Makkelijker uitwisselen met nieuwe Energiewet

De nieuwe Energiewet zal de energietransitie een behoorlijke impuls geven. De huidige energiemarkt zal ook veranderen, waarbij teeltbedrijven een belangrijke rol gaan spelen in de lokale energiegemeenschappen. Het energiemanagement op bedrijfsniveau gaat naar een hoger niveau van de buurt.

Begin juni stemde de Tweede Kamer in met de nieuwe Energiewet van demissionair minister Jetten van Klimaat en Energie. Als de wet ook de goedkeuring van de Eerste Kamer krijgt, zal deze naar verwachting 1 januari 2025 ingaan. Deze nieuwe wet voegt de Elektriciteitswet en de Gaswet samen. De boel is daarbij aangevuld met nieuw Europees beleid rond energie en klimaat, met voor 2050 het grote doel van nul CO₂-uitstoot.

In opdracht van de overheid is er door twaalf wetenschappers gekeken naar wat dat betekent voor het energiesysteem in Nederland. Deze zogenoemde wetenschappelijke commissie Expert Team Energiesysteem 2050 komt tot de conclusie dat de gebouwde omgeving (wonen, werken, recreëren & mobiliteit) al in 2040 volledig geëlektrificeerd zou moeten zijn. “Dat betekent dat de stroomvraag met een factor 4 gaat groeien”, stelt Roland van der Klauw. Hij is algemeen directeur van Wocozon, een landelijke stichting die zonnepanelen op sociale huurwoningen installeert en beheert. “Vier keer zoveel elektriciteit en dat dan allemaal duurzaam met zon en wind opgewekt. Dat is nogal een uitdaging om dat over 16 jaar al te hebben bereikt.”

Roland van der Klauw: “Nog onzeker of SDE-subsidie kan samengaan met het delen van energie in een energiegemeenschap.” Foto: Wocozon

Van 2.500 naar 10.000 kWh

Een huishouden gebruikt nu gemiddeld 2.500 kWh per jaar. Met een factor 4 wordt dat 10.000 kWh per huishouden. Hiervan is 2.500 kWh nodig voor de huishouding (tv, wasmachine, koken); 3.500 kWh voor verwarming en 4.000 kWh voor het opladen van de auto om 20.000 kilometer (1 kWh voor 5 kilometer) te rijden.

Van der Klauw: “Om de 10.000 kWh aan stroom op te wekken op 1 woning zijn 25 zonnepanelen nodig. Dat gaat niet lukken. Deze elektriciteit zal dus moeten worden aangeleverd. Volgens EU-voorschriften moet de opgewekte stroom in de buurt blijven, omdat het stroomnet het anders niet aankan. In Limburg opgewekte elektriciteit mag dus niet in Groningen worden gebruikt. Elektriciteit lokaal opwekken, opslaan en gebruiken. Wat in het Westland wordt opgewekt, moet je daar ook gebruiken.”

Zonnepanelen zijn het meest milieuvriendelijk. Om aan de elektriciteitsbehoefte te voldoen, zal iedere beschikbare en geschikte oppervlakte moeten worden benut. “Zon op het land is steeds minder geliefd. We hebben nog heel veel daken van bedrijfspanden binnen en buiten de tuinbouw. In verband met de dakconstructie moeten het soms lichtgewicht panelen zijn. We hebben ook bijvoorbeeld nog de waterbassins van teeltbedrijven.”

Makkelijker energie delen

Met de nieuwe Energiewet gaan er energiegemeenschappen met lokaal eigenaarschap komen. Een teeltbedrijf, bewoner(s) en buurtsuper kunnen een lokale energiegemeenschap gaan vormen om samen energie op te wekken, op te slaan en te delen. “Het delen van energie is nieuw. In de nieuwe wet staat dat je mag delen onder eigen voorwaarden, eigen prijs en zonder leveringsvergunning. Bedrijven in de tuinbouw krijgen hierdoor een mooie mogelijkheid op meer zonnepanelen op schuurdaken of in waterbassins te plaatsen om elektriciteit op te wekken en dat direct aan de lokale buurtsuper en buurtbewoners te gaan leveren. Daar kunnen ze afspraken met elkaar over maken. Voor alle partijen is dat win win: de teler krijgt een betere prijs en de buurtsuper betaalt minder dan bij een energiemaatschappij. Ook voor Tennet is dat gunstig, want de elektriciteit hoeft alleen over het lokale net en niet over het hoofdnet heen. Voor teeltbedrijven zijn het nieuwe businessmodellen. Het is leuker om de elektriciteit aan de buurt te leveren dan aan de energiebedrijven die aandeelhouders in het buitenland hebben. Het geeft een beter gevoel.”

Het delen van energie is nieuw. In de nieuwe wet staat dat je mag delen onder eigen voorwaarden, eigen prijs en zonder leveringsvergunning

Dezelfde energiegemeenschap is ook te gebruiken voor een lokaal warmtenet. Het warmtenet moet dan wel 50% lokaal eigenaarschap hebben.

Grote mogelijkheden voor opwekking

Van der Klauw verwacht dat energiegemeenschappen gaan kijken hoe ze de opwekking, verbruik en opslag op een efficiënte manier kunnen doen en de energie met elkaar kunnen delen. “Teeltbedrijven met grote mogelijkheden voor opwekking van duurzame energie gaan op weg naar 2040 dus een steeds belangrijkere rol spelen in dit nieuwe energiesysteem. Het hoeft niet allemaal op 2 januari 2025 al te zijn geregeld, maar telers moeten er wel over nadenken en met de verschillende partijen over in gesprek gaan.”

De algemeen directeur adviseert telers die nu nog SDE-subsidie hebben voor de zonnepanelen nog even te wachten met het meedoen in een energiegemeenschap, totdat helder wordt of SDE mag worden gecombineerd met het delen van energie in een gemeenschap. Telers kunnen wel alvast nadenken over hoe ze erop in kunnen spelen.

Teeltbedrijven zullen intern hun energie beter moeten managen door het slim sturen van apparaten. Het energiemanagement op bedrijfsniveau groeit met de nieuwe wet naar een hoger niveau en gaat op buurtniveau plaatsvinden. Het energiegebruik van een huishouden is op een ander moment dan van een bedrijf en dat is dus samen te optimaliseren.

Meer opslag van energie

In de planologie gaat er ook het een en ander veranderen. Naast ondergrondse warmte-koudeopslag komt er meer bovengrondse opslag. Grote opslag vanaf 500 kWh (een kleine 20-foot zeecontainer) vraagt afhankelijk van het type batterij voldoende ruimte met een veiligheidsstraal van 5 tot 10 meter. “Dat kan beter bij een teeltbedrijf dan in een woonwijk.”

Opslag van elektriciteit is nu al interessant aan het worden. Een teler kan daarmee handelen op de onbalans energiemarkt en een dag vooruit, om de batterij leeg te laten trekken. Soms is op een bepaald moment van de dag de elektriciteit gratis. Dan kan de batterij snel worden opgeladen.

“Dit is interessant voor telers die veel energie kunnen opwekken en gebruiken. Hierdoor kunnen ze veel doen in de energiemarkt. Vooral met een grote stroomaansluiting, die goed te gebruiken is voor opslag.”