Aan de slag met regels

Zonder effectieve handhaving zijn regels ongeloofwaardig. Elke jurist zal het beamen.

Het is een basisregel bij het opstellen van wetten, contracten en protocollen. Als niemand toeziet, houdt slechts een handjevol zich aan de regels. Overbodig wellicht, maar denk aan de snelheidslimieten, kaartjescontrole in de trein of ID-check in het uitgaansleven.

In de tuinbouw is dat niet anders. Regels ten overvloede, en ja ergens moet iemand toezien. Altijd spannend ook, zeker als de teelt of het product op het randje zit. Het moet, omwille van de afspraken, maar ook uit oogpunt van het speelveld. Je wilt niet dat je collega/concurrent voordeel haalt uit de lossere interpretatie.

Regelgeving is erg ingewikkeld

De vraag natuurlijk is wát nu een serieuze overtreding is? Die discussie speelt in naleving van wetgeving rondom gewasbeschermingsmiddelen. Controle-orgaan NVWA noemt de naleving ‘zorgwekkend’. Uit 500 controles in 2022 bleek dat een op de drie geïnspecteerde telers zich niet aan de geldende wet- en regelgeving houdt. Let wel: geïnspecteerde telers! Op de selectie is al een soort van risicoprofiel ingevoerd. De NVWA spreekt van een ‘structureel probleem’ in naleving.

Feit is dat de regelgeving erg ingewikkeld is. De inzet van een middel is nog daar aan toe, maar teelt, dosering, regio, tijdstip, weersomstandigheid, apparatuur en instellingen vergen aandacht. En is die ene ‘overtreding’ gelijk aan een andere? En eerlijk: als je maar lang genoeg zoekt, vind je wel iets. Al is het die ene dop die verkeerd staat.

Je wilt bij een rood lampje niet meteen de inspectie op je erf

LTO stelt een systeem van minors, majors en criticals voor, zoals we kennen bij duurzaamheidscertificaten. Het is geen gekke gedachte. De NVWA werkt aan een ‘zelfinspectietool’, waarin de teler zelf gegevens kan invoeren. Ook dat kan helpen. Op voorwaarde natuurlijk dat het anoniem kan. Je wilt bij een rood lampje niet meteen de inspectie op je erf.

Er is nog een ander beginsel rondom regels. Dat van behoorlijk bestuur. Het doel van beleid en regels moeten helder zijn. Ze moeten uitvoerbaar zijn, en consistent. Hier hebben de regelgevers nog wel wat werk te verrichten.