‘Aardbeiensector moet meer samenwerken en kennis delen’

Vincent Deenen is een man met een missie. “Een kennisintensieve land- en tuinbouw is essentieel voor een goed leven op aarde. Daarin moeten wij als bedrijf leiderschap tonen én verantwoordelijkheid nemen”, zo laat hij meerdere malen weten tijdens het gesprek. Hij beseft dat het grote woorden zijn in een doorgaans ‘nuchtere’ sector, maar als CEO van asperge- en aardbeienveredelingsbedrijf Limgroup moet je verder kijken dan vandaag, morgen en ook volgend jaar, zo vindt hij.

Kennis is gefragmenteerd

Deenen heeft duidelijke opvattingen over de sector als geheel. Zo moeten verschillende partijen binnen de sector veel meer samenwerken en ook veel meer hun kennis delen. “Nu is de kennis binnen de sector nog erg gefragmenteerd. Leveranciers van bijvoorbeeld meststoffen of gewasbeschermingsmiddelen opereren vooral binnen hun eigen vakgebied. Contact met veredelingsbedrijven zijn er wel, maar kennis wordt er maar weinig gedeeld. Daardoor wordt er te vaak een wiel uitgevonden, dat al door een ander is uitgevonden. Dat is echt zonde van de tijd en alle inspanningen die daarmee gemoeid zijn. Met gedeelde kennis kunnen we elkaar versterken, daar ben ik heilig van overtuigd.”

Deenen – die sinds 2,5 jaar aan het roer staat bij Limgroup – noemt zichzelf nog een ‘relatieve buitenstaander’ in de aardbeiensector. Hij heeft weliswaar een achtergrond in de zadenbusiness, maar durft zichzelf geen kenner op het gebied van aardbeien te noemen. “Gelukkig hebben we een zeer kundige en gedreven groep veredelaars in huis die alles van aardbeien weten. Ik vertrouw op hun kennis en ervaring en leer telkens weer bij. Tegelijkertijd stel ik zaken aan de orde die voor sommigen een vast gegeven zijn. Ik probeer dat los te wrikken en te onderzoek of het ook duurzamer, milieuvriendelijker of toekomstgerichter kan.”

U noemt zichzelf een ‘relatieve buitenstaander’ in de aardbeiensector. Hoe kijkt u aan tegen de ontwikkelingen die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden?

“De aardbeienteelt heeft de afgelopen jaren enorme stappen gemaakt, met name op technologisch gebied. Zo is de vollegrondsteelt in amper vijftien jaar bijna helemaal vervangen door een vorm van beschermde teelt. Dat begon met plastic tunneltjes, waarna in razend tempo de stellingenteelt opkwam. De laatste jaren wordt er volop geïnvesteerd in allerlei slimme kassystemen. Daarmee is de aardbeienteelt in korte tijd omgetoverd naar een zeer gecontroleerde teelt. De voorspelbaarheid, betrouwbaarheid en leverzekerheid is daardoor enorm toegenomen.

Voor de huidige kassystemen kan veel meer geselecteerd worden op geschiktheid en doelmatigheid van rassen

Hoewel ik dat een grote verdienste vind van de sector, zie ik dat het rassenassortiment – ofwel de genetica – daar nauwelijks in meegegroeid is. Elsanta was in de vollegrond al het leidende ras en is dat nu in de kassen nog steeds. Dat vind ik – zonder dit ras tekort te doen – toch opmerkelijk. In bijna alle andere teelten groeit het rassenassortiment zogezegd mee met de technische veranderingen. Natuurlijk zegt het iets over de brede kwaliteiten van Elsanta, maar in mijn ogen ook iets over het gebrek aan innovatie en diversificatie op rassengebied. Welk ras past er nou het beste bij welk teeltsysteem? Die kennis is nog steeds niet uitgekristalliseerd. Ik denk dat er voor de huidige kassystemen veel meer geselecteerd kan worden op geschiktheid en doelmatigheid van rassen.”

Dat zullen ongetwijfeld ook rassen van Limgroup zijn…

“Hoewel we een relatief kleine speler zijn in de aardbeien, verwacht ik dat onze rassen terrein gaan winnen. Onze toprassen Limalexia en Limadela zijn ruim tien jaar geleden al geselecteerd op teelt in kassen – en dus ook bij uitstek geschikt daarvoor. Daarnaast heeft met name Limalexia zich gemanifesteerd als een zeer weerbaar ras – dat het in moeilijke (lees: droge) jaren zoals 2018 en 2019 extra goed doet. Met het veranderende klimaat zien wij deze eigenschap als een belangrijke verzekeringspremie voor de teler.”

