Klimaatbestendig telen met ‘mulch’

Om de effecten van klimaatverandering op te vangen, startten de Duitse gebroeders Gruel met het inbrengen van hooigras als ‘mulchmateriaal’. Inmiddels gaat het inbrengen met een zelf gebouwde ‘Mulchomat’. Ook ontwikkelden ze een nieuw teeltconcept.

Voor Jonathan en Andreas Gruel in Owen in de deelstaat Baden-Württemberg lijdt het geen twijfel: de gevolgen van de klimaatverandering laat zijn sporen na in de land- en tuinbouw. De zomer van 2023 kenmerkte zich in de in het zuidwesten van Duitsland gelegen deelstaat door lange perioden van droogte en hoge temperaturen. Maar ook zes jaar geleden viel er in mei al gedurende een aantal weken geen druppel regen. Hierdoor waren ze ’s nachts aan het beregenen, overdag hun andere werkzaamheden aan het verrichten om ’s avonds vast te stellen dat het beregenen door de hoge verdamping niet al te veel had opgeleverd. “Dat vroeg om een oplossing om de bodem tegen hitte en zonnestralen te beschermen”, zegt Jonathan Gruel in een artikel van Melina Kesel in Gemüse 4/2024. Gruel vond die oplossing in de vorm van het toepassen van ‘mulch’. Een teeltsysteem waarmee zijn collega Johannes Storch al goede ervaringen had opgedaan door direct in een laag mulch groenten te planten.

Machinale toediening

Gruel startte met twee bedden onder hooi te stoppen. Hooi van zijn grasland had hij toch opgeslagen liggen voor verkoop aan paardenstoeterijen. Ook heeft hij met zijn voor de biologische teelt typerende teeltplan grasklaver tot zijn beschikking. De effecten werden na twee weken al duidelijk. Onder het hooi ontwikkelden de groenteplanten zich zeer goed en was de bodem, ondanks dat er geen regen gevallen was, nog steeds los en vochtig, zonder krimpscheuren waar dat zonder hooi wel het geval was. Alleen vroeg grootschaliger inbrengen van hooi veel arbeid en zou een machine daarvoor wel afgestemd moeten zijn op zijn bedrijfsvoering.

Daarom besloot Gruel om zelf een machine te bouwen: de Mulchomat. Hij kocht een strobalenbreker, maar die gaf een te onregelmatig strooibeeld en geen volledige bodembedekking. Daarom ontwikkelde hij met een mechanisatiebedrijf een soort van ‘harkrol’ om de mulch goed te verdelen. Die rol hangt achter de uitstrooimond van de balenbreker en de tanden zijn dusdanig bevestigd dat ze de planten niet raken. De dikte van de mulchlaag is instelbaar. Gruel brengt twee tot drie weken na het planten de mulchlaag tussen de planten aan. Vóór het aanbrengen geeft hij water en organische mest en is het onkruid twee keer machinaal bestreden.

De voordelen van een mulchlaag wegen volgens Jonathan Gruel op tegen de extra kosten en het werk.

20 are per uur

Om 1 hectare met hooi te bedekken is 3 tot 4 hectare grasland nodig. Bij het hooi van een tweede snede is zelfs 5 hectare nodig. Gruel heeft als voordeel dat hij zelf voor het nodige hooi kan zorgen, als dat niet gaat, zal het van andere bedrijven betrokken moeten worden. “De beperkende factor is om die grote hoeveelheden aan hooi te kunnen verwerken. We proberen de capaciteit van onze Mulchomat te vergroten, momenteel kunnen we er bij een rijsnelheid van 150 tot 200 meter per uur zo’n 20 are per uur mee aanbrengen”, aldus Gruel.

Ook was het zoeken naar de optimale lengte van het aan te brengen materiaal. Naast normaal hooi gebruikt Gruel nu gedroogd materiaal dat beide met een snijmachine op 3 tot 5 centimeter lengte gesneden wordt. Die lengte gaat het beste door de machine en het geeft een goede grondbedekking. “Heel de breedte van het bed moet goed bedekt zijn. Als er bijna niets ligt, krijg je onkruid en daar verdampt te veel water. Bovendien blijft er hooi op de planten liggen als het langer is.”

Leveringszekerheid

De voordelen van een mulchlaag wegen voor Gruel op tegen de extra kosten en het werk. “De verdamping uit de bodem is duidelijk minder en de bodemtemperatuur komt ook in een hete zomer niet boven de 25 graden uit. Zonder mulch kan dat wel 40 graden zijn.” Het gevolg is dat hij zijn broccoli van goede kwaliteit ook bij hoogzomerse omstandigheden aan de Stuttgarter Groothandelsmarkt kan leveren, terwijl zijn collega’s tegen de grenzen van hun beregeningsmogelijkheden aanlopen, wat ten koste gaat van de kwaliteit van de broccoli. Hij specialiseerde zich daarom in de levering van broccoli van juli tot in september. Ook schotvorming blijkt bij deze teeltwijze niet op te treden.

Maar misschien wel de allerbelangrijkste vraag is of het ook merkbaar is in de productie. “Ja, absoluut”, reageert Gruel. “Zeker bij bloemkool en broccoli. Ze schieten niet en de kwaliteit op het veld blijft langer goed. Het geeft een verlenging van de veldhoudbaarheid. Dat is echt opvallend, maar dat moet je een keer ervaren hebben. Iedereen die met mulch gewerkt heeft, is er daarna enthousiast over. Maar de meeste telers worden afgeschrikt vanwege het extra werk.”

Toekomstbestendig concept

Volgens Gruel is het weliswaar meer werk, maar er staat ook arbeidsbesparing en kostenbesparing tegenover als het om onkruidbestrijding en beregenen gaat. “Ik ben opgeleid als bedrijfseconoom en ben bezig met het maken van een kosten- en batenoverzicht van dit teeltconcept. Maar voor mij is het wel duidelijk: het toepassen van mulch is lonend. Door de weersextremen zag ik voor ons bedrijf geen toekomst meer weggelegd, door mulch zijn die zorgen een stuk minder geworden.”

Desondanks is het concept nog wel voor verbetering vatbaar. “We ontwikkelen het steeds verder door, net zoals we dat in de afgelopen zeven jaar gedaan hebben. Ik denk dat we hiermee voor ons bedrijf richting de toekomst op de goede weg zitten.”

Oorspronkelijke tekst: Melina Kesel. Vertaling: Stan Verstegen