Verkiezingen: debat maakt kiezen niet makkelijker voor tuinder

Hillenraad organiseerde op 2 november het tuinbouwdebat in Beeld & Geluid in Den Haag. De top 100 van de tuinbouw hoorde VVD, CDA, GroenLinks-PvdA, BBB en ChristenUnie uitleggen hoe het met de tuinbouw in Nederland verder mag en moet.

Pieter Grinwis (CU): dossiervreter tuinbouw

Uit dat debat kon technisch gezien eigenlijk maar één winnaar tevoorschijn komen. Dat is Pieter Grinwis. Dit Kamerlid van de ChristenUnie heeft zich in twee jaar tijd tot een dossiervreter ontpopt op gebied van tuinbouw, landbouw, financiën, energie en klimaat, water én arbeid. Het nadeel van een relatief kleine fractie heeft zo ook zijn voordelen: één man die bijna alles weet. En dus dan ook niet voor niets op plek 2 van de ChristenUnie-kieslijst voor de nieuwe verkiezingen staat.

“Alleen maar lastenverzwaringen afkondigen, maar je energie-infrastructuur niet op orde hebben, dan ben je glas aan het wegpesten”, gooide Grinwis er maar eens eventjes in tijdens het debat. Als hoofdindiener van het amendement dat de tuinbouwkorting op de energiebelasting vijf jaar langer uitsmeert, heeft hij recht van spreken. “Er is de laatste jaren te veel SDE++-subsidie gegaan naar makkelijke investeringen in wind en zon. Maar de warmtetransitie kwam niet van de grond. Goed dat daar nu een apart deel voor is bestemd. Het is niet meer first come, first serve.”

CU: structureel plaats voor glastuinbouw in Nederland

De ChristenUnie ziet voor de tuinbouw, inclusief de glastuinbouw, wel degelijk structureel plaats in Nederland. “Anders dan bijvoorbeeld voor nieuwe datacenters. We hebben in Nederland al drie keer zo veel datacenters dan we gemeten ons eigen datagebruik hier nodig hebben.” Dat wij zeker ’s zomers meer voedsel produceren dan we op kunnen, en dus ook veel exporteren, dat is een veel relevanter vorm van bedrijvigheid, vindt Grinwis. “Zouden wij alles in Spanje gaan telen, dan krijgen ze daar nog veel grotere problemen met water dan ze nu al hebben.”

We moeten die tuinbouw-wkk’s niet zomaar afvoeren

Overigens voorziet hij dat een nieuwe warmte-infrastructuur geen soelaas gaat bieden voor solitaire glastuinbouwbedrijven buiten de clusters. Maar Grinwis weet ook dat het niet slim is om de glastuinbouw versneld van het gas af te willen krijgen. “De sector levert 50% van het regelbaar vermogen op de elektriciteitsmarkt. Samen met VVD en CDA hebben we geregeld dat de rol van wkk’s elk jaar geëvalueerd gaat worden, met het oog op de afbouw van de inputvrijstelling. We moeten die tuinbouw-wkk’s niet zomaar afvoeren.”

De boerenzoon van Goeree-Overflakkee moet zijn pleit, voor de glastuinders met hun gas-wkk’s en hun slimme rendementen op de energiemarkten, wel goed uitleggen aan zijn achterban. Daarbij gebruikt hij graag de lofzang die natuurfilmer David Attenborough in 2020 afstak over het Westland.

Vermeer (CDA) en Kruijthoff (BBB) breken lans voor rol teler

Te gast bij Hillenraad hoeft Grinwis zich echter niet nader te verklaren. Naast hem staat pot- en perkplantenkweker Jenny Vermeer, namens de tuinbouw op de lijst voor het CDA. Daar weer naast staat Dik Kruijthoff, die de verhinderde Caroline van der Plas namens BBB vervangt. Zelf akkerbouwer en medevennoot van het prijswinnende akkerbouwbedrijf Novifarm, en tevens directeur van glastuinbouw Nieuw Prinsenland in Dinteloord.

Een bult aan praktijkervaring dus, maar beide op een niet of nauwelijks verkiesbare plek. Desalniettemin breken zij ijverig lansen voor een rol voor Nederlandse telers op de internationale of zelfs wereldmarkt en voor stroom uit een wkk als groene stroom, zoals dat ook in België het geval is.

Thijssen (GL/PvdA): ‘Reken u niet rijk met gas-wkk’

Joris Thijssen, nu PvdA-kamerlid, en op de lijst van GroenLinks-PvdA weer zo goed als zeker van verlenging van zijn termijn, waarschuwt. Als enige vertegenwoordiger van wat een centrum-linkse coalitie zou kunnen worden, hield hij het debat op gang. “U kunt wel aan die gas-wkk blijven hangen, maar we gaan af van fossiel. Dus reken u niet rijk.”

Ook spoorde hij de tuinbouw aan zich niet rijk te rekenen met de schijnzekerheid van eeuwigdurende beschikbaarheid van arbeidsmigranten. En nog een schot voor de boeg: “De Kaderrichtlijn water wordt een nieuwe Stikstofwet. Gebrek aan schoon water is voor onze gezondheid een groot probleem. Maar juridisch wordt het in 2027 een misschien nog wel groter probleem, als Johan Vollenbroek losgaat en Nederland op slot komt.”

Waar is NSC in tuinbouwdiscussie?

Voor die op dit moment misschien nog niet zo heel waarschijnlijke, maar ook weer niet onmogelijke, centrum-linkse coalitie is één partij onmisbaar. Een partij die op dit tuinbouwdebat schitterde door afwezigheid: Pieter Omtzigts NSC vaardigde niemand af. Wat het nieuwe sociale contract inhoudt voor specifiek de tuinbouw blijft deze middag, net als trouwens in het verkiezingsprogramma van NSC, grotendeels in nevelen gehuld.

Het is daarom misschien niet helemaal onverklaarbaar dat de partij die landelijk lijkt af te stevenen op de absolute koppositie in de Tweede Kamer in onze eigen tuinbouwpeiling nog wat achterblijft. Met 7% van de tuinbouwstemmen blijft NSC een eindje achter op BBB, PVV en VVD. Die laatste partij peilde in maart 2021 in de tuinbouw nog bijna 30% en moet het nu doen met nog maar 17% van de tuinbouwstemmen.

Valstar (VVD) lief voor de anderen

Niet helemaal naar de zin van Westlands VVD-kamerlid Peter Valstar. Hij probeerde in het Haagse tuinbouwdebat de links-rechtstegenstelling met Joris Thijssen nog wat op te poken. Verder was hij vooral erg lief en aardig voor collega-Kamerlid Grinwis, streekgenoot Vermeer en de BBB-lijstduwer Kruijthoff. Een debat win je er niet mee, maar voor de goeie bondjes in straks de nieuwe Tweede Kamer kan het geen kwaad.

Lees ook: Nuchtere tuinbouwfeiten versus Haagse spoken