Volop uitdagingen in de broccoliteelt

Meer op contract, prima prijzen en een veelbelovende oogstmachine. Maar ook: een grillige aanvoer in de supermarkt door oogstgaten, een gewasbeschermingsmiddel dat op de schop gaat, en vraatschade. Broccoli telen is een dynamische bedoening.

Bijna zijn hele areaal broccoli, zo’n 180 hectare, heeft teler Mark Botman in Wervershoof inmiddels afgedekt met doek. “Ik kan niet anders. We hebben te veel vraatschade van vogels,” verklaart hij. De boosdoeners zijn de houtduiven en grauwe ganzen. Ganzen zijn voor veel Nederlandse broccolitelers een probleem. Maar hier in Noord-Holland komt de houtduif daar nog eens bij. Die mag namelijk niet meer afgeschoten worden sinds vorig jaar de beheerplannen succesvol zijn aangevochten. Botman: “De populatie groeit als kool. We hebben naar schatting 10% minder opbrengst, de schade loopt in de tonnen. En het doek helpt maar beperkt. Veel beesten weten er toch doorheen te prikken of onderdoor te kruipen.”

Lege schappen

De vraatschade is slechts één van de kopzorgen waarmee broccolitelers kampen. Want het natte seizoen leidt ook bij hen tot problemen. “In het voorjaar hebben ze minder kunnen planten. Daardoor vallen er gaten in het oogstvenster en is het supermarktschap voor broccoli soms tijden vrijwel leeg, zoals aan het begin van de zomer”, aldus Max van Ooijen van Tolpoort. Volgens Niels Botman van Syngenta zorgt de nattigheid ook voor andere uitdagingen: “Het gewas groeit moeizamer. Bovendien ontstaat er smet in de broccoli. Daardoor loopt de kwaliteit terug.” Bij Syngenta ligt bij de veredeling dan ook extra focus op weerbaarheid tegen klimaatverandering, zoals regen en hitte. Botman: “In nieuwe rassen zetten we bijvoorbeeld in op resistentie tegen valse meeldauw en knolvoet.”

Teler Botman voorziet voor volgend jaar nog een groot struikelblok: “Ons belangrijkste gewasbeschermingsmiddel Movento moet eruit. Zonder dat middel wordt het een enorme opgave om de koolgalmug te bestrijden. Een catastrofe is het.” Van Ooijen vult aan: “Brussel gaat het voor broccolitelers wel erg lastig maken om een kwalitatief goed product af te leveren. We verwachten dat de opbrengst per hectare dusdanig gaat teruglopen dat het de vraag wordt of het nog rendabel gaat zijn om broccoli te telen.”

Dit jaar liggen die prijzen wel 10 tot 15% hoger dan vorig jaar

Meer contractteelt

Gelukkig is er ook wél goed nieuws te melden over broccoli: “De prijzen zitten sinds twee jaar flink in de lift. Hard nodig ook, met alle gestegen kosten. Voor die tijd werd veel op de dag verkocht, maar we zien dat er steeds meer broccoli op contract gaat. Dit jaar liggen die prijzen wel 10 tot 15% hoger dan vorig jaar. Ook de dagprijzen zijn tot week 28 grotendeels goed geweest,” vertelt Ruud den Boer van telerscoöperatie Oxin Growers. Volgens hem leiden de oogstgaten en de kwaliteitsproblemen wel weer tot uitdagingen bij het invullen van de contracten. “Maar tot nu toe gaat dat aardig.”

Het totale areaal broccoli in Nederland is volgens cijfers van het CBS fors gestegen, van 753 hectare in 1998 tot 2256 in 2023. Ter vergelijking: het areaal bloemkool groeide in diezelfde jaren nauwelijks, van 2.421 naar 2.667 hectare. Overigens is het areaal broccoli sinds 2010 redelijk stabiel. “De vraag in Nederland laat de laatste jaren geen gekke dingen zien. Wel merken we dat met name Spanje op zoek is naar meer volume. Dat verklaart waarschijnlijk ook de toename in contracten,” aldus Van Ooijen. Hij schat in dat de meeste broccolitelers zich inmiddels voor 60-65% laten vastleggen op contract.

Bimi

Ook teler Botman is tevreden over de huidige prijzen. Zijn broccoli gaat naar onder andere Jumbo en Plus. In het supermarktschap heeft de traditionele broccoli sinds een paar jaar concurrentie gekregen van bimi, een kruising van broccoli met Chinese groene kool en Bellaverde (aspergebroccoli). Het gewas produceert veel zijscheuten en is al langer geliefd in de horeca. De naam bimi is een geregistreerd merk, vergelijkbare producten worden verkocht onder de naam aspergebroccoli. Oxin Growers mag de bimi, afkomstig van 1 van haar telers, verhandelen. Den Boer: “Bimi staat qua areaal nog steeds in schril contrast met broccoli. Maar vorig jaar is de afzet met 150% toegenomen ten opzichte van 2022. Explosief, kan ik wel zeggen. Waarom het zo populair is? Goede vraag. Waarschijnlijk omdat het hip is in restaurants. Maar het product is ook geliefd voor thuis op de grilplaat of BBQ.” Botman (Syngenta) moet nog zien of bimi echt groot gaat worden: “Ze moeten met de hand geplukt worden vanwege die scheuten. Enorm arbeidsintensief en dus duur.” Dat laatste valt niet te ontkennen: bij Albert Heijn betaal je €2,99 voor 200 gram bimi, tegenover slechts €1,59 voor maar liefst 450 gram broccoliroosjes.

Een andere trend in broccoliland is dat niet meer strikt wordt vastgehouden aan de harde eis voor ponders, ziet Van Ooijen: “Retailers worden iets flexibeler in de maatsortering. Tussen de acht en veertien stuks in een bak is tegenwoordig ook goed. Dat was trouwens wel nodig, want de volumes kwamen in het geding.”

Machinale oogst staat hoog op de agenda bij broccolitelers om het gebrek aan arbeid op te vangen

Oogstrobot

Qua automatisering staat er ook een grote verandering op stapel. Botman (Syngenta): “Machinale oogst staat hoog op de agenda bij broccolitelers om het gebrek aan arbeid op te vangen. In de VS draaien de eerste machines al. Die bevatten een robotarm die zelf de broccoli afsnijdt en op de transportbang legt.” Een paar weken geleden is de eerste oogstrobot in Nederland gearriveerd, bij teler René Verdonk, ook in Wervershoof. “Als dat goed gaat, dan kan het bij de andere telers ook weleens snel gaan,” verwacht Botman.

Voor teler Botman is de oogstrobot nog toekomstmuziek. Ziet hij nog genoeg perspectief om door te gaan? “Ik ken twee collega’s die er genoeg van hebben, ze gaan stoppen. Gelukkig staat het probleem van de vraatschade inmiddels wel op de radar van de provincie en justitie. Als er dan voor de gewasbescherming ook nog een oplossing komt, heb ik het volste vertrouwen in de toekomst.”