ZON laat collectiviteit voorzichtig los

Het komende afzetjaar zal bij ZON een richtingsverandering duidelijk worden. Afgelopen jaren werd er veel gediscussieerd over de twee stromen in de afzet. Dit jaar worden daarvan de vruchten geplukt en komt GMO-steun terug.

Weliswaar geleidelijk, maar telers krijgen bij ZON meer keuze, stelt directeur John Willems. Collectiviteit is niet meer automatisch het uitgangspunt.

Volgende maand gaat het nieuwe kloksysteem draaien bij ZON. Er komt meer ruimte voor veilen op naam. In gesprekken met nieuwe aanvoerders kan dat tot meer gastveilers leiden. De klok moet belangrijker worden door het assortiment te vergroten en dus meer keuze te laten aan individuele telers.

De telersgroepen bepalen dat overigens zelf. Willems: “Beleidsmatig zeggen we dat we die kant op willen. In productgroepen bespreken telers de hobbels die genomen moeten worden. Bij sommige producten ligt het namelijk moeilijker.” Bij kopers is behoefte aan die keuze. “Ook vinden we het fair dat een teler beloond wordt voor de kwaliteit zoals hij die aanlevert.”

Meer keuze aspergetelers

Ook in die andere afzetstroom komt meer keuze voor telers. Willems noemt asperges in het supermarktkanaal: “Daarvoor is een groot aantal aanvoerders met kleinere bedrijven die niet zomaar op naam zullen verkopen. Ze kunnen nu wel duidelijker keuzes maken voor deelname in contracten met retail met vaste afspraken. Die keuze was er nog niet en levert meer maatwerk voor de telers. Kiezen ze voor prijszekerheid of doen ze niet mee en zien ze wel hoe de markt gaat ontwikkelen. Telers worden zo meer individueel gefaciliteerd. ZON poogt meer connecties te maken tussen klanten en telers om aan de specifieke wensen te voldoen. Het zal dus niet meer automatisch collectief zijn, alleen als dat wenselijk is. “Dat is wel een verandering van richting. Waar we kansen zien in de markt en zoeken naar nieuwe aanvoerders, zal het beter bij ze passen.”

Hoe belangrijk de klok dit jaar wordt, is nog te bezien. Door het vertrek van veel vollegrondsgroentetelers bij The Greenery kan de koopkracht naar Venlo verschuiven. Willems wil zich daar niet op richten.

Compensatie teeltkosten

Alle klanten van de afzetorganisaties zullen te maken krijgen met hogere kosten voor bijvoorbeeld logistiek en verpakkingen. Is het gelukt de kostenstijging ook aan retail door te rekenen? Willems: “Die discussie is een paar maanden geleden gestart. We kennen veel seizoen-, week- en dagprijzen. Het is dus eigenlijk nooit klaar. Dat heeft te maken met het Nederlandse aanbod, maar ook met Zuid-Europa. Het is tot nu toe redelijk gelukt, denk ik, maar de markt moet zijn werk doen. Het is wel sterk fluctuerend, door corona vallen dan weer segmenten weg. Eigenlijk moet je wel zeggen dat we blij zijn dat we bij ZON verschillende afzetkanalen hebben. Dat zie je meteen.”

Het ledental van ZON kent netto een lichte terugval. “Er komt wat bij en er valt wat af en er zijn een paar stoppers, maar dat is het.” Wat wel een belangrijke wijziging is, is dat ZON-leden mogelijk weer beschikken over GMO-subsidie. In de loop van deze maand wordt duidelijk of ZON’s investeringsplannen voor GMO-steun zijn goedgekeurd. Komt dat geld bij telers terecht of kiest ZON voor centrale investeringen? “Eigenlijk kiezen we voor beide richtingen. Het wordt besteed aan ons logistiek centrum, maar het merendeel voorzien we voor investeringen bij telers.”