Minder tomaten, hogere prijzen in zomer verwacht

De hoge energieprijzen hebben invloed op de belichte tomatenteelt deze winter. “In vergelijking met voorgaande winter is er nu ruim 40% minder productie van tomaten”, zegt Vincent Theelen, productmanager Royal Zon. “Sommige telers hebben geen teelt in de kas staan, omdat het financieel niet aantrekkelijk is. Zij willen het risico niet lopen om de hoge gasprijzen niet terug te verdienen. Het is gewoon te duur om tomaten te telen met gas van € 1 per kuub. Daarnaast zijn er ook wel belichtende tomatentelers die hun hele kas helemaal vol hebben staan.”

Ton van Dalen, directeur Oxin Growers, denkt zelfs dat er 50% minder volume aan tomaten is. “Er zijn tomatentelers die niet met een belichtende teelt zijn begonnen, maar wel met een onbelichte teelt, waarvan de aanvoer nog moet starten. Sommige telers belichten minder, waardoor de aanvoer ook lager is.”

Op 24 februari, de dag van de Russische invasie, steeg de gasprijs met 30% om de dag erna weer enigszins te dalen. “Voor de al geplante teelten van tomaat heeft dat minder effect op de aanvoer, maar het verhoogt wel de kosten als de teler de dagprijs voor gas moet betalen”, zegt de directeur.

Gestegen kosten compenseren

Het resultaat van het lager volume tomaten is dat de prijzen zijn gestegen met 60% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Van Dalen: “Deze hogere prijzen hebben tomatentelers wel nodig om de kostenstijging te compenseren, maar is geen rendementsverbetering. Maar dat kan per teler wel verschillen.”

Volgens productmanager Theelen is de kostprijsstijging afhankelijk van het moment van inkoop van energie. “Er zijn dan ook enorme verschillen tussen telers van hetzelfde segment. In het ongunstigste geval kan die stijging ten opzichte van vorige winter 150% zijn.” Tomatentelers hebben te maken met gestegen prijzen, niet alleen voor energie, maar ook kunstmest (+ 30%), karton (+ 40%) en plastic voor verpakking, en logistiek/transport. “Dat zijn behoorlijke prijsstijgingen in de markt, die de teler moet terugverdienen met zijn opbrengstprijzen. En hoewel de belichte tomatenprijzen afhankelijk van het segment met 25 tot 75% zijn gestegen, wil dat nog niet zeggen dat de telers daarmee uit de kosten komen”, aldus Theelen.

_{Lees verder onder de foto}

Spaanse trostomaten bij Jumbo supermarkt, vijf tomaten per verpakking voor €2,89, twee verpakkingen voor €3,50. – Foto: Harry Stijger

Zuidelijke landen profiteren

In de winter is er ook concurrentie vanuit Spanje, Marokko, Tunesië en Turkije. “Deze warme landen, die geen gas nodig hebben om te telen, zijn de profiteurs van deze energiecrisis. Zij hebben net als wij wel met hoge inflatie te maken.”

Bij Oxin Growers is het areaal losse tomaten van 82 hectare vorig jaar met 6 hectare afgenomen naar 76 hectare dit jaar. Bij trostomaten is het van 160 naar 130 hectare gegaan, oftewel 30 hectare minder. Er zijn bedrijven verkocht voor de sier- en boomteelt of overgeschakeld naar de teelt van paprika, komkommer en aardbei.

Door minder aanvoer van tomaten hebben Duitsland en Engeland, belangrijke afnemers van belichte tomaten uit Nederland, moeten switchen naar Spaanse tomaten. De productmanager: “De Hollandse tomaat wordt door de Duitse consument in de supermarkten hoog gewaardeerd. Door minder aanbod zijn de prijzen gestegen, ook voor de zuidelijke landen zelfs met 75%.”

Latere aanvoer

Normaal start tussen week 12 en 14 de productie van de traditionele tomatenteelt. Daar staat nu minder areaal van. “Van telers, die voorheen belichtten, en nu traditioneel onbelicht zijn gestart met hun tomatenteelt, komen niet meer kilo’s tomaten, maar wel later op de markt. Er zijn ook telers die later planten, bijvoorbeeld eind februari, om zo weinig mogelijk gas te gebruiken. Hun productie start dan pas in mei.”

Theelen is positief over de opbrengstprijzen deze zomer. “Dit jaar kenmerkt zich door enorme rendementsverschillen. Normaal was de gasprijs al jaren rond € 0,20 per kuub. In die jaren waren de verschillen tussen telers niet zo groot. Maar nu vanwege inkoop van energie zijn er ook grote rendementsverschillen tussen telers. Deze zijn nog nooit zo groot geweest.”

Ook Van Dalen verwacht in de zomer betere prijzen. Of dit tot rendementsverbetering leidt, is voor hem nog de vraag. Naast de kostenstijgingen is er nog de aanwezigheid van het tomatenvirus ToBRF dat boven de markt hangt. “Volgens de berichten uit de praktijk wordt door zaadbedrijven stevig aan resistente tomatenrassen gewerkt, maar er zijn nog geen commerciële rassen op de markt. Het aantal besmette bedrijven neemt helaas nog steeds toe. En iedere tomatenbedrijf dat besmet is, verlaagt het aanbod.”