Directeur AgroEnergy is verbaasd over EU-plan interventie energiemarkt

De gasmarkt reageerde met een prijsdaling na de aankondiging van de mogelijke noodinterventie op de energiemarkten door Brussel. Dinsdag was de slotkoers serieus lager dan vrijdag aan het eind van de middag.

Directeur AgroEnergy Peter van den Berg verbaast zich wel over de aangekondigde mogelijke maatregelen. “Wat ik begrepen heb zijn er twee concrete punten: Een maximum gasprijs en verlaging van de vergoeding voor duurzame elektriciteitsopwekking. Dat is het verhaal van de loskoppeling van de elektriciteitsmarkt van de gasmarkt, want feitelijk is er geen koppeling. Het is niet zo dat per definitie de stroomprijs zoveel keer de gasprijs is.”

Windenergieparken spinnen garen

De windenergieparken spinnen garen bij de huidige marktsituatie. Tegen een kostprijs van bijvoorbeeld € 70 voor een MWh ontvangen ze € 700, stelt Van den Berg. “Maar toen er verliezen werden gemaakt in 2020, werd er ook niet ingegrepen. Je pakt dan nu alleen de upside af. Ook dat zou raar zijn in een marktgeoriënteerde economie. Je moet voorzichtig zijn, straks wil niemand meer investeren als alleen het risico nog bij jou ligt als producent.”

Van den Berg wijst op de onmogelijkheid van algehele ontkoppeling van de elektriciteitsmarkt en die voor gas. Een grote gasgestookte elektriciteitscentrale gaat pas aan als het rendement groter is dan nul. Een lagere stroomprijs zorgt er dan voor dat centrales niet aan gaan. Nederland zit dan zonder stroom.

Onzekerheid bij telers

Voor onbelichte telers die de kostprijs op peil houden door de wkk te laten draaien, kan er onzekerheid insluipen door deze aankondiging van de noodingreep. Van den Berg vindt dat nog te vroeg. ”Ik kan me bij ontkoppeling niets voorstellen, ook niet voor de tuinbouw. Stel; de overheid zegt je krijgt niet meer dan deze maximumprijs voor elektriciteit en wat je voor gas betaalt is jouw probleem. Dan gaat de wkk niet draaien. Een wkk-sparkspread (opbrengst van stroom uit gas) is bovendien altijd hoger dan gascentrale. Die gascentrale gaat dan ook uit, dus dan zit een land al eerder zonder elektriciteit. Het is dus niet zo’n goed idee. Ze kunnen je niet dwingen je wkk aan te zetten. ”

Maximumprijzen op de gasmarkt zijn mogelijk nog gevaarlijker vanuit marktperspectief. Het zorgt er mogelijk voor dat het gebruik van afnemers weer toeneemt, terwijl het aanbod niet wijzigt. Het gevolg is prijsstijgingen op de groothandelsmarkt die niet doorberekend kunnen worden aan klanten. “Gaat de overheid dan energiebedrijven overeind houden?”

Opties niet allemaal haalbaar

Een andere mogelijkheid is de energieliberalisering terugdraaien. “Je maakt er dan een staatsaangelegenheid van, dan is er geen markt meer over, dat verandert het speelveld. Terug naar de gereguleerde gasmarkt.”

Eerder was het idee om de overwinst van energiebedrijven af te pakken. “Daar zou je iets kunnen doen, maar ook hier geldt dat je het ondernemerschap niet moet overnemen.”

Wat is volgens Van den Berg de beste remedie? “De overheid moet in eerste instantie transparant zijn over de vraag- en aanbodsituatie en moet vrees en zorgen over voldoende gasbeschikbaarheid wegnemen. Dat doen ze nu niet. Als de Nederlandse regering zou zeggen, ‘mits LNG-aanvoer (vloeibaar gas) op peil blijft, dan weten we zeker en garanderen we – met eventueel Groningen als achtervang – dat er genoeg gas zal zijn. Dan zullen de prijzen enorm naar beneden gaan. Er zit veel stress in de prijzen. Als je daarnaast compensatie biedt voor mensen en bedrijven die hun energienota niet meer kunnen betalen, heb je het voor een groot deel opgelost.”