Weerbaarheid is dus een belangrijk thema binnen het kweekwerk?

“Ja, de kracht en weerbaarheid moet zoveel mogelijk vanuit de plant zelf komen. Daar zullen we – naast andere belangrijke eigenschappen als opbrengst, vruchtgrootte, uniformiteit en plukbaarheid – steeds meer de nadruk op gaan leggen binnen ons kweekprogramma. In die zin zullen we via veredeling ook naar de rol van gewasbeschermingsmiddelen blijven kijken. Alleen komt die gewasbescherming dan, waar het kan, van binnenuit.”

Feit is dat de consument gezonde aardbeien wil en die niet associëren met een pakket aan chemie

Betekent dit volgens jou dat gewasbeschermingsmiddelen op den duur niet meer ingezet zullen worden?

“Chemische middelen in de land- en tuinbouw staan onder druk in het publieke domein. Dit zie ik voorlopig niet snel veranderen en daarop moet worden ingespeeld. Biologische middelen gaan een stap voorwaarts maken, maar de wijze waarop we de uitdagingen op zullen lossen op termijn, is nu niet altijd bekend. Feit is dat de consument gezonde aardbeien wil en die niet associëren met een pakket aan chemie. De vraag is ook of je dit moet willen uitleggen of als sector waarborgen dat gezondheid bovenaan staat in combinatie met voedsel (lever) zekerheid. Vertrouwen wekken zal hierbij key zijn.”

Dat klinkt als een gamechanger voor de gewasbeschermingsbranche…

“Luister: moeilijke problemen zijn er om opgelost te worden. Er zijn tal van ontwikkelingen die aanvankelijk nog ver weg of zelfs onmogelijk leken, maar uiteindelijk razendsnel gemeengoed zijn geworden. Denk aan de elektrische auto. Tien jaar geleden hadden we nooit gedacht dat de omschakeling van benzine naar batterij zo snel zou gaan. Maar het is wel gebeurd. Daarom ook mijn pleidooi om veel meer kennis uit te wisselen en meer samen te werken. Wil je als bedrijf toekomstproof zijn, dan zul je in de volle breedte oplossingen moeten bieden voor de grillige en deels onbekende tijd die komen gaat. Dat is thought leadership (kennisleiderschap, red.) Partijen die bereid zijn kennis te delen en samen te werken blijven overeind; de zogezegd ‘gesloten oesters’ zullen het niet redden.”

Tot slot ook even naar de praktische kant van aardbeienteelt: in hoeverre biedt de veredeling oplossingen tegen belangrijke ziekten als meeldauw, Botrytis en Phytophthora?

(Deenen geeft antwoord met assistentie van Manager Research Jaap Vromans): “Daar liggen in onze visie nog heel veel mogelijkheden, met name omdat de genenpool van aardbeien een enorme variatie biedt. Voor meeldauw zijn er bijvoorbeeld mogelijkheden om volledige resistentie te behalen, al is dat via traditionele veredeling wel erg lastig omdat er meerdere genen bij betrokken zijn. Voor Botrytis geldt min of meer hetzelfde, al is de kennis rondom de betrokken genen daar nog wel minder groot.

Hier is een acceptabel tolerantieniveau eerder binnen handbereik dan volledige resistentie – iets dat overigens ook voor Phytophthora en Verticillium geldt. Punt blijft dat deze resistenties en toleranties zich moeten verenigen met andere belangrijke eigenschappen als opbrengst, vruchtgrootte, uniformiteit en plukbaarheid. Een topras – dat ook nog eens weerbaar is tegen genoemde ziekten – blijft daarmee deels een lot uit de loterij, hoewel we de kans daarop elke dag aan het vergroten zijn.

Ik ben een groot voorstander van Crispr-Cas – en ik blijf hopen dat we die techniek op een dag kunnen gebruiken

Wat enorm zou helpen is het toelaten van de veredelingstechniek Crispr-Cas. Daarmee kun je bepaalde genen uitschakelen, waardoor toleranties en resistenties heel gemakkelijk ingebouwd kunnen worden. Zelf ben ik een groot voorstander van Crispr-Cas – en ik blijf hopen dat we die techniek op een dag kunnen gebruiken. Zoals eerder gezegd sta ik voor een kennisintensieve land- en tuinbouw, want die is essentieel voor een goed leven op aarde. Daarin moeten wij als bedrijf leiderschap tonen én verantwoordelijkheid nemen.”