‘Bemesting compleet anders benaderen’

De traditionele benadering is dat de bemesting moet voorzien in de gewasbehoefte als het gaat om hoofd- en spoorelementen. Guido Schiever pleit voor een heel andere benadering: “Een optimale hormoonbalans moet het uitgangspunt zijn.” Aanvullend is er een rol voor biostimulanten.

Guido Schriever is projectleider openteelt bij de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB). Hij heeft als specialisatie bodem, bemesting en plantgezondheid. Anders dan zijn interviewer ziet hij een belangrijke rol voor biostimulanten als het om plantgezondheid gaat. “Het klopt wel dat biostimulanten lang niet altijd het effect geven dat ze is toegedicht. Alleen, het gaat ook om de omstandigheden waaronder ze zijn toegepast. Als alle nutriënten in overvloed aanwezig zijn, dan is het effect van biostimulanten ondergeschikt. Maar we leven in een tijd waarin de gebruiksnormen steeds verder omlaag gaan. Dan ontstaat er een situatie waarin biostimulanten wel degelijk een prominente rol kunnen gaan vervullen.”

Schriever licht dat toe met een voorbeeld: “Als je een preiplant een flinke stikstofbemesting geeft, dan komt er groei en is de bladkleur donker. Stikstof zorgt er namelijk voor dat de plant meer van het hormoon auxine aanmaakt, en dat hormoon zorgt voor groei. Maar voor een donkere gewaskleur is niet per se veel stikstof nodig. Het aanmaken van auxine kun je ook met bepaalde biostimulanten bereiken. Dan krijg je met minder stikstof hetzelfde resultaat. We zúllen ook minder stikstof moeten gaan strooien, want in 2025 geldt voor prei de flink lagere wettelijke norm van nog maar 144 kilo N per hectare.”

We moeten veel meer te weten komen over wat er ín de plant gebeurt en welke mechanismen daarachter zitten

Hormoonbalans beïnvloeden

De aanpak van Schriever is gebaseerd op beïnvloeding van hormonale processen in planten. Om dat uit te leggen, gaat hij in op het verband tussen een groeistadium en de bijbehorende hormonale balans. “Die balans is in elk plantstadium anders. De zaadkieming vraagt een andere hormonale balans dan het proces van wortelvorming. Bij stengel- en bladvorming, bloemaanleg en vruchtvorming is er weer een andere balans. Ook bij abiotische stress ontstaat er een verandering in de hormonale verhoudingen.”

Hij vervolgt: “Juist op de stadia van de plant en de bijbehorende processen in de plant moet je inspelen met de bemesting. Het strooien van stikstof is eigenlijk het bevorderen van de aanmaak van auxine. We moeten daarom veel meer te weten zien te komen over wat er ín de plant gebeurt en welke mechanismen daarachter zitten. Als je dat weet, kun je biostimulanten gericht inzetten om die processen te beïnvloeden, waardoor je minder nutriënten hoeft te geven.”

Rol van cytokinen bij wortelvorming

Schriever geeft nog een voorbeeld. “Bij een pootaardappel is er kort na het poten sprake van worteldominantie. De knol vormt wortels en haarwortels. Dat gaat goed totdat de knol zijn nakomelingen moet gaan voeden, dan is er minder interesse voor de wortelvorming. Datzelfde gebeurt bij abiotische stress. De haarwortels zijn belangrijk voor het opnemen van water en nutriënten, maar bij dat proces scheidt de plant ook suikers af en maakt cytokinen aan.”

“Cytokinen zijn hormonen die een belangrijke signaalfunctie vervullen bij de hormoonbalans. Ze hebben een sterk regulerend effect op diverse cellen van afweer. Als er geen of weinig haarwortels zijn, worden er geen cytokinen aangemaakt en is de plant zwakker. Fosfaat is het eerste molecuul dat nodig is voor de vorming van cytokinen. Dat verklaart het positieve effect van een fosfaatgift op de ontwikkeling van het wortelgestel. Haarwortels zijn dus essentieel voor een plant, niet alleen omdat ze water en nutriënten opnemen.”

LLTB heeft in Limburg het project Bodemcoaching lopen. Graven en beoordelen van profielkuilen is een klein onderdeel van het werk van de bodemcoaches. – Foto: Koos Groenewold

Proef in prei

Van het hormoon ethyleen is bekend dat het de afrijping van vruchten stimuleert. Tevens stimuleert het de vorming van auxinen en komen er meer suikers in de vruchten. In een proef in prei zijn bepaalde biostimulanten toegepast om de wortelvorming en aanmaak van cytokinen te bevorderen. Tijdens het groeiseizoen is ethyleenremmer toegepast om de afrijping van het gewas te remmen. De complete aanpak werd vergeleken met een normale bemesting met nutriënten.

Er waren geen verschillen in productie of kwaliteit, maar bij drogestofbepalingen bleek dat de toediening van ethyleenremmer leidde tot hogere drogestofgehalten. Tevens was er minder stikstof nodig voor dezelfde productie. Volgens Schriever is dat de sleutel die ertoe moet leiden dat er in 2025 nog steeds dezelfde productie en kwaliteit gehaald kan worden.

Een producent als Corteva heeft naar aanleiding van de resultaten inmiddels de handschoen opgepakt. Het bedrijf doet dit jaar bij drie preitelers proeven met een bemesting volgens de in de toekomst geldende normen, gekoppeld aan het toedienen van biostimulanten.

LLTB organiseert het project samen met vijf toeleveranciers, ZON en Corteva.

Calcium is de schakel om auxine naar de wortels te krijgen

Belangrijke rol calcium

In het hele hormonale proces speelt ook calcium nog een belangrijke rol. “Calcium is de schakel om auxine naar de wortels te krijgen. Is die schakel er niet of onvoldoende, dan bevatten de wortels ook geen of weinig auxine. Dan heeft het auxineaanmaakbevorderende proces van stikstof minder resultaat en is het groeibevorderende effect veel minder”, aldus Schriever.

Om samenvattend af te sluiten: “De optimale groei van een plant start nog steeds bij de bemesting, maar die moet gericht zijn op optimale werking van alle planthormonen. De juiste biostimulanten kunnen daarbij een aanvullende rol spelen, zodat de te bemesten hoeveelheden omlaag kunnen.” Zijn interviewer heeft in een uur tijd in ieder geval een heel andere kijk gekregen op de rol die biostimulanten kunnen gaan vertolken …