‘Bio-telers niet uitsluiten van nieuwe veredelingstechnieken’

De koerswijziging van de Europese Commissie om technieken als Crispr-Cas9 toe te staan, is ‘heel belangrijk’, aldus Berninger. “Een grote stap voor Europa, maar ook voor de rest van de wereld. De nieuwe regels zorgen voor een wereldwijd veel meer geharmoniseerde regelgeving over gene editing.”

Dezelfde richting in technieken

U bedoelt dat de toenadering tussen de VS en de EU een goede zaak is?

“25 jaar geleden werden de eerste genetisch gemodificeerde gewassen in de VS geïntroduceerd. Het duurde een paar jaar voordat er in Europa regelgeving was. De Europese markt was niet open voor bepaalde gewassen en daardoor is de traditionele biotechnologie niet zo wijd verspreid. We hebben nu nieuwe technieken voor precisieveredeling die we kunnen toepassen. Er zullen altijd kleine verschillen blijven tussen Japan, de VS en de Europese Unie, maar geen verschil in de richting die we inslaan.”

Bent u niet bang dat consumenten en biologische boeren zich tegen nieuwe veredelingstechnieken verzetten?

“We leven niet meer in 1996. De wereld is op heel veel terreinen drastisch veranderd. Ik denk dat het brede publiek begrijpt dat Europa met een aantal crises te maken heeft, die we moeten oplossen. En daar kunnen nieuwe veredelingstechnieken bij helpen, maar ook kunstmatige intelligentie en technologieën op het grensvlak van chemie en biologie. Ik zie veel meer begrip en ondersteuning. De ideologische oppositie die we zagen in 1996 is er nu niet.”

Het politieke klimaat is nu heel anders dan een kwart eeuw geleden, zegt u?

“Ja, en niet alleen het politieke klimaat. Het echte klimaat ook. Iedereen ziet dat klimaatverandering een feit is. Dat verplicht ons om nog sneller nieuwe zaden te telen die het ons mogelijk maken de uitdagingen van de klimaatverandering te kunnen weerstaan. Dat is echt, écht cruciaal.”

De rol van Bayer

Welke rol wil Bayer daarin spelen?

“Wij zijn zowel in de landbouw als in de farmacie actief. Dat geeft ons een uniek inzicht in wat er gaande is. Heel veel wat werkt in de farmacie, werkt ook bij plantenveredeling – en omgekeerd. Doordat we tegen relatief lage kosten kunnen vaststellen welke eiwitten door welke genen worden ‘geproduceerd’ (protein sequencing), kunnen we planten beter begrijpen. Met kunstmatige intelligentie verbeteren we het begrip ervan. We kunnen drie-dimensionale structuren van 250 miljoen eiwitten bevatten.”

Door genetische modificatie zoals die al eerder werd toegelaten in de VS en China hebben planten de mogelijkheid gekregen een eiwit te produceren dat het mogelijk maakt insecten te weren, legt Berninger uit. “Dat heeft het gebruik van insecticiden beperkt. Dat kunnen we niet ontkennen. Toen werd er gewerkt met genen van buiten de soort. Dat is niet de precisieveredeling waar we het nu over hebben. Nu gaat het om versnelde veredeling binnen de soort. We kunnen bijvoorbeeld de resistentie tegen schimmelziekten versterken in fruit zoals bananen, maar ook voor andere gewassen zoals tarwe. Dat is zeker belangrijk in het licht van de klimaatverandering, waardoor schimmelziekten vaker opduiken.”

Stel dat de Europese Commissie niet doorgaat op het nu voorgestelde pad. Gaat Bayer Europa dan verlaten?

“Nee, we zitten in het hart van de Europese landbouw die op veel terreinen van wereldklasse is. Maar de Europese boer krijgt niet dezelfde kansen als zijn collega in andere delen van de wereld. Wat dat betreft is het interessant te horen wat de organisatie van biologische boeren in Denemarken heeft gezegd. Zij willen niet dat de biologische sector uitgesloten wordt van de nieuwe veredelingstechnieken. Zij zien dat deze technologie de dominerende techniek wordt in de zaadveredeling, die je in staat stelt te produceren met minder gebruik van bestrijdingsmiddelen. Denk aan koper, waar veel problemen mee zijn, dat als schimmelbestrijder wordt gebruikt in de biologische sector; dat is nog tot 2025 toegelaten. Die schimmelinfecties kunnen we straks mogelijk zonder koper op een biologische manier voorkomen met nieuwe veredelingstechnieken.”

Andersdenkende biologische boeren

Er zijn meer biologische boeren dan in Denemarken of Nederland. Er zijn ook biologische boeren in Oostenrijk en Duitsland, die er anders over denken.

“Zij zijn als degenen die de boekdrukkunst wilden tegenhouden. Ja, je kunt prachtige boeken maken met de hand. Maar niet zoveel.”

Berninger stelt dat Bayer niet blind is voor risico’s met nieuwe veredelingstechnieken. “Maar die zijn niet groter dan bij het gebruik van klassieke veredeling of met chemische genotoxische stoffen. Het risico van niets doen is veel groter. Wat ik niet wil, is dat de Europese landbouw ophoudt wereldwijd concurrerend te zijn in een tijd dat de honger alleen maar toeneemt. Dat zou een schande zijn; dat we onze landbouwproductie extensiveren, dat we meer gaan importeren en niet minder en de productie afpakken van mensen die het zich niet langer kunnen veroorloven. Die weg wil ik niet gaan. Ik heb een probleem met diegenen in de biologische landbouw die doen alsof biologische landbouw de oplossing is voor de problemen in het landbouwsysteem. Ik ben niet tegen biologische landbouw, die is zeer innovatief; er is veel ervaring, we leren er veel van, bijvoorbeeld de toepassing van een dekgewas. Op dit moment leven 160 miljoen mensen van de biologische landbouw, en het wordt gezien als de ‘silver bullet’ om 8 miljard mensen te voeden. Wat kan daar misgaan? Dat is mijn probleem.”

Een opmerkelijke opvatting voor iemand die de rechterhand was van de groene landbouwminister Renate Künast.

“Het is van belang dat je je standpunten verandert als de omstandigheden veranderen. Als je ziet wat er nu mogelijk is, hoe ver de wetenschap is en je ziet tegelijk dat de klimaatverandering sneller gaat, met meer kracht dan is voorspeld, dan leidt dat ertoe dat ik de nieuwe technologie omarm. We hebben een transformatie nodig in de energiesector; daarvoor heb je zonnepanelen nodig en windenergie. Je wilt de transportsector transformeren; daarvoor heb je snelle treinen nodig. En je wilt de landbouw transformeren; daarvoor heb je biotechnologie nodig. Zo eenvoudig is dat. Geen verandering zonder de toegang tot technologie. In Frankrijk is de voedselinvoer verhoogd, als gevolg van de klimaatverandering. Er was te weinig productie van maiszaad om te voorzien voor het komende zaaiseizoen. Zelfs in een land met genoeg toegang tot water. De oplossing in Europa kan niet zijn dat we voedsel aankopen buiten Europa, waar de mensen zelf niet genoeg geld hebben om in hun behoeften te voorzien.”