Lang alleen appels, maar straks toch ook peren

Zonder ouderlijk fruitteeltbedrijf een verouderd pachtbedrijf met 7 hectare boomgaard overnemen. In het Gelderse Batenburg laat Marco van Eck zien dat met veel vakmanschap, ondernemerschap en vooral ook doorzettingsvermogen het mogelijk is om van hieruit tot een gezond fruitbedrijf van 23 hectare van alleen appels met inmiddels ook grotendeels eigen koeling te groeien.

Marco van Eck groeide op op een melkveebedrijf in het Land van Maas & Waal. Het ouderlijk veebedrijf werd voortgezet door zijn twee broers. Maar Marco koos voor het fruittelersvak. “Opgegroeid in een fruitteeltstreek en met al wat werkervaring bij een fruitteler in de familie trok fruitteelt me wat meer dan veehouderij. Na een fruittteeltopleiding aan de MAS in Tiel begon ik als fruitteeltmedewerker en plantte ik ook de eerste 2,5 hectare appels op het ouderlijke bedrijf aan”, licht Van Eck toe.

Gegroeid tot inmiddels 23,5 hectare appels

In 1993 kreeg hij de kans om een bedrijf van 19 hectare, waarvan 7 hectare boomgaard, in Batenburg te pachten en werd hij fulltime fruitteler. “Maar het was veel oude aanplant en met liefst elf verschillende rassen wel aan vervanging toe. Achteraf had ik het in één keer allemaal moeten vervangen. In de praktijk was het wel in 2000 helemaal verjongd.”

Jonagold en Elstar zijn nog steeds de hoofdrassen op het fruitbedrijf.

Negen hectare appels was, ook in de jaren negentig al, een klein bedrijf. Dus zette Van Eck in op een stevige groei. Regelmatig werd een deel van de pachtgrond met appels ingeplant. Zo is het met de laatste uitbreiding van vorig jaar met 4,5 hectare gegroeid tot inmiddels 23,5 hectare appels. Opvolger Bjorn van Eck ziet liefst het bedrijf nog wel wat verder groeien. “Arbeidskrachten vinden, wordt steeds lastiger en er zal steeds meer gemechaniseerd moeten worden. Dan is meer schaalgrootte wel gewenst”, aldus Bjorn van Eck.

Elstar is hoofdras

Van de elf verschillende rassen bij de start waren na vervanging rond 2000 alleen nog maar Jonagold en Elstar over. En dat waren wel rassen waarvan het rendement na de goede jaren tot 1992 juist toen onder druk kwamen. Maar Jonagold en Elstar zijn nog steeds de hoofdrassen. “Lange tijd was Jonagold echt ons hoofdras, maar inmiddels is dat Elstar. Voor Jonagold geldt echt wel massa is kassa want met zeer hoge producties, een lage arbeidsbehoefte en lage kostprijs, maak je zelfs bij lage verkoopprijzen al snel geld. Maar om interessant te blijven voor de handel moet je echt volop Elstar telen. Met 4,5 hectare nieuwe aanplant van Jonagold Red Prince in het tweede jaar blijft Jonagold overigens wel een hoofdras.”

Toen rond 2000 Rubens als clubras door Inova Fruit werd geïntroduceerd, was Van Eck zeer enthousiast over dit smaakvolle ras. Uiteindelijk plantte hij 5,5 hectare van het ras aan, maar werd het vooral door tegenvallende middenprijzen en vruchtboomkanker voortijdig gerooid. Sindsdien is Van Eck nog huiverig om clubrassen aan te planten.

Teelt en bewaring beter onder de knie

Van Eck licht verder toe: “Jaren geleden moesten we in volle jaren tot wel 80% van de appels exporteren, want we produceerden te veel voor alleen de binnenlandse markt. Dat was dus vaak lastig voor acceptabele prijzen. Inmiddels telen we met zijn allen in Nederland minder dan de helft van de appels en zijn we nog niet eens zelfvoorzienend wat betreft appels in Nederland. Voor Nederlandse supermarkten is er aan Elstar, met een marktaandeel van circa 40%, eerder een tekort dan een overschot. En met betere mutanten, Smartfresh en betere mogelijkheden voor vruchtdunning, hebben we de teelt en bewaring van Elstar veel beter onder de knie. Hierdoor is de teelt van Elstar weer rendabeler geworden, als je het in de vingers hebt.”

