FruitMasters: ‘Discussie met telers niet doodslaan’

Midden in een grootschalige verbouwing sluit FruitMasters een nieuw contract af met het inkoopcluster rond Jumbo. Taken van de coöperatie veranderen daardoor. De rendementen van telers staan onder druk. Daardoor weegt FruitMasters sommige zaken met telers opnieuw af, zoals thuiskoelen.

De afspraak voor het interview met Adriaan Vis, algemeen directeur van FruitMasters, is om acht uur in de ochtend. Vis is op deze dag in mei dan al bijna een uur op kantoor om files rond Amsterdam en Utrecht te voorkomen. Na het interview beent hij weer snel weg. De agenda is vol. Met Carin van Huët vormt hij nu samen een tweehoofdige directie. Toen hij vier jaar geleden werd aangesteld als opvolger van Leonard Kampschoër was dat nog in een heel andere directie van drie.

Vanuit het kantoorraam van Vis, aan de rand van het terrein in Geldermalsen, is de voortgang van het ongekende nieuwbouwproject te zien. Het nieuwe hoogbouwmagazijn van 23 meter hoog valt niet eens zo heel erg op. Begin volgend jaar zullen de voorraadbakken met appels daar volledig automatisch worden getransporteerd en opgeslagen.

Geen twijfel over strategie, wel ruimte voor discussie

Vis brengt in het interviewgesprek zelf de relatie met telers aan de orde. Het is belangrijk om dicht bij de telers te blijven en het gesprek te blijven aangaan over de rendementen die bij alle telers onder druk staan, stelt hij.

Met die telers loopt er discussie over de toekomst. “Er is veel aan de hand in de sector. FruitMasters is een prachtige coöperatie. Er is geen twijfel over de strategie, maar er moet ruimte zijn voor goede discussie. Telers moeten elkaar ook opzoeken om de juiste richting en uitvoering te vinden.” Het hoofdkantoor van Geldermalsen is geen bolwerk, stelt hij ook. “Wij hebben de appelteelt niet uitgevonden. Dat beeld moet niet ontstaan. We willen telers dicht bij ons houden. Discussie gaan we niet doodslaan.”

Thuiskoelen

Waar doelt Vis precies op? Wat zijn die discussies? Eén voorbeeld wil Vis wel geven. Dat gaat over de koeling van clubrassen. Daarvoor geldt een voorwaarde van centrale koeling. Dat staat ter discussie. “Het rendement van telers staat onder druk. We kijken of we kunnen toestaan dat thuis gekoeld wordt. Telers hebben geïnvesteerd in koelcellen en telen steeds meer clubrassen. Ze kunnen dat niet leeg laten staan. We moeten er een balans in vinden.” Tegelijk moet FruitMasters er op letten dat de strenge kwaliteitseisen gewaarborgd blijven en voldoende productstroom centraal houden omdat de investering in de nieuwbouw daarop is afgestemd.

Vernieuwing complex biedt kansen

Adriaan Vis bij ondertekening samenwerking met Limgroup voor traject zaadaardbeien op Fruit Logistica 2024. Foto: FruitMasters.

De strategie van FruitMasters met het masterplan en nieuwbouw staat niet ter discussie. Mogelijk dat het jaar 2023 die strategie juist onderstreept. Door de forse stijging van de lonen als compensatie voor de inflatie, staan marges nog meer onder druk in de fruitketen. Waar kan, wordt bespaard, vooral in de nieuwbouw. Met het geautomatiseerde verticale opslagmagazijn en de verdere robotisering hoopt de coöperatie veel minder handen nodig te hebben. Er draaien nu al twee zeer rendabele inpakrobots in de oude pakhal voor appels.

Vis beaamt dat het dempen van de personeelskosten een van de belangrijke doelen is van de nieuwbouwinvesteringen in het Masterplan. Vis ziet ook dat het niet goed lukt bij afzetorganisaties om de kostenstijging bij grondstoffen en arbeid uit de markt te halen. “Je kunt zeggen dat retail het goed doet, maar het zijn ook geen graaiers. Het rendement staat ook daar onder druk.”

Rol FruitMasters verandert door contract Edeka

Kostenbeheersing is niet de enige winst bij nieuwbouw. De capaciteitsuitbreiding en voedselveiligheidsaanscherping maken het ook mogelijk om met retail langjarige afspraken te maken. FruitMasters, al langer Jumbo-leverancier, sloot net een nieuwe langjarige samenwerking met Everest Fresh. Dat is de inkoopclub die namens Jumbo en Edeka de inkoopcontracten sluit. Edeka blijkt daarin belangrijk.

