Met oogstmachine voor kruiden snijdt mes aan drie kanten

De door Arjen Bevelander en Roopack ontwikkelde elektrische oogstmachine voor kruiden betekent niet alleen dat oogsten ‘op de knietjes’ tot het verleden behoort. De geoogste kwaliteit blijkt zelfs beter te zijn. Daarnaast doet de zon haar werk als het om de energielevering gaat.

Op één van de percelen nabij het bedrijf van Arjen Bevelander in het Zuid-Hollandse Achthuizen rijdt op een zonnige middag in de platte peterselie een zelfrijdende oogstmachine rond. Het dak waaronder twee medewerkers de door een zaaglint afgesneden bossen platte peterselie in kratjes stoppen, bestaat uit vier zonnepanelen van 350 watt elk. Het dak biedt de medewerkers bescherming tegen de zon en diezelfde zon zorgt ervoor dat de oogstmachine met 0,5 kilometer per uur door het veld rijdt. De opgewekte energie wordt opgeslagen in een lithiumbatterij die goed is voor 8 uur onafgebroken rijden. “De zon hoeft daarvoor niet eens te schijnen”, zegt Bevelander met een glimlach. Hij bouwde de machine met steun van de Regio Deal samen met Roopack op een onderstel van een Dari Ecomeccanica uit het Italiaanse Roccadaspide.

Arjen Bevelander is eigenaar van Bevelander Tuinderij in Achthuizen (Z.-H.). Het bedrijf heeft vijftien vaste medewerkers en vijftien tot twintig arbeidskrachten via een uitzendbureau. Bevelander teelt 15 hectare kruiden, zoals platte peterselie, bladselderij en koriander. Verder 2 hectare tunnels met munt en tijm. Op de overige 25 hectare staan akkerbouwgewassen, groenbemesters en een gedeelte ligt braak in een rotatieschema. Ook teelt Bevelander 15 hectare bieslook op gehuurde zandgrond.

Werkingsprincipe

Aan de voorkant van de oogstmachine snijdt een elektrisch aangedreven lintzaag de kruidenbosjes op een instelbare hoogte boven de grond af. Daarvoor moeten de bosjes wel lang genoeg zijn, anders krijgen ze bij het snijden geen weerstand van het ernaast staande bosje en gaat het bosje plat, heeft Bevelander inmiddels ervaren. Vervolgens komen de bosjes tussen twee klembanden die zorgen voor het transport omhoog naar de twee medewerkers op het werkplateau. Twee van de vier sets klembanden draaien de bosjes 90 graden linksom en twee doen dat rechtsom. Zo draaien de steeltjes naar de buitenkanten zodat de medewerkers ze altijd aan de bladkant kunnen pakken en in één beweging in de kistjes kunnen leggen. Alle bosjes komen op dezelfde manier in de kistjes en dat is essentieel voor het ompakken in de loods.

Aan de voorkant van de oogstmachine snijdt een elektrisch aangedreven lintzaag de kruidenbosjes.

Licht en compact

De oogstmachine is vierwielaangedreven en staat op banden met nokken. De wat vochtige, glijerige lichte kleigrond op die middag laat zien dat de oogstmachine daar geen problemen mee heeft. “Natuurlijk houdt het een keer op, maar tot op heden hebben we geen problemen gehad dat de machine ging slippen of zo”, aldus Bevelander. Daarbij speelt mee dat met een gewicht van 2.000 kilo de machine ‘superlicht’ is. En de omvang is dusdanig dat een ‘autoambulance’ volstaat om hem over de weg te kunnen vervoeren.

Bevelander beschikt sinds begin juli over de oogstmachine. Tot op heden zijn er (goede) ervaringen met het oogsten van platte peterselie en bladselderij. “We gaan hem ook testen in koriander, maar die staat niet op 30, maar op 20 centimeter rijafstand. Daarom gaan we een proef zaaien op 30 centimeter. Later kunnen we mogelijk de klembanden aanpassen en gaan werken met een kleiner keerrolletje. Dan maken de klembanden wel een kleinere draai en daardoor hebben ze meer te lijden.”

De hoogte van afsnijden is instelbaar.

Minder fysieke belasting

Het allerbelangrijkste voor Bevelander om deze machine te bouwen was het verbeteren van de werkomstandigheden en het verminderen van de fysieke belasting. “Op de knietjes kruiden snijden, is zwaar werk en er zijn steeds minder mensen die dat willen doen. Op deze manier is het werk veel minder zwaar, wat dan als voordeel heeft dat ze het langer kunnen volhouden. Nu staan de kistjes ook onder handbereik en eerder moesten ze toch regelmatig naar de wagen om kistjes bij te halen.” Het gevolg is dat de arbeidsprestatie omhoog is gegaan. “Daar was het niet om te doen, maar het is natuurlijk wel meegenomen.” Verder gaat Bevelander testen of volledig elektrisch oogsten en tevens opladen mogelijk is. “Als dat kan, dan zou de machine ook kunnen gaan rijden in bijvoorbeeld sla of asperge of in aangepaste vorm als schoffelmachine op gps.”

