Duurzame projecten in glastuinbouw dreigen om te vallen

Subsidie-systematiek duwt duurzame glastuinbouwbedrijven terug naar het gebruik van aardgas.

Koplopers in de glastuinbouw die zijn overgeschakeld op duurzame warmte, zien zich door de hoge energieprijzen genoodzaakt weer over te stappen op het stoken van fossiel aardgas in hun wkk’s. Glastuinbouw Nederland meent dat de overheid moet ingrijpen, zodat duurzame projecten niet in gevaar komen door de koppeling van subsidies aan de aardgasprijs en andere kronkels in de huidige subsidie-methodiek.

Duurzame projecten dreigen om te vallen

Alle grotere duurzame warmteprojecten met aardwarmte, biomassa en zonnewarmte worden geraakt door de hoge gasprijzen, constateert het onafhankelijke en gespecialiseerde adviesbureau BlueTerra Energy Experts, die in opdracht van Glastuinbouw Nederland de situatie in kaart bracht. BlueTerra concludeert dat projecten in de glastuinbouw gaan omvallen, en dat bij stadswarmtenetten huishoudens worden geconfronteerd met zeer sterk gestegen warmtetarieven.

Doorbelasten niet mogelijk

Warmtenetten met duurzame bronnen zijn genoodzaakt geweest prijzen voor consumenten fors te verhogen, omdat ze worden gekort op subsidies en omdat operationele kosten stijgen. Maar glastuinbouwbedrijven kunnen de hogere prijzen niet doorbelasten, omdat de kostprijs van concurrenten met een aardgas-wkk niet is gestegen. Als bestaande projecten nu al financieel ten onder gaan, neemt het animo voor nieuwe projecten ook snel af. Heel veel subsidiegeld, dat reeds is gereserveerd voor de verduurzaming van Nederland, verdwijnt daardoor in de staatskas.

Afhankelijk zijn van SDE-subsidie

Alle grotere duurzame warmteprojecten afhankelijk zijn van SDE-subsidie. Deze subsidie is gekoppeld aan de gasprijs om de zogenoemde onrendabele top af te dekken. Nu de gasprijs zo hoog is, dreigt die subsidie nul te worden. Bedrijven die de hogere kosten door kunnen berekenen aan de consument doen dat, bedrijven die daar niet in slagen kunnen failliet gaan. Belangrijk daarbij is dat de huidige hoge energieprijzen, door een aantal bekende weeffouten in de SDE-subsidieregeling waarvan de impact het afgelopen decennium nog acceptabel was, nu een desastreuse impact hebben op de projecten.

Referentiekostprijs

Bij projecten in de glastuinbouw, industrie en warmtenetten zou de referentiekostprijs van fossiel gebaseerd moet zijn op warmtekrachtkoppeling in plaats van op een gasketel. De warmtekrachtkoppeling heeft minder last van de extreem gestegen energieprijzen. Dat komt doordat naast de dure input van gas er ook wordt geprofiteerd door verkoop van dure elektriciteit. Dit zorgt ervoor dat de warmteprijs altijd relatief laag is. De subsidie van duurzame projecten is echter via het correctiebedrag gekoppeld aan de warmteprijs van een gasketel. In theorie dekt de SDE-subsidie dus de onrendabele top, maar in de praktijk is dat niet het geval.

Grote onzekerheid

Voor projecten die naast warmte ook elektriciteit produceren, zoals houtgestookte wkk’s en biogasinstallaties, geldt een extra moeilijkheid. In de warmteregelingen staat de SDE op 1 januari vast voor het komende jaar op basis van de ‘year ahead gasprijs’. In de regeling wordt het subsidiebedrag pas achteraf vastgesteld (op basis van de dag EPEX elektraprijs) als ook gedeeltelijk elektra wordt opgewekt. Bedrijven krijgen subsidievoorschotten nu uitbetaald, maar zoals het op basis van de huidige energieprijzen er nu uitziet, gaan die voorschotten over 2022 begin 2023 teruggevorderd worden. Bovendien is de verwachting dat er straks in 2023 weinig tot geen voorschotten uitbetaald gaan worden. Dat kan in 2023 tot acute liquiditeitsproblemen en zelfs faillissementen leiden. Om dit te voorkomen is er dringend actie door de overheid nodig.

Reacties van telers

Kwekerij Wijnen Square Crops uit Egchel: “Vanuit mijn hart zeg ik dat we moeten blijven draaien, de energieprijs zal wel dalen. Maar als je er heel zakelijk naar kijkt, dan moet ik mijn installatie stilleggen, want het financiële risico op doordraaien is gigantisch.”

Aardwarmte Vierpolders, een tuinderscollectief van acht glastuinbouwondernemers: “De stijging van de gasprijs zal pas in de nacalculatie van het lopende SDE-jaar zijn effect krijgen. Hierdoor worden de ondernemers aan het eind van een voor hun al extreem duur energiejaar geconfronteerd met een forse terugbetaling van SDE-gelden.”

ECW Energy uit Middenmeer: ”Er wordt serieus nagedacht om vanaf april een of meerdere aardwarmtebronnen tijdelijk stil te leggen.”

Kwekerij WS Moerman uit Maasbree: “Het subsidiebedrag dat we krijgen in 2022 is deels afhankelijk van de dag-elektraprijzen gedurende 2022. Ik moet nu beslissen of we gaan draaien, op 31 december weten we of dit de juiste keuze is geweest.”