Wethouder Pieter Varekamp: ‘Speculanten bij kassen vandaan houden’

Wethouder Pieter Varekamp kreeg in september negen van de grootste glastuinbouwgemeentes op één lijn voor een brandbrief aan energieminister Rob Jetten. Niet simpelweg een roep om een reddingsboei in de vorm van een zak geld. Maar wel om te pleiten voor behoud van het glastuinbouwcluster, waar in heel het land lokaal gemeenschappen op draaien, dat nationaal een van de dragers van de economie is en wereldwijd een belangrijke bijdrage levert aan het voedselvraagstuk.

In de laatste peiling van Glastuinbouw Nederland gaat het over honderden faillissementen. Hoe gaat u daar mee om?

“Dat is onaanvaardbaar. Het raakt allereerst de ondernemers, werknemers en hun gezinnen, maar breekt ook het hele cluster af. Van teler tot keuken. Dat mogen we niet laten gebeuren. Het is dus van belang dat we knokken voor het glastuinbouwcluster om de gevolgen te beperken. Als Westland maken we ons daarom, samen met andere tuinbouwgemeenten, sterk voor het verduurzamen van de sector en de bijdrage die het Rijk daaraan zou moeten leveren. Op die manier kunnen we ons de crisis uit investeren en wordt de sector toekomstbestendig gemaakt.”

Wat is er voor nodig om de sector in de benen te houden?

“Eerst een terugkeer van stabiliteit en perspectief. Er is wel het bewustzijn dat die gasprijs misschien wel nooit meer terug gaat naar 50 cent of lager. Maar wat daarbij misschien nog wel vervelender is, is dat het nu 1 euro is en volgende week 2 en een week later weer 1,5 euro. Er bestaat natuurlijk altijd een bandbreedte waartussen de prijs op en neer kan. Maar die is nu zo groot dat je er geen fatsoenlijke kostprijsbegroting op kunt maken aan het begin van je teelt.”

“Daarnaast ziet heel de sector allang dat er geïnvesteerd moet worden in verduurzaming. Niet alleen op gebied van duurzame energie, maar ook water, gewasbescherming, het hele plaatje. Maar daar is kapitaal voor nodig. De ene teler kan dat zelf, de ander heeft de bank nodig. Maar nu zijn er sowieso veel meer telers die pas op de plaats maken. Het Rijk moet komen met een investeringsfonds, waarmee je specifiek deze investeringen stimuleert. En waarmee je niet alleen de teler, maar heel het cluster eromheen ondersteunt om de juiste investeringen te doen voor de toekomst. Dat geeft het broodnodige perspectief waar de sector behoefte aan heeft.

Er zat toch al geld zat in de groeifondsen zoals dat Wopke-Wiebesfonds?

“Ja en nee. In die fondsen is heel veel aandacht voor grote vergezichten met alle aandacht voor de verstedelijking van Nederland. Maar is het ook bereikbaar voor de ondernemer op de schaal van het mkb? Dat mis ik in die fondsen. Zorg dat je in een op de glastuinbouw gericht fonds kijkt naar herstructurering, water en verduurzaming. Met een bedrag per vierkante meter waarop elke ondernemer dan voor zijn omvang aanspraak kan maken.”

Zou zonder precedent zijn, zo’n specifiek tuinbouwfonds.

“En dát komt dan misschien omdat de glastuinbouw het altijd zelf wel heeft gered. Dat is tegelijk een sterk punt en nu een kwetsbaarheid, dat de tuinbouw niet een regeling heeft voor ondersteuning in moeilijker tijden als niet meer op eigen kracht die investering in de toekomst gedaan kan worden. Daar werken we nu wel aan. En dat is ook de oproep aan het kabinet.”

Het kabinet heeft in deze energiecrisis wel bedrijfssteun aangekondigd, met de TEK-regeling. Wat kunt u als gemeente nog extra doen?

“Wij focussen nu op de volgende thema’s. Ten eerste onze bevoegdheid in de ruimtelijke ordening. Die is restrictief: op een perceel met een bestemming glastuinbouw kun je niet iets anders gaan doen. Ik zie nu dat ondernemers zoeken, en als dat gaat naar een andere teelt, ja, maar de spreekwoordelijke caravanstalling, nee, dat gaan we niet doen. Het tweede punt is onze Westland Agenda, waarmee we door ondernemers gewenste ontwikkelingen subsidiëren. Investeringen vanuit de tuinbouw voor bijvoorbeeld aardwarmte en waterzuivering, daar zetten wij dan een bedrag naast. In de meest recente versie van die Westland Agenda komen nu die thema’s water, energie en herstructurering van de glastuinbouwgebieden weer terug. Hoeveel geld er in die Westland Agenda IV komt en of we er misschien deels een revolverend fonds van kunnen maken, dat moet nog bepaald worden. Daarover hebben we het nog met de provincie en met een grote bank.”

Als er door faillissementen kassen leeg komen, zet dat de herstructurering ook onder druk?

“We zijn ons ervan bewust dat er door de huidige crisis glastuinbouwbedrijven te koop zullen komen te staan. Waar we dan naar kijken is hoe die bedrijven eventueel passen in de reconstructie van een bepaald kassengebied. Je wilt voorkomen dat als er tuinbouwbedrijven en percelen op de markt komen, dat die dan worden opgekocht door speculanten. Als er een ondernemer zit, dan blijft het levend en up-to-date. Maar als er een speculant komt, dan staat het stil. Dat er ook tuinders zijn die nu gaspositie verkopen en de kas leeg laten liggen of verkopen, dat houden we als gemeente ook niet tegen. Dat is een vrije markt, zowel voor energie als voor grond. Maar wij gaan wel over het bestemmingsplan. We houden de regie in handen en gaan niet aan gelegenheidsplanologie doen.”

Ook op de energiemarkt wordt beschuldigend naar speculanten gewezen.

“Dat is inherent aan een vrije markt. We hebben daar als gemeente geen vat op uiteraard, ook niet op glastuinbouwbedrijven die speculeren met energieposities. Ondernemers verdienen daar soms veel geld mee, dat niet altijd in het cluster blijft. Ik gun iedereen zijn winst, maar wij staan ook voor het behoud van een kwalitatief goed en sterk tuinbouwcluster.”