“Wij hebben nu een overeenkomst met Edeka. Zij zijn het aanspreekpunt en actief vanuit Nederland en Duitsland. Behalve extra aanspreekpunten verandert er niet veel. Wel zullen we meer serviceprovidertaken uitvoeren voor Everest Fresh. Dat zijn bijvoorbeeld verpakken, voorraadbeheersing, logistieke activiteiten, kwaliteitskeuring. We waren dat al voor Jumbo en wellicht straks voor andere klanten, maar laten we ons eerst als bronplatform bewijzen.”

Het omzetdeel voor diensten zal door deze stap toenemen. Nu is die omzetpost €34 miljoen en vooral diensten aan telers. Daar komen dus meer vergoedingen voor diensten voor afnemers bij.

Vis ziet ook dat de inkoopbundeling die Jumbo en Edeka doen in Everest Fresh een grote ontwikkeling is. “Het is de afgelopen jaren supermarkten beperkt gelukt vers gezamenlijk met andere supermarktketens van over de grens in te kopen.” De vorming van Everest Fresh leidde tot een lang traject van overleg tussen FruitMasters en Edeka waarin nu de langjarige samenwerking is beklonken.

Kanttekening bij jaarcijfers

Met de nieuwbouw verschuiven ook productstromen tussen locaties van FruitMasters. Het voorsorteren en verpakken wordt uit Margraten verplaatst naar Geldermalsen. De koelfaciliteiten in Margraten staan niet ter discussie. De Limburgse locatie komt voort uit het samengaan met Veiling Margraten in 2022. Die fusie met Veiling Margraten zorgde in 2023 nog voor een positieve impuls aan het resultaat. FruitMasters mocht kosten van negatieve goodwill uit de fusie nog afschrijven. Dat voordeel verdwijnt wel dit boekjaar.

FruitMasters haalde in 2023 een nettoresultaat van € 358.000 en stootte voor het eerste door de grens van € 300 omzet (€ 308 miljoen). De leden ontvangen € 1,1 miljoen aan restitutie. De balans laat zien dat fors is geïnvesteerd in het Masterplan. De schulden zijn ook opgelopen. FruitMasters sloot een nieuw financieringsarrangement met de banken.

De omzet groeit, maar de rendementen op teeltbedrijven staan onder druk. Daar ligt onze opdracht

Door alle wijzigingen liep de solvabiliteit wel terug van 25 naar bijna 21% (verhouding vreemd vermogen en eigen vermogen). Dat is binnen de grenzen van de afspraak met banken, stelt Vis. Hij wijst zelf op het bedrijfsresultaat dat fors is verbeterd en de hogere kasstroom, ook belangrijke factoren. Daar is wel een kanttekening bij te plaatsen. “Al met al kijken we terug op een behoorlijk jaar. De omzet groeit, het bedrijfsresultaat, maar de rendementen op de teeltbedrijven staan onder druk. Daar ligt onze opdracht.”

Mogelijk is die positie van telers te versterken door een vorm van samenwerking met Hoogstraten. Die gesprekken lopen nog steeds in een ‘buitengewoon goede sfeer’. De gesprekken lopen nu iets meer dan een jaar sinds de formele kennismaking op de Fruit Logistica in Berlijn. “Het is de bedoeling ergens dit jaar duidelijkheid te krijgen. Het is net de kabinetsformatie, met uitgangspunten op verschillende domeinen.”

De start van een nieuw fruitseizoen is niet een deadline. “We hebben allebei een stevige agenda. Wij zijn zelf met de grootste investering ooit bezig. Dat vergt meer tijd, maar maakt het niet per se moeilijker.”

Kansen en nieuwe dreigingen

FruitMasters en zijn telers werden recent op nieuwe uitdagingen gewezen. De aanvallen op de containerschepen in de Rode Zee door rebellen was ook een aanval op de peren die FruitMasters naar Azië verscheepte. Dat exportseizoen is nu afgelopen. Nog recenter kwam er de dreiging van een misoogst door het weigeren van vrijstellingen voor middelen tegen de suzuki-fruitvlieg. “We hebben daar als FruitMasters met NFO veel tijd in gestoken, maar we zien dat het gebruik nog onvoldoende is toegestaan. Er zijn aanvullende vragen gesteld in de Tweede Kamer. Gelukkig ziet de overheid steeds meer dat we een sector zijn die er toe doet.”

Bij het opdraaien van de Veilingweg viel nog een bord op met de tekst ‘Aanleg warmtenet’. Gaat FruitMasters nu definitief warmte uit de koelcellen leveren aan huizen in Geldermalsen? Op dat vlak is er wel vooruitgang, stelt Vis. Het gaat bij dit project om het leveren van warmte aan eigen gebouwen, de Fruit Tech Campus en het geplande wooncomplex voor buitenlandse studenten en medewerkers. Bij beide projecten loopt de aanvraag nog. Dat de warmteleiding door een rivierdijk moet (Linge), vertraagt de besluitvorming enigszins “maar er zit ontwikkeling in”, zegt Vis.