HAK haalt kidneybonenteelt naar Nederland

Een van de telers is Berend Boone. Lees verderop in dit artikel over zijn ervaringen met de kidneybonenteelt

Tot vorig jaar werd het grootste deel van de bonen uit Noord-Amerika gehaald. Er ging een aantal jaar van testen aan vooraf en inmiddels is er voldoende ervaring opgedaan om op te kunnen schalen tot 100% van de grote kidneybonenvraag. HAK verwerkt de kidneybonen in glazen potten en in stazakken.

“HAK haalt ruim 85% van alle groenten en peulvruchten uit een straal van 125 kilometer rondom onze fabriek in Giessen”, zo vertelt Joachim Nieuwhoff, Directeur Inkoop & Landbouw bij HAK. “We willen zoveel mogelijk van onze grondstoffen van zo dichtbij mogelijk halen. Dat is nu gelukt met de kidneybonen. We testen ook andere exotische bonen, zoals zwarte bonen en witte bonen.”

Meer exotische bonen volgen

Nieuwhoff verwacht dan ook dat er binnenkort meer exotische bonen volgen in Nederland. Niet alle peulvruchten blijken geschikt om in Nederland te telen. Het bedrijf liet ook proeven doen met kikkererwten, maar die gedijen niet goed in het Nederlandse klimaat.

HAK heeft zich gecommitteerd aan de Green Deal Eiwitrijke Gewassen, met het doel de lokale teelt van exotische peulvruchten te stimuleren en op de kaart te zetten door ze te verwerken in maaltijdtoepassingen. “Daarmee kunnen we consumptie van peulvruchten promoten”, aldus Nieuwhoff.

Risico nemen met Nederlandse kidneybonen

Met de keuze om alle kidneybonen uit Nederland te halen, neemt HAK, en daarbij alle ketenpartijen, wel een risico, zo beaamt de directeur. “De voedingsindustrie is gewend aan grote volumes, waarbij je makkelijk kwaliteitseisen kunt stellen. Nu is er een kleiner volume waarmee je het moet doen. Dat maakt ons kwetsbaar, maar we steken onze nek uit en we laten nu zien dat het wel kan.”

Voordelen van korte keten

Volgens Nieuwhoff biedt de samenwerking in de korte keten veel voordelen. “Door deze transparante keten, met Nederlandse telers en CZAV als partij tussen de telers en HAK, leer je elkaar goed kennen, kom je met elkaar in gesprek en leer je elkaar waarderen. Duurzaamheid zit ’m niet alleen in het duurzaam telen, maar ook in de samenwerking. Iedere schakel in de keten voegt waarde toe en moet ook daar naar verdienen. We investeren daarom in het verdienmodel van de teler.”

Op de vraag of HAK nog nieuwe telers zoekt, besluit Nieuwhoff: “Voor nu is onze vraag ingevuld, maar we zijn altijd op zoek naar telers van de volgende peulvruchten die we naar Nederland gaan halen”.

Teler Berend Boone positief over kidneybonenteelt

De jonge Zeeuwse akkerbouwer Berend Boone teelt dit jaar voor het tweede jaar grote kidneybonen voor HAK. De teelt bevalt hem goed en hij verwacht een mooie opbrengst.

Hij is tevreden met de samenwerking met HAK en agrarische coöperatie CZAV, die de teeltbegeleiding doet. “Ik vind het van toegevoegde waarde dat ik weet dat ik voor HAK teel. Daarnaast heeft de samenwerking voor mij meerwaarde omdat ik weet dat iedereen in de keten een eerlijke prijs verdient en dat de extra eisen in de vorm van On the way to PlanetProof een meerprijs opleveren.”

Vorig jaar begon Boone met een areaal van 3,5 hectare kidneybonen. Dit jaar schaalde hij op naar 5 hectare. Het zaaien en oogsten laat de akkerbouwer doen door een loonbedrijf. Investeren in een bonenplukker, misschien samen met een collega-akkerbouwer, is een mogelijk toekomstplan, wanneer de teelt hem blijft bevallen.

