Mogelijk toch versoepeling ToBRFV-regels

Per juni 2023 komen de huidige EU-noodmaatregelen (2020/1191) voor het tomatenvirus ToBRFV te vervallen. De Europese Commissie heeft nog geen voorstel gedeeld voor nieuw beleid, maar wil in principe de huidige noodmaatregelen verlengen. Hiervoor bestond eind januari onvoldoende steun bij lidstaten, zo laat het ministerie van LNV desgevraagd weten. Het is de uitkomst van de laatste vergadering van het Standing Committee for Plant Health in Brussel. Dat is het comité waar lidstaten met de Europese Commissie praten over plantgezondheidsmaatregelen.

Maatregelen kritisch bekijken

Daarmee komt er ruimte voor enige versoepeling. “De Europese Commissie geeft ruimte om 2020/1191 licht aan te passen. Er is momenteel nog geen duidelijkheid welke kant het precies op gaat”, laat het ministerie weten.

Nederland wil ToBRFV indelen op een lijst met plantenziektes waar lichtere maatregelen voor gelden, de zogenaamd niet-quarantaine of RNQP-lijst. Nederland is sowieso voorstander van dereguleren en zal lobbyen voor ruime versoepeling. Het ministerie zal via vertegenwoordigers in de Standing Committee ‘elke mogelijke aanpassing van 2020/1191 kritisch bekijken’, laat het weten.

Nederlandse analyse

Het Nederlandse standpunt is geen verrassing. De NVWA heeft ook begin 2022 gepoogd andere EU-lidstaten te overtuigen om de uitroeiingsverplichting voor ToBRFV te schrappen. Daarvoor was toen onvoldoende steun. Nederland publiceerde een eigen analyse van de ToBRFV-situatie in Europa. Daarin stelde Nederland dat grote productiegebieden voor tomaat, zoals Nederland en Sicilië, niet meer van het tomatenvirus afkomen. Nederland kan niet de bestrijdingsinstrumenten inzetten zoals andere landen bij verspreid liggende bedrijven. In Nederland liggen bedrijven vaak dicht bij elkaar en is een kwart van de tomatenproductie besmet met ToBRFV. Het aantal besmette bedrijven steeg in 2022 nog steeds en bedrijven kunnen moeilijk overstappen op een andere teelt.

De NVWA gaat er bovendien vanuit dat ook binnen de EU het virus al veel meer verspreid is dan nu wordt gemeld. Nu worden veel besmettingen niet gemeld omdat symptomen achterblijven.

ToBRFV is nu niet ingedeeld in een officiële Europese status maar wordt door de Europese Commissie voor bestrijding gezien als quarantaine-organisme. Een verzwaring van de maatregelen, zoals een officiële aanwijzing als quarantaine-organisme, is niet te verwachten.

Andere maatregelen ToBRFV

Resistente rassen zijn op termijn een oplossing om het tomatenvirus te bestrijden. De NVWA pleit voor de korte termijn veel meer voor ToBRFV-controles van moederplanten op zaadbedrijven en strenge hygiënemaatregelen op opkweekbedrijven voor plantmateriaal.

Volgens de NVWA voldoet het virus aan alle eisen van de (lagere) RNQP-status. Als die status wordt overgenomen kan ook meer officieel onderzoek plaatsvinden naar bijvoorbeeld crossprotectie met zwakke stammen.