Nieuwe toepassingen kans voor bloemkool

Gunstige prijzen, een stijgende vraag uit het buitenland en stabiele binnenlandse consumptiecijfers kenmerken de huidige bloemkoolmarkt. Onder jongeren kan de groente nog wel een boost gebruiken. Misschien bieden verspakketten, pizzabodems van bloemkool en trendy recepten uitkomst.

Een keer of drie moest teler Christian Buijsman meestal door een baan om zijn bloemkool te oogsten. “Dit jaar zit ik weleens op tien oogstbeurten. En dan nog zitten er veel kleine bloemkolen tussen”, verzucht hij. De extra oogstbeurten zijn het gevolg van het natte voorjaar. Gelukkig heeft Buijsman sinds dit jaar bij het planten in elk geval hulp. Hij maakt nu gebruik van een volautomatische plantmachine. Een unicum in de bloemkoolteelt. “Dat geeft rust en flexibiliteit. We zijn niet meer afhankelijk van hulp in de schoolvakanties.” Een oogstrobot, die in de broccoli recent zijn entree maakte, is voorlopig nog niet in zicht. Mechanisatiebedrijf Verhoest bracht wel een mechanische oogsthulp op de markt, maar dat leidde nog niet tot een doorbraak. Buijsman: “De bloemkolen zijn te zwaar en door de camera moeilijk te zien vanwege het blad. En ze zijn te kwetsbaar voor mechanische oogst, je hebt snel kans op drukplekken.”

Circa 70% van de Nederlandse huishoudens eet bloemkool en dat percentage verandert al een paar jaar nauwelijks

Een kleine zestig jaar geleden begon de vader van Buijsman in Lutjebroek de teelt van bloemkool. “De laatste decennia groeide het areaal van 30 naar 160 hectare. De grote groei zat ‘m vooral in de eerste jaren, de laatste jaren is het ongeveer stabiel. Dat laatste geldt grosso modo ook voor de Nederlandse consumptie. Circa 70% van de Nederlandse huishoudens eet bloemkool en dat percentage verandert al een paar jaar nauwelijks. Op jaarbasis eten we hier gemiddeld 3,2 kilo per persoon. Daarmee zijn we koplopers in Europa. Na ons volgt het Verenigd Koninkrijk (2,4 kilo). Overigens laten de consumptiecijfers daar sinds een paar jaar een licht dalende trend zien.

Pizzabodem van bloemkool

In 2023 zakte ook de Nederlandse consumptie iets ten opzichte van 2022, vooral door een lager aanbod uit Spanje en Frankrijk. Maar sinds een dip in 2016 (toen 62% van de Nederlandse huishoudens weleens bloemkool kocht) zat de populariteit van bloemkool de laatste jaren juist in de lift. Wel werd ruim 20 jaar geleden de bloemkool van de troon gestoten als meest gegeten groente, voornamelijk te wijten aan de gestegen populariteit van onder andere tomaat, komkommer, ui en paprika. Volgens het Voedingscentrum staat bloemkool inmiddels op de tiende plek in de ranglijst. Bij consumenten onder de 40 jaar is er nog wel wat werk aan de winkel; bij hen valt bloemkool volgens cijfers van GfK uit 2022 buiten de top 10. Misschien kunnen nieuwe toepassingen daar verandering in brengen, denkt Ronald Hand van Bejo Zaden: “Bij deze doelgroep zijn verspakketten in trek, en die bevatten steeds vaker bloemkool – denk aan groentecurry. Ook liggen er steeds meer pizzabodems van bloemkool en bloemkoolrijst in de schappen. En in populaire kookboeken staan vaak recepten met hele bloemkool uit de oven, bloemkool van de barbecue, of bloemkoolsteak.”     

Meer afzet naar Spanje

Ook de productiecijfers van bloemkool in Nederland zijn al jarenlang redelijk stabiel: het areaal schommelt volgens cijfers van het CBS sinds 2006 rond de 2.600 hectare, met een uitschieter van ruim 2.900 hectare in 2021 (2023: 2667, goed voor 53 miljoen kilo). 70% van de oogst is bestemd voor de binnenlandse markt. Duitsland, Italië, België en in toenemende mate ook Spanje zijn populaire afzetlanden. “Vooral de laatste twee jaar gaat er steeds meer richting Spanje vanuit hier. Daar is het inmiddels te warm en te droog voor bloemkoolteelt”, aldus Buijsman. Zijn oogst wordt ongeveer gelijk verdeeld over daghandel, weekhandel en contract.

Christian Buijsman: “De bloemkool beweegt zich meer richting vraagmarkt."

De dalende productie in Spanje en andere Zuid-Europese landen leggen Nederlandse telers geen windeieren, vertelt hij: “De bloemkool beweegt zich meer richting vraagmarkt. De prijzen zijn gunstig, vooral sinds twee jaar. Daarvoor waren we blij als we een euro vingen. Vaak dook de prijs zelfs daaronder. Maar nu krijgen gaan we vaak wel minimaal een euro – meestal meer. Al zien we de laatste weken toevallig wel een dip.” De retailprijzen liggen ook beduidend hoger dan een aantal jaren geleden. Buijsman: “Dat bloemkolen in de supermarkt boven de € 2 zouden uitkomen, konden we ons een paar jaar geleden niet voorstellen. Tegenwoordig liggen ze in goede weken voor bijna € 3 in het schap. Maar de prijzen fluctueren flink, de laatste weken worden ze weer verkocht voor circa € 2. Al met al is iedereen in de keten wel tevreden, denk ik.”

Twintig rassen in gebruik

Het seizoen loopt op zijn einde. Buijsman oogst nu nog de rassen Clarina en Jonsson; hij sluit af met Oceanique en Twistique. Een bloemkoolteler gebruikt in een seizoen met gemak twintig rassen, stelt Hand van Bejo Zaden. Bij het bedrijf worden vooral vroege bloemkoolrassen ontwikkeld. Zo komen Alcala, Sevilla en het nieuwe ras Carlota goed uit de bus. De laatste nieuwkomer uit de stal van Bejo is echter een laat ras, Newlyn: “Een vaste kool met een goede zelfdekbaarheid. Het ras is bovendien weerbaar tegen nachtvorst en heeft een goede houdbaarheid na de oogst”, aldus Hand. Qua nieuwe rassen en marktwensen ziet hij geen grote verrassingen. “De bloemkoolmarkt is vrij traditioneel. ‘Zessen’ blijven bijvoorbeeld favoriet. Zelfdekbaarheid, weerbaarheid en planbaarheid blijven veelgevraagde eigenschappen.’’

Bloemkool is een complex gewas, je doet het er niet even bij

Voor bloemkooltelers liggen er volop uitdagingen in het verschiet. Hand: “Extremere weersomstandigheden, het aankomende Movento-verbod en het personeelstekort natuurlijk.” Ook de vraatschade en het afschotverbod op houtduiven in Noord-Holland – waar 57% van de Nederlandse bloemkool vandaan komt – gaan de telers vermoedelijk parten spelen. Verder zijn de beschikbaarheid van grond en samenwerkingen met veehouders onzekere factoren volgens Hand. “Bovendien is bloemkool een complex gewas, je doet het er niet even bij. Oudere telers stoppen en opvolging is niet gegarandeerd. Het wordt nog spannend of we aan de groeiende vraag uit binnen- en buitenland kunnen blijven voldoen.”