De droogtesituatie is dusdanig kritiek dat het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat spreekt van een feitelijk watertekort. Het roept een landelijk managementteam in het leven om de nodige maatregelen te nemen. Die zullen het eerst de landbouw, natuur en scheepvaart treffen.
Dit zijn bijvoorbeeld regionale beregeningsverboden, die vanuit landelijke regie afgekondigd kunnen worden. Het schaarse water zal volgens wettelijke afspraken worden verdeeld, zodat dijken, veengebieden en zeer kwetsbare natuur zo lang mogelijk worden voorzien van water. Komende weken volgen mogelijk meer maatregelen.
Niet meteen extra beregeningsverboden
Door het afkondigen van het feitelijke watertekort treedt op landelijk niveau de verdringingsreeks in werking. Daarin is geregeld waar de waterprioriteiten liggen bij schaarste. Landbouw staat in de laatste categorie. De laatste categorie betekent de minste prioriteit. Waterschappen maken al gebruik van deze volgorde bij het bepalen van hun eigen strategie en kondigen op basis daarvan bijvoorbeeld beregeningsverboden af, wat in het Zuiden en Oosten al veelal het geval is.
Voor de landbouw betekent het niet direct dat er nu meteen extra beregeningsverboden komen, maar wel dat landelijke beslissingen impact kunnen hebben. Dat legt Dirk-Siert Schoonman uit, dijkgraaf in Drenthe en portefeuillehouder droogte bij de Unie van Waterschappen. “Als er op landelijk niveau wordt besloten dat er vanuit de IJssel minder water in het Twentekanaal kan worden gelaten, kan dat gevolgen hebben voor boeren in die regio. Door een beregeningsverbod, bijvoorbeeld.”
Situatie richting die van 2018
De watersituatie gaat richting die van 2018, maar de waterschappen staan er nu beter voor dan 4 jaar geleden, zegt Bart Vonk, voorzitter van de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling. Hij houdt de droogtesituatie in de gaten en onderneemt waar mogelijk actie om op de nodige plekken water te krijgen. “We hebben geleerd van dat jaar, bijvoorbeeld door eerder het water vast te houden wat in het voorjaar gevallen is voor droge zomers. ”
De eerste prioriteit in dit plan is om de dijken veilig te houden en om onomkeerbare schade aan de natuur en veengebieden te voorkomen. Daarna zal het zoetwater worden ingezet om de drinkwater- en energievoorziening in stand te houden.
Landelijk wordt de waterregie nu gevoerd door het ‘Managementteam Watertekorten’ (MTW) een team van Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en drie ministeries. Tijdens de droogte van 2018 werd dit team voor het laatst bijeengeroepen.
Verzilting verder voorkomen
In het westen van het land wordt al extra water aangevoerd om te voorkomen dat het water te zout wordt. In Zeeland wordt gezuiverd rioolwater gebruikt om het tekort aan te vullen. In hoger gelegen regio‘s, met name zandgronden in het Zuiden en Oosten, zijn er weinig mogelijkheden om op korte termijn de situatie te verbeteren, behalve oproepen tot het zoveel mogelijk vasthouden van water. In deze regio zien boeren nu ook de gevolgen van de droogte in de gewassen, zeker als geen beregening mogelijk is.
Door de droogte laten de grondwaterstanden bijna overal een dalende trend zien. Met name in Zuid-Nederland zijn de grondwaterstanden zeer laag voor de tijd van het jaar.