Aspergeseizoen begon nat en bleef nat

De start van het aspergeseizoen was ongekend nat. In de eerste helft van mei speelt de nattigheid nog altijd parten. Desondanks zijn telers positief over de productie en de prijzen. Wel speelt roest meer op. Met name de factor arbeid is voor veel ondernemers hét grote issue.

Ruim twee maanden geleden maakte Groenten & Fruit een rondje langs de aspergevelden, bij de aftrap van het seizoen. ‘Nat, nat, nat’, was het geluid dat overal klonk. Maar iedereen was ervan overtuigd dat het tij snel zou keren en dat het zonnige en droge voorjaarsweer zich spoedig zou aandienen. Niets bleek minder waar.

Antonio van Beek: nog nooit zo’n nat seizoen meegemaakt

“Zo’n nat seizoen als dit, dat heb ik nog nooit meegemaakt”, zegt Antonio van Beek op 6 mei. Hij teelt bijna 80 hectare asperges in het West-Brabantse Terheijden. “Hierdoor konden we op één perceel pas vorige week de bedden opmaken. Op een ander perceel zijn we dit jaar zelfs helemaal niet aan de gang gegaan. Hier staat een vroeg ras, dat eigenlijk in maart geoogst had moeten worden. Dat was onmogelijk; we konden gewoonweg niet het land op om de voorbereidingen te treffen. Aan het begin van het seizoen hebben we dan ook wel wat kilo’s gemist.”

Vroege start aspergeoogst verraste

Bij Van Beek startte de oogst eind februari, met de kasasperges. Half maart volgden de asperges van de percelen met verwarmde minitunnels, waarna eind maart de eerste niet-verwarmde, traditionele asperges konden worden gestoken. “Dat was eerder dan gebruikelijk, iets dat ik niet had verwacht. Regen is immers meestal koud, waardoor ook de grond afkoelt. Dat zou de gewasontwikkeling niet ten goede komen, zo was mijn gedachte. Waarom we dan toch zo vroeg konden oogsten? Ik kan het niet verklaren.”

Het duurde volgens de teler wel even voordat de productie goed op gang kwam. “Nu pas – begin mei – komen alle velden eigenlijk lekker in productie. Andere jaren was dat eerder, dit seizoen komen de asperges meer gefaseerd. Dat heeft alles te maken met het relatief koude en natte voorjaar. Maar dit is wel beter, zowel arbeids- als prijstechnisch.”

Geen gigantische aanvoer, goede prijzen

De Brabander is tevreden over de prijsvorming tot nu toe. Hij levert rechtstreeks aan Albert Heijn, voert aan bij Veiling Zaltbommel en heeft de nodige eigen handel. “Ondanks het tegenvallende voorjaarsweer begon het ‘aspergegevoel’ toch al vanaf eind maart te leven. Zeker bij onze huisverkoop. Ik heb het idee dat het in de supermarkten tot nu toe rustiger is dan normaal, maar dat kan ik niet onderbouwen met cijfers. Feit is dat de prijzen vooralsnog goed zijn, vooral omdat er dit seizoen geen sprake is van een gigantische aanvoer. Dat doet me terugdenken aan het coronajaar: toen ging er ook veel mis, maar hadden we uiteindelijk een heel goed seizoen. Misschien is een lastig jaar af en toe nodig om de markt weer in balans te brengen.”

Desondanks was al die nattigheid ook uitermate frustrerend, erkent Van Beek. Op momenten dat hij de bedden niet of pas laat kon opmaken, moest hij zichzelf vermannen om rustig te blijven. “De natuur is niet te dwingen, dat is dit jaar wel weer gebleken. Maar uiteindelijk heeft het toch allemaal goed uitgepakt. Alleen de kwaliteit is op sommige percelen wat minder, door roestvorming. Dit is zonder twijfel te wijten aan de nattigheid.”

Rik Kursten (Teboza): zware oogstomstandigheden

Wanneer we Rik Kursten van Teboza in Helden begin mei bellen, komt hij net uit een ingelast teeltoverleg over de nattigheid. Een paar dagen eerder kreeg Noord-Limburg namelijk een enorme waterval te verduren. “Op sommige plekken viel meer dan 70 millimeter op één dag. En dat terwijl iedere millimeter er eigenlijk al een te veel is”, zegt Kursten. “De grond is op heel veel plaatsen meer dan verzadigd.”

