Kruitdampen van electorale afstraffing nog steeds niet helemaal opgetrokken

Zonder chaos geen verandering. Transitieprofessor Jan Rotmans plakt zijn lijfspreuk nog maar eens op de verkiezingsuitslag voor Provinciale Staten. Verandering is nodig. En ja, chaos is het na de politieke aardverschuiving. BoerBurgerBeweging (BBB) is de grootste partij in álle provincies en straks in de Eerste Kamer. De diepere analyses zullen nog wel een tijdje doorgaan. Duidelijk in ieder geval is dat het platteland zich massaal afkeert van kabinet Rutte IV. BBB-politiek leider Caroline van der Plas heeft deze onvrede perfect gekanaliseerd.

Boerenprotest

De topdown-aanpak in vooral het stikstofdossier werkt niet, zo blijkt. D66, met Tjeerd de Groot voorop, en minister Christianne van der Wal kunnen zich dit aanrekenen. De meeste boeren willen best veranderen. Het moet wel rechtvaardig voelen. En dat is het niet. In talrijke demonstraties hebben zij dat duidelijk gemaakt. Met de uitslag komt de sfeer van oktober 2019 terug. Ondersteund door opgestoken duimen trokken trekkers voor het eerst in lange tijd richting Malieveld. Met alles wat daarna kwam, is toch vooral de empathie blijven hangen. En laten we eerlijk zijn: andere groepen burgers die zich in de Haagse arrogantie herkenden, sloten zich aan.

Kan dit kabinet het stikstofbeleid nog doorzetten?

De kruitdampen van de electorale afstraffing zijn eigenlijk nog steeds niet helemaal opgetrokken: in Den Haag niet, en niet op de provinciehuizen. Kan dit kabinet het stikstofbeleid nog doorzetten, nu het zo is afgestraft? Van der Plas heeft alvast twee breekpunten benoemd: 2030 gaat van tafel, en er wordt omwille van natuur niet onteigend. Voor D66 lijkt dit onverteerbaar. Haalt Rutte IV in de huidige samenstelling de zomer, is de vraag. Tegelijkertijd heeft niemand trek in verkiezingen.

Piekbelasters

Op de provinciehuizen wordt hard gewerkt aan de gebiedsgerichte plannen. Dat is nog steeds goed natuurlijk, al zou de richting met de BBB aan de macht wel eens een andere kunnen zijn. In april komen twee stoppersregelingen waarvan een voor piekbelasters. Hoe zit dit met de slagkracht van deze regeling?

Actievoerders als Johan Vollenbroek zitten op het vinkentouw

Voor de BBB zit er in deze monsterzege ook een risico. De gedeputeerden zullen straks concessies moeten doen, en daarmee kiezers teleurstellen. Hoeveel ruimte biedt de Europese regelgeving op gebied van stikstof, klimaat of water voor nationale invulling? Let wel: actievoerders als Johan Vollenbroek zitten op het vinkentouw. Mensen willen wonen. Onder burgers zit hier veel onvrede. Hier ligt een conflict op de loer.

Nee, eenvoudiger is het er op 15 maart niet op geworden. Al is het signaal duidelijk: verandering doe je mét de mensen. Het geboden perspectief moet ook écht als een toekomst voelen. Rutte IV én BBB moeten daar een oplossing voor vinden.