Supermarkten lieten voor onderzoek margeverdeling meekijken bij inkoop

Supermarkten lieten zich voor het derde jaar in de boeken kijken voor een marge-onderzoek. Dat maakt deze Agro-Nutri Monitor bijzonder. Gaan de boeken alweer dicht? De overheid financiert het project voor drie jaar. Het jaar 2022 blijft daardoor buiten beeld met extreme kostenstijgingen en gevechten om marges.

In die drie jaar onderzoek blijken marges stabiel. Verdere monitoring heeft geen meerwaarde. Dat stelt in ieder geval Autoriteit Consument en Markt (ACM), die het onderzoek liet uitvoeren door Wageningen Economic Research. Wel lijkt aangetoond dat marges en risico’s voor producenten inderdaad oneerlijk zijn verdeeld. Er zal vervolgonderzoek nodig zijn.

Oneerlijke margeverdeling

Die oneerlijke margeverdeling lijkt er op het eerste gezicht meer bij melk en uien en minder bij tomaat en peren. In totaal telt het boodschappenmandje van de monitor zeven producten. Bij peer en tomaten liggen de hogere marges bij teelt en niet bij supermarkten (al zijn daar kanttekening bij te plaatsen). De verdeling van risico’s is wel duidelijk in het nadeel van de teler als het om peren gaat.

Voor peren en tomaten konden de onderzoekers in het derde jaar ook ontwikkelingen over jaren in kaart brengen. Nadeel is dat dit maar kan voor een boodschappenmandje van maar zeven producten. Voor vollegrondsgroenten was er simpelweg geen budget. Waar de onderzoekers in het eerste jaar nog keken naar witte kool en in tweede jaar naar spruiten, lag de keuze dit jaar op champignons. Dat beslist ook de sector zelf. GroentenFruit Huis praat mee over de opzet van de onderzoeksplannen.

Supermarkten nemen verlies op biologisch

De bruto- en netto marges van supermarkten bleven eigenlijk altijd geheim, dus ook wat onder aan de streep overblijft. Dat is niet altijd winst. De eerste twee margeonderzoeksjaren toonden verlies voor supermarkten op biologische tomaten en peren. In het laatste margeonderzoek is daarin wel een ontwikkeling te zien. Biologische tomaten zijn niet meer verliesgevend, Er werd een marge van 6% genoteerd. Biologische peren zijn verder de rode cijfers ingedoken en noteren een negatieve nettomarge van 33%.

Opvallend is dat het aanbod biologische peren in de supers in 2021 verdubbelde naar een aandeel 2,4%. De negatieve marge op dat kleine marktaandeel biologische peren staat tegenover winst bij de veel grotere verkopen gangbare peren. Met een aandeel van 97,6% leveren deze peren namelijk wel 3% winst op.

Toch zijn die cijfers niet helemaal zuiver. De onderzoekers zagen dat inkoopprijzen van supermarkten hoger liggen dan de verkoopprijzen van de handel. Dat zou juist gelijk moeten liggen, omdat het om dezelfde transacties gaat. Mogelijk speelt import een rol, schrijven de onderzoekers en het schommelen van beschikbare volumes door het jaar heen.

Margeverdeling van peren en tomaten

De gemiddelde marge bij supermarkten op groenten en fruit ligt op 5%. De netto marge bij peren ligt daar dus onder. En bij biologische peren is de marge dus negatief. Toch betekent dit niet dat telers prijsdruk ervaren. Alle biologische perentelers vonden de prijs (zeer) goed.

Bij de gangbare perentelers is de tevredenheid duidelijk lager en zijn de verschillen groter. Met name wordt bij gangbare perentelers sterk gevoeld dat de risico’s oneerlijk worden verdeeld in de keten.

Bij tomaten waren telers in 2021 tevreden over de prijzen. Daar gebeurde in 2021 iets opmerkelijks. De telersprijs kwam eind dat jaar boven de prijs van de handel. Dat kan erop duiden dat handelaren vaste afspraken hebben met supermarkten en dus een deel van de gestegen kosten van telers voor hun rekening nemen en die niet (kunnen) doorberekenen aan de retail. Handel is dus kwetsbaar.