Achter één gasmeter warmte belastingvrij delen

“Clustering werkt alleen als je er warmte van maakt, want die mag je onbelast doorleveren”, zegt Erik Bax, energiespecialist bij AAB NL. “Een cluster kan trouwens ook heel klein zijn, bijvoorbeeld met twee buren. Zij kunnen afspreken dat één van hen de ketels beheert en het gas inkoopt, en dat ze de warmte delen. Dan hoeven ze maar één keer de tariefschalen van de energiebelasting op gas te doorlopen.”

Bij bestaande bedrijven is het nieuwe aanleggen van warmtekoppelingen niet goedkoop. In het geval van twee buren komen de kosten voor leidingen, warmtewisselaars en besturing al snel op € 100.000, zegt Bax. “Met een cluster van vier of vijf bedrijven die wat verder uit elkaar liggen kan het oplopen tot in de miljoenen. Het probleem is dat er weinig waarde door de leidingen gaat. Dat maakt de terugverdientijd lang. Bovendien is de warmtevraag op bedrijven gedaald doordat ze energiezuiniger zijn gaan telen. En kleine bedrijven hebben vaak minder mogelijkheden om te investeren. Dus het is nog geen abc’tje.”

Bergschenhoek blijft uit het ETS

Tuinbouwcluster Bergschenhoek en NextGarden zijn vanaf het begin als cluster ontworpen, wat scheelt in de kosten. Tuinbouwcluster Bergschenhoek heeft bovendien weten te vermijden dat het terecht kwam in het Europese ETS, dat geldt voor bedrijven vanaf 20 MW aan opgesteld vermogen. In Bergschenhoek zitten vijf bedrijven samen achter één gasaansluiting en één stroomaansluiting.

‘Kuubs met CO_2-heffing wel erg duur’

“Meedoen aan het Europese ETS-systeem is niet gunstig”, stelt energiemanager Arjan van der Spek (Enova). “Je zou dan € 0,16 aan CO₂-heffing betalen, omgerekend naar kuub gas. Die heffing geldt ook voor de eerste 10 miljoen kuub. Die kuubs worden dan wel erg duur. Bovendien gaat de CO₂-heffing komende jaren sterk omhoog, is de verwachting.” Het cluster heeft dan ook net zoveel vermogen opgesteld dat het niet onder het Europese ETS-systeem valt (zie kader).

Voor de nabije toekomst gaat Bergschenhoek nog steeds uit van gas. “Op het eerste gezicht ziet de kostenverhoging er verschrikkelijk uit”, zegt Van der Spek. “Maar bij nader inzien valt het voor ons mee. De sparkspread voor de komende jaren is goed. Per 2027-2028 kunnen we onze warmte betalen met de opbrengsten uit wkk-stroom. Daar komt een kwartje energiebelasting bij. Ik betwijfel of aardwarmte goedkoper is.”

NextGarden van gas naar hout

Het tuinbouwcluster NextGarden in Bergerden, dat bestaat uit twaalf bedrijven, heeft ook één aansluiting voor gas en elektra in het hele gebied. Daardoor valt het onder het Europese ETS-systeem. In 2020 was het € 1,3 miljoen kwijt aan CO₂-rechten, bij een gasverbruik van 25 miljoen kuub. In de toekomst zou dat aanzienlijk meer gaan worden. Het cluster zet daarom sterk in op verduurzaming. “We hebben nu voor het derde jaar houtstook”, vertelt potplantenteler Harry Beijer. “Fabrikant Host heeft de houtstookinstallatie neergezet tegen een afgesproken warmteprijs. Sindsdien zijn we van 25 miljoen naar 800.000 kuub aardgas gegaan. We betalen nu veel minder aan CO₂-rechten. En de warmte is omgerekend nooit duurder geweest dan € 0,55 per AEQ, zelfs niet toen de gasprijs zo hoog was.”

Het cluster is nu aan het kijken naar zonnecollectoren, e-boilers, warmtepompen en batterij-opslag. Ook zijn er gesprekken met een partij die CO2 uit de buitenlucht haalt. De CO₂ wordt nu nog met een vrachtwagen geleverd, maar volgend jaar mogelijk al via direct air capture.