Bij Teboza leidde deze extreme regenval ertoe dat bepaalde percelen – of delen daarvan – niet meer konden worden geoogst. “Sowieso hadden we al besloten om dit jaar enkele percelen over te slaan. Daar is de situatie dusdanig slecht dat je er gewoon niet met machines op kunt. Op de percelen die we wel kunnen oogsten, zijn de omstandigheden voor de stekers enorm zwaar. De velden zijn namelijk moeilijk begaanbaar. Deze nattigheid is gewoonweg ongekend. En het begon al vroeg in het najaar, toen we net gestart waren met de voorbereidende werkzaamheden. Sindsdien is het eigenlijk niet meer langdurig droog geweest.”

Te vroeg voor conclusies over aspergeseizoen

De natte bodem leidt er volgens Kursten toe dat zowel warmte als kou beter worden geleid. Hierdoor schiet de bodemtemperatuur omhoog op dagen dat het warm is. Op koudere dagen zakt deze snel in, geeft hij aan. “Het is bekend dat temperatuurverschillen impact hebben op het volume en de kwaliteit van asperges. In zijn algemeenheid is er dit jaar niet zo’n productiepiek als in sommige jaren met een warm en droog voorjaar. De markt wordt zeker niet overvoerd. Wat de kwaliteit betreft is er de laatste tijd meer roestvorming, als gevolg van het vele vocht en de wat tragere groei.”

Kursten is tevreden over de vraag; de asperges vinden soepel hun weg naar de markt. Teboza levert aan supermarkten, foodservice, restaurants en handelaren. “De prijs is naar behoren en vrij stabiel. Je ziet de consumptie meteen aantrekken als het even mooier weer is. Is het kouder of regent het, dan zakt deze in. Aangezien we nog een aantal belangrijke weken voor de boeg hebben, is het nog te vroeg om conclusies te trekken over dit seizoen. Maar we kunnen wel al stellen dat het in veel opzichten buitengewoon uitdagend was en is.”

Dirk Smeets: plannen werkzaamheden vergt meer aandacht

Dirk Smeets uit Ittervoort (Limburg) bevond zich dit seizoen in een bevoorrechte positie: hij wist het merendeel van de voorbereidende werkzaamheden voor de start van het seizoen uit te voeren. Zij het vaak met passen en meten. Dit had onder meer te maken met het feit dat de meeste van zijn percelen relatief hoog liggen. “En hierdoor zijn we er vorige week, toen er zoveel regen viel in Limburg, ook relatief goed vanaf gekomen”, zegt hij begin mei.

De teler oogstte half maart de eerste verwarmde asperges, net na Pasen kon hij de reguliere asperges gaan steken. Qua kilo’s zit hij op ongeveer hetzelfde niveau als andere jaren. “Bij warmer weer oogsten we wel iets meer, maar over het algemeen zijn er geen grote aanvoerpieken. De nattigheid heeft in ieder geval geen grote invloed op de productie. Wel op de kwaliteit; op natte plekken is meer sprake van roestvorming. Ook merk ik dat de asperges bij warmer weer even wat dikker worden, tegen het holle aan. Koelt het vervolgens af, dan worden ze weer dunner. Dit zorgt voor ongelijke groei en stengels met bulten.”

Je kunt niets doen zonder nadenken, het is wikken en wegen en nog steeds ‘tussen de buien door ploeteren’

Smeets is tevreden over de prijsvorming. Hij levert aan ZON en heeft huisverkoop. “De prijzen liggen op een niveau dat nodig is om fatsoenlijk te kunnen draaien. Ook zijn ze vrij stabiel. Al met al heb ik geen reden tot klagen. Maar desondanks is het absoluut een uitdagend seizoen. Meer dan dat. Het plannen van de werkzaamheden vergt veel meer aandacht dan andere jaren. Je kunt niet zomaar het land op, maar moet steeds kijken wat er al dan niet mogelijk is. Je kunt niets doen zonder nadenken, het is wikken en wegen en nog steeds ‘tussen de buien door ploeteren’.”

Ron Martens: 62 millimeter regen in een paar uur

Dit laatste is ook aan de orde bij Martens Asperges in Tienray (Limburg). Wanneer we Ron Martens op 7 mei spreken, maakt hij net de balans op na een gigantische hoosbui. Op 2 mei viel op een deel van zijn percelen maar liefst 62 millimeter water, in een paar uur tijd. “Het was en is extreem. De bedden stonden half onder water. Inmiddels is een deel van het water weggetrokken, maar we kunnen nog niet oogsten op deze percelen. Ik verwacht dat we hier straks wel weer aan de gang kunnen. Maar het vele water heeft ongetwijfeld gevolgen: het gewas is behoorlijk in de stress geraakt en dat komt de productie niet ten goede.”

