Glastuinbouw: overheid moet ingrijpen bij zonnepanelen op kas

Steeds meer ‘donkere kassen’ doemen op in glastuinbouwgebieden. Het zijn kassen die energiebedrijven opkopen om ze vol te leggen met standaard zonnepanelen. De ontwikkelaars zeggen in de toekomst onder deze kasdekken klimaatcellen te zullen plaatsen, maar dat is nog nergens gebeurd. Het zijn dus geen productiebedrijven meer. Nu zonne-energiebedrijf DSG het bekende oud-bedrijf van Hartman in het Friese Sexbierum heeft gekocht, komt deze discussie meer op de voorgrond.

Zonnepanelen leiden er namelijk toe dat normale glastuinbouwproductie niet meer mogelijk is. Het leidt ook tot congestie van het al schaarse stroomnet in glasgebieden. De bedrijven zitten door die netcongestie namelijk teeltbedrijven in de weg die met wkk ook stroom willen terugleveren. Daarnaast leidt het tot een verlies aan werkgelegenheid als productie wordt gestopt.

‘Donkere kassen zijn zonnevelden op pootjes’

Deze donkere kassen zijn feitelijk zonnevelden op pootjes, zegt Jean Aerts, portefeuillehouder ruimtelijke ordening bij Glastuinbouw Nederland en regiovoorzitter Limburg bij die organisatie. De glastuinbouw noemt deze ontwikkeling zorgelijk, omdat de ruimte schaars is en de kassen daardoor 30 tot 40 jaar uit productie zijn. Voor zonnevelden zijn wel vergunningen nodig, maar bij glastuinbouw wordt dat omzeilt.

Aerts: “In de bouwfase kunnen ze het niet tegenhouden, omdat het bedrijf zegt dat ze uiteindelijk gaan telen. Wanneer dat uiteindelijk niet gebeurt, is het erg ingewikkeld om een ontwikkeling waar miljoenen in zijn gestopt om te draaien.”

Dwangsom voor kas met zonnepanelen in Meijel

In het Limburgse Meijel heeft de gemeente Peel en Maas een harde lijn gevolgd. Het legt een dwangsom op aan eigenaar en energiebedrijf DSG. Elke dag dat stroom wordt terug geleverd van panelen op de kas in Meijel, wordt een dwangsom van € 25.000 opgelegd. DSG heeft daar bezwaar tegen aangetekend, laat de gemeente weten.

Toch lijkt hier ontwikkeling, zegt de gemeente. “De initiatiefnemer heeft eerder een bedrijfsplan ingediend voor de productie van gewassen in deze kas. Naar aanleiding van de lopende zaken hebben we recent gevraagd om aanvullende gegevens. De initiatiefnemer heeft aangetoond welk bedrijf de exploitant wordt van de kas en dat er klimaatcellen zijn besteld en worden geleverd.” Niet duidelijk is of dat enkele cellen zijn of productie op flinke schaal.

‘Vertical farming op deze schaal niet rendabel’

Dat bedrijf, DSG, kocht recent 28 hectare kassen in Sexbierum, het oude bedrijf van Hartman. DSG is niet bereikbaar voor commentaar. Andre Kaashoek, regiovoorzitter Friesland/NOP van Glastuinbouw Nederland is kritisch en stelt dat er niemand meer werkt in een verhoogd zonneveld en dat het verdienvermogen op die grond ook uit de Friese regio verdampt.

De glastuinbouw weet namelijk dat vertical farming in Nederland niet op deze schaal rendabel is. Dat er een echt nieuw innovatief teeltsysteem komt in deze donkere kassen, is daarom niet te verwachten, stelt Aerts. “Het probleem is dat bedrijven op deze manier mist creëren en in enkele praktijkgevallen blijken rechters daar gevoelig voor. Ook omdat deze bedrijven veel investeren nemen zij enorm veel risico gezien de juridische onzekerheid.”

Vergunningsplicht

Voor gemeenten blijkt het in ieder geval lastig om deze ontwikkeling te stoppen. Aerts: “Dit vraagt om een wijziging van het besluit omgevingsrecht om panelen op kassen vergunningsplichtig te maken. Dan is het mogelijk om gewenste ontwikkelingen te sturen en ongewenste tegen te houden.” Gesprekken daarover zijn al ingezet met de landelijke overheid.