Tweede Kamer verdeeld in crisisdebat over glastuinbouw

Op de dag dat in het Europees Parlement gas definitief als duurzame energie is aangemerkt, kwam er harde kritiek op de glastuinbouw uit de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld van Laura Bromet van GroenLinks. Het tekent de groeiende tegenstellingen in Den Haag op ooik dit onderwerp. “Ik was altijd overtuigd dat glastuinbouw een voorbeeld was voor de rest van Nederland op gebied van verduurzaming. Het is me tegengevallen hoe snel het slecht ging met de glastuinbouw door de oplopende energieprijzen”, zei Bromet.

WKK-installaties draaiden als de warmtevraag er niet was. Dat is misbruik maken van het idee om via WKK warmte te verduurzamen

Het zijn niet de woorden van zo maar een kersvers Kamerlid in een tuinbouwdebat woensdag 6 juli. Bromet was jaren voor haar Kamerlidmaatschap al fractiemedewerker landbouw bij die partij. Ze gaat verder. “Het blijkt dat de glastuinbouw zijn eigen doelen bij lange na niet heeft gehaald. De emissies zijn toegenomen. Doelen voor 2020 worden doorgeschoven naar 2030. Zo gaan we het niet halen. De emissiestijging is enerzijds door groei van de sector, maar ook door WKK-installaties. Die draaiden op momenten dat warmtevraag er niet was. Dat is misbruik maken van het idee om via WKK warmte te verduurzamen. Elektriciteit was het hoofdproduct.”

Over de flexibiliteit die dat oplevert in het energienet, of de verkeerde signalen door ODE-, en SDE-regelingen repte ze niet.

Wel of geen noodsteun

De CO₂-uitstoot is niet gedaald de laatste jaren. Toch vraagt de sector om noodsteun. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot somde alle miljoenenregelingen op die de laatste jaren zijn ingezet voor verduurzaming van de glastuinbouw. “Er moeten publieke resultaten komen uit besteding van publieke gelden. Je hebt een probleem als je niets hebt gedaan en nu de gasprijzen zijn gestegen.” Pijnlijker nog was de reactie van PvdD, die stelstelmatig ‘gastuinbouw’ gebruikte.

Deze partijen zien het niet als doel van de overheid om noodsteun te verlenen aan bedrijven die niet echte stappen in verduurzaming hebben gezet. Het afschakelen van sierteelt bij gastekorten komende winter is voor deze partijen ook niet onoverkomelijk.

Bedrijven gaan omvallen

VVD-Kamerlid Peter Valstar toonde zich de scherpste verdediger van sectorsteun. “Wanneer heeft de heer De Groot voor het laatst gekeken in een kas? Tuinders doen al veel. Ze hebben geothermie ontwikkeld in Nederland. Laat u het oprecht gebeuren dat veel bedrijven in de glastuinbouw omvallen?”

Hij noemde het een wassen neus dat minister Staghouwer geen borgstellingsregeling instelt, waar hij in april nog over repte in zijn tuinbouwbrief. Het kabinet voelt echter niets voor extra sectorsteun. De banken moeten het vooral oplossen, stelde Staghouwer enigszins bedrukt in het debat. Tegelijk zegde hij wel toe de subsidie voor de regeling Energie-efficiëntie Glastuinbouw dit jaar fors te verhogen van € 25 miljoen tot € 60 miljoen. Dat doet hij door begrote gelden voor komende jaren naar voren te halen.

Venijnig debat

Zo werd het tuinbouwdebat een venijnig debat over de toegevoegde waarde van deze sector. De BoerBurgerBeweging (BBB) toont zich nog terughoudend. Boegbeeld Caroline van der Plas viel D66 aan die het publieke belang van de glastuinbouw niet leek te onderschrijven. Ze noemde dat ongepast. “Voedsel produceren is een publiek belang. Zonder volle maag kun je niet wandelen in de natuur, waar u het over heeft.” Inhoudelijke discussie werd overgelaten aan vooral VVD en ChristenUnie, maar ook SGP.

Straks hebben we stapels rapporten of innovatiegeld, maar zijn er alleen curatoren die daarbij kunnen

ChristenUnie-kamerlid Pieter Grinwis verwoordde zijn frustratie als volgt. “Ik besef dat de minister geen haarlemmerolie heeft, maar er is sprake van een noodsituatie. Straks hebben we stapels rapporten of innovatiegeld, maar zijn er alleen curatoren die daarbij kunnen. Wij hechten aan vissers- en tuindersgemeenschappen. We doen een oproep om dit als een crisis te behandelen. In de coronacrisis kon ook veel. Ik wil niet van uitvoerder RVO drie argumenten horen waarom iets niet kan, maar juist waarom iets wel kan. Ik wil ook niet dat departementen langs elkaar heen werken.”

700 miljoen kuub extra gasstook

Grinwis had eerder die dinsdag in een energiedebat per motie minister Rob Jetten (EZK) gevraagd een correctieregeling in te voeren. Jetten moet zorgen dat de SDE-uitkeringen voor duurzame warmte niet langer wegvallen door de hogere gasprijs. Telers zullen mogelijk 700 miljoen kuub gas extra gebruiken hierdoor. Dat Jetten negatief adviseerde over de motie is volgens Grinwis een signaal dat het ministerie van EZK de urgentie van de problemen in de glastuinbouw niet ziet.

Meerderheid voor steun?

Ook CDA kan aan de kant van VVD en ChristenUnie geschaard worden. CDA-Kamerlid Derk Boswijk stelde het zo: “Voor de glastuinbouw is steun belangrijk. Die sector is ook belangrijk. Als we nu zeggen ‘zoek het maar uit’, dan zeggen we over 2 tot 4 jaar dat we toch in hadden moeten grijpen.”

Daarmee is het aantal zetels dat voor extra steun voor glastuinbouw zou stemmen in dit debat 58, maar met steun van partijen als bijvoorbeeld PVV (17) zou een kamermeerderheid ontstaan kunnen bestaan voor noodsteun.