Bouw op aanvraag

Aangezien de machine in eigen beheer is bedacht en gebouwd, is het mogelijk om er op vraag ook eentje te bouwen voor geïnteresseerde telers. “Ze kunnen zich bij mij of bij Kees Roovers van Roopack melden. Het is een modulaire machine, we kunnen hem daarom naar gelang de wensen klantspecifiek bouwen.”

Naast de loods van Arjen Bevelander staan een viertal zeer verzorgd uitziende chalets.

Vier chalets

Bij het oprijden op het bedrijf van Bevelander valt naast de loods met vernieuwde voorgevel ook direct een viertal ernaast gelegen en zeer verzorgd uitziende chalets op. Later blijkt dat die bedoeld zijn voor het onderbrengen van een deel van het losse personeel. “Die chalets hebben we gekocht en daar kunnen we acht mensen in onderbrengen. De chalets zijn 40 vierkante meter en hebben twee slaapkamers. Op afspraak met de gemeente en volgens het plaatselijk beleid mogen er twee personen per chalet verblijven.”

Bevelander heeft vijftien vaste medewerkers in dienst en tijdens het seizoen kunnen daar tot twintig arbeidskrachten bijkomen. “Die regelen we via een uitzendbureau. Voor het onderbrengen huurt het uitzendbureau die chalets van ons, want de regels zijn dat ‘werk en bed’ gescheiden moeten zijn. Ik snap dat aan de ene kant, want het is om te voorkomen dat werknemers die geen werk meer hebben, niet meteen ook zonder onderkomen zitten. Aan de andere kant is het gewoon praktisch om de mensen op je bedrijf te huisvesten. Ik vind wel dat zo’n huisvesting dan dusdanig moet zijn dat ik er zelf in zou kunnen wonen.”

Van de 2 hectare tunnels is nog een klein gedeelte ingericht voor de teelt van kruiden op water.

Tunnel ingestort

In 2017 plaatste Bevelander op zijn bedrijf op een oppervlakte van 1 hectare Agroser-tunnels. Daarin ging hij op het systeem van Dry Hydroponics op water kruiden telen. Het idee daarachter was, net als bij de ontwikkeling van de elektrische oogstmachine, om de fysieke belasting van mensen te verlichten. Anno 2024 staat er 2 hectare aan tunnels, maar daarvan is nog slechts een klein gedeelte ingericht voor de teelt op water. “In 2021 hebben we hier forse sneeuwstormen gehad. Daardoor is de helft van de toen nog 1 hectare aan tunnels ingestort. We hebben daar 1,7 hectare voor teruggezet, maar wel voor de teelt in tunnels in de grond. Ik denk trouwens dat we in de toekomst nog meer tunnels gaan zetten, want in dit licht klinkt het misschien raar, maar de teeltrisico’s nemen steeds verder toe en in een tunnel zijn de gewassen toch beter beschermd dan buiten in het veld.”

Dat Bevelander zijn hydrocultuur op een laag pitje zette, had de volgende reden. “Om de fysieke belasting voor de mensen echt te verminderen was 1 hectare met dat systeem te klein en de manier waarop wij werkten was ook te arbeidsintensief. Wil je dat anders, dan moet je naar het systeem waarbij de tabletten in zijn geheel de tunnel uitgaan en via een transportsysteem in een centrale werkruimte terechtkomen. Dat bestaat, maar dat vraagt een flinke investering, en dan moet je het veel grootschaliger aanpakken wil je dat rendabel kunnen maken.”

Twee van de vier sets klembanden draaien de bosjes 90 graden linksom en twee doen dat rechtsom.

Kleinschalige aanpak

Bevelander ontving subsidie voor de bouw van de tunnels en het systeem van hydrocultuur. Die subsidie werd toegekend in het kader van innovatieve ontwikkelingen. “Zo’n subsidie heeft als doel om te kunnen ontdekken wat de waarheid is en of het ook brengt wat er in theorie mee te bereiken valt. Op die manier hebben wij die subsidie ook gebruikt, maar we zijn erachter gekomen dat wij hier voor dit systeem te kleinschalig bezig zijn en we niet ver genoeg kunnen automatiseren als we het rendabel willen houden. Dat is eigenlijk vergelijkbaar met die elektrische oogstmachine, die is ook bestemd voor kleinschalige bedrijven. We kunnen die machine inzetten op nog geen 10 hectare aan kruidenteelt en daarop moet die machine rendabel zijn. Daarom hebben wij ook niet gekozen voor een grote oogstmachine over meerdere bedden zoals je die in de teelt van bladgewassen wel ziet rondrijden. Het nadeel van die machines is ook dat de mensen nog steeds op hun knietjes moeten snijden. Dat is bij ons nu een stuk minder en we hopen dat nog verder te kunnen verminderen”, besluit Bevelander.