‘Dataklem’ van glastuinbouw is leerschool voor andere sectoren

Data was onderwerp tijdens gesprekken over het Landbouwakkoord eerder dit jaar. Recent zijn de stukken daarover gepubliceerd. Aan de Reflectietafel kwam de rol van data in de glastuinbouw aan bod. Dat voorbeeld moeten andere sectoren niet volgen bij de ontwikkeling van precisielandbouw rond data, blijkt uit de aanbevelingen. Telers zijn er geen eigenaar van de data van hun eigen teelt.

“We bevelen aan om dat systeem zo decentraal mogelijk te maken. Dat moet op het niveau van de boer geregeld worden. Die moet eigenaar zijn. Anders krijgen de grote bedrijven ook in de toekomst te veel macht. Die klem is nu al in de glastuinbouw zichtbaar. De sensordata is van de grote bedrijven, waardoor telers hun data kwijtraken als ze naar een andere partij overstappen.”

In kleine lettertjes van contracten staat vaak dat data van de leverancier is

Probleem data-eigendom niet opgelost in glastuinbouw

De glastuinbouw heeft al veel langer aandacht voor het probleem van data-eigendom, zegt Harrij Schmeitz. Hij was betrokken bij het project GLAS4.0, waarin telersverenigingen samenwerkten aan een dataprotocol. Het leidde tot het het protocol Glas 4.0, maar volgens Schmeitz zijn de afspraken over datagebruik nooit breed overgenomen. “Die protocollen zijn nooit geïmplementeerd, er is wel een poging gedaan. Je ziet dat hier de macht gaat spelen van leverancier versus teler. In kleine lettertjes van contracten voor machines, klimaatcomputers of sensoren staat vaak dat data van de leverancier is. Telers zijn daar niet genoeg bewust van.”

Afspraken noodzakelijk om afzetmarkt niet verstoren

Zo kan het bestaan dat leveranciers meer weten over productieverwachtingen van tomaat dan afzetorganisaties. Als je immers over de data beschikt van de grootste teeltbedrijven, ken je de markt. Schmeitz denkt dat afspraken het gebruik van die data om de prijzen niet te verstoren op de afzetmarkt noodzakelijk zijn. Data afschermen is geen optie. Data delen is namelijk ook nodig om ontwikkelingen als precisielandbouw op gang te krijgen.

En de glastuinbouw loopt nu eenmaal voorop in gebruik van data door het gesloten karakter. “In de fruitteelt worden nu sensoren in de boomgaarden gehangen. Daar gaat het ook spelen. Wat dat betreft is het wel goed dat het Landbouwakkoord er aandacht aan besteed heeft.”

Schmeitz wijst erop dat in verschillende landbouwsectoren initiatieven zijn om data te beveiligen, zoals Joindata, Freshupstream en Gedragscode Datagebruik Akkerbouw.

Zelf investeren in leverancier technologie

De glastuinbouw is zelfs een stuk verder gegaan. Afzetorganisaties Harvest House en Growers United werden aandeelhouder van Source.ag, een nieuwkomer op gebied van datatelen en kunstmatige intelligentie. De partijen sloten een juridische overeenkomst over wat zij met data doen. Data mag nooit worden gedeeld. Zelfs leden onderling moeten toestemming geven om onderling informatie te delen. Een deel van de data is plantenfysiologisch en algemeen.

Source.ag gaat met het softwarepakket naar concurrenten. “Dat hoort ook bij ondernemerschap. Daarom moet je ervoor zorgen dat je voorop blijft lopen als Nederlandse teelt”, stelde directeur van Harvest House Jelte van Kammen eerder.