Gewasafval tot waarde maken

Naast de gebruikelijke productie van groenteproducten bieden de vezels en inhoudsstoffen van de gewassen en vruchten nieuwe mogelijkheden om te benutten.

De laatste paar jaar hebben inhoudsstoffen en gebruik van plantenvezels veel aandacht gekregen. “Maar tevens is het nog een ver-van-mijn-bed-show. Voordat we er geld mee kunnen verdien, dan zijn we een heel stuk verder”, concludeert Leon Mur van het Kenniscentrum Plantenstoffen tijdens de landelijke gewasdag van LTO Groeiservice.

Gewasafval wordt verpakking

Er ligt onder andere een kans voor telers om hun afvalstromen gratis af te voeren of zelfs te verwaarden, in plaats van ze betaald te laten storten bij een composteerbedrijf. De grootste reststroom in de tuinbouw wordt gevormd door gewasresten van vruchtgroenten die tijdens de teeltwisseling vrij komen, zo’n 220.000 ton per jaar.

De vezels kunnen gebruikt worden in de papier- en kartonindustrie die op zoek is naar alternatieve grondstoffen. Nu al lopen er proefprojecten waarbij gewasresten van tomaat worden verwerkt in kleinverpakkingsschaaltjes en tomatendozen. Gewasresten van wat houtiger gewassen zoals paprika zijn minder geschikt voor dit doel, omdat het hogere kosten met zich meebrengt om de vezels te ontsluiten. Verwerking voor deze doelen vraagt wel extra investeringen in het goed uitzeven van gewastouwtjes en clips. In een ander project worden onder andere gewasresten van aubergine verwerkt in bouwmaterialen.

Veevoer

Verder is al gekeken naar toepassing van vezels en loof ten behoeve van de natte veevoederindustrie. Voor menselijke consumptie voegt bijvoorbeeld Heinz al voedingsvezels toe aan sommige van haar producten.

Vanuit tomaten- en paprikabladeren kunnen ook stoffen gehaald worden die als gewasbeschermingsmiddel dienen. Zo wordt er in een project bekeken of de aanwezige Glycoalkoloïden er uit te halen zijn. Deze stoffen zijn werkzaam tegen een aantal schimmels in de glastuinbouw.

Klasse 3 vruchten

Behalve gewasresten komt er in de tuinbouw ook 40.000 ton aan vruchten vrij die niet aan de vermarktbare klasse 1 of 2 voldoen. Deze zijn bijvoorbeeld te verwerken tot groentesappen zoals in de praktijk al gebeurd. Daarnaast bieden deze vrucht-restromen mogelijk kansen om inhoudsstoffen te benutten. Zo wordt onderzocht of capsaïcine als smaakstof uit reststromen van pepers gehaald kan worden. Dit is de stof die de hete smaak aan het product geeft. Daarnaast wordt capsaïcine toegepast in neussprays en sommige zelfzorgmiddelen (o.a. warmtepleisters).

Een nog onbekend terrein is welke nuttige maar nog onbekende inhoudsstoffen er in wilde capsicum-soorten zitten, die niet in de huidige doorveredelde rassen zitten.

Trend naar natuurlijke stoffen

De pharmaceutische en cosmetische industrie zal vanuit kostenoogpunt vaak proberen om gevonden nuttige inhoudsstoffen chemisch goedkoper na te maken. Toch is een trend waar te nemen naar gebruik van natuurlijke stoffen. In eerste instantie zullen daarvoor echter vollegrondsteelten in lage lonen landen aangewend worden. De Nederlandse tuinbouw kan daarmee niet concurreren.

Hoogwaardige teelt

Voor de Nederlandse glastuinbouw liggen er alleen kansen voor teelten ten behoeve van inhoudsstoffen waarbij gecontroleerde en hoogwaardige productie-eisen worden gesteld. Er is goedkeuring voor een project om uit een groot aantal plantensoorten extracten te halen en die uit te delen bij pharmaceutische en cosmetica-industrieën. Als zij daarin voor hen interessante werkzame stoffen vinden, kan een bepaald gewas gekoppeld worden aan een gebruiksdoel.