmony 2315 O FR. Ook wordt Nivolatoren voor luchtbeweging gebruikt, verneveling om vochtstress te voorkomen en een lichtafhankelijke temperatuurstrategie. De groeibuis wordt ingezet op basis van warmtevraag. Het besparen van energie wordt binnen HNT niet gezien als doel, maar is (mogelijk) een gevolg van de optimalisatie van het groeiklimaat.

Resultaten

Inmiddels is de eerste teeltfase van de doorteelt met Elsanta afgerond en werd op 22 december 2017 het verloop geëvalueerd.

De gewasstand was erg wisselend. Planten die geen of nauwelijks neuzen hadden ontwikkeld wisselden af met planten met soms wel vijf neuzen, of met meerdere zware neuzen.

De resultaten vielen tegen. In de grafiek is het productieverloop van de najaarsteelt weergegeven.

Gedurende de eerste productieweken liep de productie parallel aan de prognose. Vanaf week 43 begon het verschil tussen prognose en behaalde productie op te lopen. Het doel was om een productie rond de 5 kilo per m² te behalen. De behaalde productie lag rond de 3,30-3,50 kilo per m², met relatief veel kleine vruchten. Overigens werd de genoemde productiedoelstelling met planten uit dezelfde partij als in de proef ook niet gerealiseerd in een gangbare doorteeltaanpak in een referentiekas in Noord-Limburg. De productie lag daar iets hoger dan in de proef HNT.

Analyse

De tegenvallende productie komt door een aantal zaken:

• Plantbelasting

Gedurende de teelt was de gewasstand erg wisselend. Er waren planten met weinig trossen en planten die veel vruchten hadden hangen. De variatie in de partij was erg groot. Planten met weinig belasting – en vrije bladposities – gingen sterkere neuzen ontwikkelen, omdat deze planten daar de energie voor hadden. Planten met hoge belasting gaven kleinere vruchten, wat het grote aandeel vruchten 27+ en 25+ verklaart.

• Klimaatinvloeden van buitenaf

Dit najaar waren de buitentemperaturen relatief hoog. Hierdoor lukte het niet om continu balans te brengen tussen het lichtaanbod en de kastemperatuur. De buitentemperatuur lag in regio Bleiswijk 1,5 graden hoger en de instraling 10% lager in vergelijking tot Noord-Limburg, waar de referentiekas is gevestigd.

• Tipburn

In de beginfase van de teelt waren er problemen met tipburn, zoals beschreven in de eerste column. Op de eerste tros was in het gewas sprake van afstoting van vruchten. Soms zelfs het verlies van hele trossen. Deze afstoting komt door tipburn.

Scherminzet

De schermen zijn in de najaarsteelt veelvuldig ingezet. Totaal zijn er met beide doeken ongeveer 4.000 uren geschermd (1 uur beide schermen sluiten = 2 schermuren). Het schermen diende om uitstraling tegen te gaan en om te beschermen in koude perioden. Hiervoor werden beide schermen 80% gesloten. Hierdoor wordt er wel afkoeling gerealiseerd, maar geen uitstraling. Bij warmtevraag ging het LUXUOUS-scherm 100% dicht om een stuk energiebesparing te bieden. Totaal is er ongeveer 3 m3 gas per m² verbruikt. In de praktijk ligt het gasverbruik tot nu toe op ongeveer 6 kuub gas per m².

Teelt ruimen

De variatie en historie van de plant heeft naar verwachting te veel invloed op de proef. Vanwege deze reden is ervoor gekozen om de Elsanta-planting te ruimen en in 2018 een nieuwe voorjaarsteelt op te zetten. De voorkeur gaat uit naar een Sonsation-teelt, waarbij met 12 planten per lopende meter naar een productie van 7,00 kilo per m² gestreefd wordt, zonder vroegheid in productie te verliezen. Hiervoor wordt gestreefd naar een planttype met 7-8 trossen. Wanneer het gewenste planttype niet wordt gevonden, wordt overgeschakeld naar een ander ras.

Voorjaar

Persoonlijk verwacht ik dat met deze proef in het voorjaar de meeste winst te behalen is. De teelt gaat naar het licht toe, waardoor de balans temperatuur/licht beter gestuurd kan worden. Energiebesparing is in HNT geen doel, maar ook hier is in een voorjaarsteelt een plus te behalen. Dit mag echter niet ten koste gaan van de vroegheid in productie. Hierdoor zou de teler in het begin van de pluk de hogere productprijzen mislopen.

Inzichten

Desalniettemin zijn er uit de najaarsteelt nieuwe inzichten gekomen. Tijdens een proef met de schermdoeken, waarbij in dezelfde nacht het effect van schermen (80%-80%) werd bekeken ten opzichte van een open kasdek, kwamen interessante zaken naar voren. Bij een heldere nacht in oktober werd door schermen de temperatuur in de kop van de plant met 0,5 graden verhoogd. De verdamping werd hierdoor met 20% verhoogd en dus ook het calciumtransport naar de jonge plantdelen. Tijdens bewolkte nachten was dit effect ook zichtbaar, maar in mindere mate.

Verder viel de toename in bladmassa op. Ondanks de tik die het gewas in de beginfase had opgelopen van de tipburn, steeg de LAI tot ruim boven de 3,0.

De vruchtkwaliteit viel het afgelopen najaar tegen. Mogelijk is er door het schermen veel energie in de bladeren achtergebleven. Verder was de inzet van gewasbeschermingsmiddelen beperkt. Mogelijk heeft het weglaten van de minimumbuis en het vele schermen hier een positief effect in gehad.

Begeleiding

De proef HNT wordt uitgevoerd in het kader van het programma ‘Kas als energiebron’. Daarnaast zijn de partijen Ludwig Svensson, Nivola, Bioline, Legro en Limgroup betrokken bij deze proef. Om de praktijk te waarborgen is er een begeleidingscommissie aangesteld (BCO). Hieraan nemen zeven telers deel, zij bekijken tweewekelijks de proef in Bleiswijk. De proef staat onder leiding van onderzoeker Lisanne Schuddebeurs en teeltadviseur Klaas Walraven. Tot slot is Peter Geelen (Plantmonitoring) nauw bij de proef betrokken.