Los van de hevige neerslag begin mei, kon Martens ook een hectare of tien niet opploegen door de nattigheid. “We kunnen er gewoon niet op. Die percelen hebben we afgeschreven voor dit jaar. Dat kost ons dus wel productie.”

Op de percelen waar hij wij wel kan oogsten, is de productie goed. Ook Martens signaleert meer roestvorming dan andere jaren. Daarnaast zijn de asperges dikker. “Vooral de rassen die sowieso al wat dikker zijn, zijn door het vocht nog dikker dan anders.”

Onze arbeidsmigranten krijgen dit seizoen behoorlijk wat voor de kiezen: winterse buien, water tussen de rijen, kou, enzovoorts

Over de prijs heeft de teler geen klagen. “Alhoewel die op dit moment wel iets hoger zou mogen zijn, aangezien er voldoende vraag is bij een relatief beperkte aanvoer”, zegt hij op 7 mei. “Daarbij zou een hogere prijs welkom zijn om onze mensen eens extra te kunnen belonen. Zij krijgen dit seizoen behoorlijk wat voor de kiezen: winterse buien, water tussen de rijen, kou, enzovoorts. En uiteindelijk kunnen we niet zonder onze arbeidsmigranten. Daar zou best wel eens wat meer bij stilgestaan mogen worden, ook door de afnemers van ons product.”

Arbeid de grootste uitdaging voor aspergetelers

Arbeid is sowieso ook een thema dat de aandacht opeist, zo blijkt uit de verhalen van de telers. Het vinden én houden van voldoende, goede mensen wordt voor velen een steeds grotere uitdaging. Ook vergt dit veel tijd en aandacht, geeft Antonio van Beek aan. Hij heeft ruim honderd Oost-Europese medewerkers aan het werk, die hij huisvest op het eigen bedrijf.

“Ik ben in het seizoen meer bezig met het plannen en de organisatie van het personeel dan met mijn gewas. Vooral de motivatie van de mensen is steeds meer een ding. Medewerkers haken eerder af, bijvoorbeeld omdat ze elders meer kunnen verdienen, het werk hen niet ligt, et cetera. Hierdoor is het een komen en gaan van mensen; je wordt er stapel mesjokke van. En je moet dan steeds weer nieuwe arbeidskrachten zien te regelen. Dat kost veel tijd en energie. Arbeid is zonder meer de grootste uitdaging richting de toekomst. Zet dat maar in rood en met uitroeptekens in het verhaal. Ik word er in ieder geval niet blij van. Ik wil met mijn gewas bezig zijn en dat lukt nu te weinig.”

Ik ben meer bezig met de organisatie van het personeel dan met mijn gewas

De teler zegt open te staan voor automatisering. Zeker wanneer dat betaalbaar is en hij medewerkers kan vinden die met een dergelijke machine kunnen werken. “Als zo’n oogstrobot goed werkt, wil ik er wel mee aan de slag. Ik zou wel graag zien dat zo’n robot 100% van de asperges oogst, maar misschien is dit niet haalbaar en moet ik die verwachting bijstellen. En wanneer we op een bepaald moment geen personeel meer kunnen krijgen, zullen we wel moeten.”

Verwachtingen personeel managen

Volgens Rik Kursten is het in deze tijden vooral belangrijk om je als ondernemer te realiseren dat asperges oogsten lichamelijk zwaar is voor de medewerkers. “Onze P&O-mensen proberen daarom zoveel mogelijk in gesprek te blijven met iedereen en de verwachtingen van seizoensarbeiders aan de voorkant te managen.”

Teboza werkte enkele jaren geleden met de oogstrobot van Cerescon en testte de afgelopen twee jaar de robot van AVL Motion. Dit jaar is het bedrijf op afstand betrokken bij de proeven van AVL Motion. Kursten: “Ik zie absoluut toekomst in robotisering. Alhoewel ik nog steeds verwacht dat de robot de handarbeid niet volledig zal kunnen vervangen; het zal een combi worden.”

Dirk Smeets is sceptischer over de inzet van een oogstrobot. “Een dergelijke machine zal onder bepaalde omstandigheden zeker tot zijn recht komen. Maar in een nat jaar als dit kun je er niets mee. Hoe moet je nu het land op met zo’n robot? Dan ben je toch aangewezen op handarbeid.”