Voor risicospreiding wilde Van Eck liefst wel meer rassen planten dan alleen Elstar en Jonagold. “Uiteindelijk hebben we vorig jaar 2,5 hectare Wellant geplant. Een inmiddels vrij ras waar toch wel duidelijk vraag naar is. In de teelt is het een juffertje, maar het ras is bij verkoop direct naar consumenten en in de regio erg succesvol. Er zijn al afnemers met eigen afzet die nu meer Wellant dan Elstar verkopen. Met de groeiende korte ketens wil Van Eck daar op inspelen.”

Nooit peren geplant

In winter 2025-’26 planten de Van Eck’s voor het eerst 2,5 hectare Conference.

Peren planten was lang niet in beeld op zijn bedrijf. “Ik investeerde vooral in uitbreiding van mijn bedrijf voor de noodzakelijke schaalvergroting. Peren planten vroeg om meer investeringen en langere aanloopperiode en daar zit je dan niet op te wachten. En met een groeiende perenareaal en krimpend appelareaal was te voorspellen dat de appelmarkt meer in evenwicht zou komen en de perenmarkt meer onder druk zou komen”.

Met de komst van zoon Bjorn in het bedrijf is de kijk daarop wel veranderd. “Laatst zijn we met onze studieclub naar Italië geweest en daar hebben we met eigen ogen kunnen zien hoe groot de problemen met de perenteelt in Italië zijn. De krimp van Italië geeft gewoon kansen voor de Conference in de Benelux. Dat zie je ook aan de sterk gegroeide export naar Duitsland, wat mogelijk werd door de krimpende import van peren uit Italië”. Dus in winter 2025-’26 planten de Van Eck’s voor het eerst 2,5 hectare Conference. “Maar als ik geen opvolger had, dan waren die peren er niet meer gekomen”, vult vader Van Eck nog aan.

Verkoop op hout of uit cel

In het eerste decennium verkocht Van Eck zijn appels op het hout aan de handel. “Maar in de loop van de jaren werd er steeds later verkocht en stond je soms wel met de rug tegen de muur als je kort voor de pluk nog moest verkopen. En als je eenmaal een jaar aan een betreffende handelaar had verkocht, zag je ook niet snel meer andere handelaren op het erf komen. Daar wilde ik echt vanaf”.

In 2009 bouwde Van Eck mede daarom een nieuwe bedrijfsloods met 800 ton ULO-koeling. “Toen was ik niet meer afhankelijk van de steeds kleinere groep houtkopers en koos ik voor verkoop uit de cel.”

Tevreden over The Greenery

De laatste twintig jaar gaat de verkoop via The Greenery. “Alhoewel er veel fruitteeltleden vertrokken zijn, ben ik zelf wel tevreden over The Greenery. Wel met de kanttekening dat het overal wel wat is. Toen The Greenery de vaste leverancier van Jumbo was, profiteerden de trouwe leden wel daarvan. Daarna raakte The Greenery de voorkeurspositie bij Jumbo kwijt en was het wel even spannend. Maar wat velen niet zien, is dat er binnen The Greenery in de afgelopen jaren een grote efficiencyslag gemaakt is, waardoor de tarieven echt gedaald zijn. Tot op heden blijf ik tevreden.“

De krimp van Italië geeft gewoon kansen voor de Conference in de Benelux

Daarnaast zijn ook de toegang tot de SIG&F-subsidie en betalingszekerheid voor Van Eck belangrijk. “De ervaringen met het zelf leveren aan groothandelaren zijn niet altijd even goed. Voor ons geldt: afspraak is afspraak, maar in de handel is dat toch niet altijd zo. Dan is lidmaatschap van een afzetcoöperatie een voordeel.”

Met appels die voor het overgrote deel naar de binnenlandse retail gaan, wil Van Eck afzet naar deze supermarkten. En de supermarkten werken met leveringsprogramma’s die maanden van te voren ingaan. Een afzetcoöperatie speelt daarop in en dan bevallen afzetmethoden als vlak voor uitslag uit de cel nog aan handelaar verkopen, of als de digitale veiling Service2fruit minder goed.

Bedrijfsopvolging

Zoon Bjorn kiest bewust voor het fruittelersschap en ziet de toekomst rooskleurig. Zeker als je een gezond bedrijf instapt en met een appelmarkt die meer dan ooit in evenwicht is. Al het buitenwerk maakt het natuurlijk een prachtvak.” Over zaken als een middelenbeleid en arbeid is hij niet positief, maar er zijn geen reden voor bedenkingen. Marco van Eck blikt terug: “Als je met weinig middelen op een verouderd bedrijf begint in een lastige sector, dan horen daar gewoon tegenvallers bij. Van nature denken we niet in problemen maar in oplossingen. Van tegenslag worden wij juist sterker”.