Het perceel bonen, vlak onder de dijk van de Westerschelde in Rilland, staat er mooi bij. De hagelbuien die onlangs over het gebied trokken, hebben maar zeer beperkte schade aan het gewas aangericht. De akkerbouwer noemt het een redelijk makkelijk seizoen, met weinig onkruiddruk. De bonen hebben de droogte, zonder beregend te zijn, goed doorstaan op de klei.

Lessen uit eerste jaar kidneybonen telen

Het eerste jaar dat Boone de bonen teelde, leverde meteen leerlessen op voor het volgende jaar. “We hadden geen idee hoe hoog de planten zouden worden. Ze bleven redelijk laag. Nu weten we dat de planten gewoon niet zo groot worden. Ook leerden we dat hazen en duiven gek zijn op de net ontkiemde zaden. Daarom is het belangrijk om te zaaien wanneer het niet te droog is en de planten snel groeien na het zaaimoment. Dan groeien de planten sneller dan dat de hazen en duiven ze kunnen eten.”

De bonen zijn zo goed als rijp om te oogsten, hoewel er aan de planten ook nog groene peulen hangen. “Dat heb je nu eenmaal bij bonen, dat niet alle peulen tegelijk rijpen. Maar dat is geen groot probleem voor de verdere verwerking”, zo vertelt Jurriaan Visser, manager Granen, Zaden en Peulvruchten bij CZAV.

Niet helemaal hetzelfde als teelt bruine bonen

Volgens Visser komt de ervaring met de teelt van bruine bonen in Zeeland van pas, hoewel het niet helemaal hetzelfde is. Als het een paar dagen achter elkaar droog is, kunnen de bonen worden geoogst. Daarin zit ook meteen het risico van de bonenteelt. De bonen moeten onder redelijk droge weersomstandigheden worden geoogst. Dat is wat lastiger omdat de oogst later in het seizoen is dan bijvoorbeeld tarwe en de kans op regen groter is. Jurriaan Visser: “We kijken dan ook naar verschillende soorten rassen om het oogstmoment wat te vervroegen.”

De bonen moeten echter ook niet te droog zijn wanneer ze van het land gaan. Dan is er meer kans op gescheurde peulen en bonen. “Daarom ontvangen we de bonen liever iets te nat dan te droog, met een vochtpercentage van zo’n 18%. Dan kunnen wij ze nog terug drogen”, aldus Visser.

CZAV zamelt de bonen in op afroep van HAK geschoond en gaan daarna naar het bedrijf in Giessen voor de verwerking.

Betere opbrengst kidneybonen dan vorig jaar

Vorig jaar was de opbrengst 2.200 kilo per hectare. Boone is positief gestemd over de opbrengst van dit jaar. De peulen zijn goed gevuld, met regelmatig zes bonen in een peul als de akkerbouwer er willekeurig een paar uitpakt. Hij verwacht dan ook een betere opbrengst dan vorig jaar.

De Zeeuw is blij met de bonenteelt in zijn bouwplan. Hij vindt het een mooie aanvulling in zijn “redelijk intensieve” bouwplan van aardappelen, uien, tarwe en graszaad van in totaal 113 hectare. “We kiezen sowieso altijd voor risicospreiding, met verschillende rassen aardappelen en plantuien en zaaiuien, en de kidneybonen zijn daarop een mooie aanvulling. Ook is het mooi dat het gewas stikstof vastlegt in de bodem”

Financiële stimulans voor teelt

Over de prijs die Boone ontvangt van HAK doen zowel HAK als de akkerbouwer geen uitspraken. “Maar ik heb eens zitten rekenen en ik denk dat er een mooi saldo uitkomt. Natuurlijk bepalen de kilo’s opbrengst, maar doordat we On the way to PlanetProof telen levert het een duidelijke meerprijs op. Dat is toch een mooie financiële stimulans om de bonen te telen.”