Telers Zuidoosten: geen fusies, wel samenwerking

Versnippering van de afzet is geen groot probleem. Telers in het zuidoosten van Nederland willen samenwerking tussen afzetpartijen en geen fusie.

Dat is een van de uitkomsten van verkennend onderzoek in opdracht van de provincies Limburg en Noord-Brabant. Het rapport Verkenning Tuinbouw Limburg en Noord-Brabant is door verkenner Kees van Rooij uitgebracht. Van Rooij is voorzitter van de Nederlandse Tuinbouwraad en burgemeester van Meierijstad. Het onderzoek richtte zich op Brabant en Limburg, omdat veel verbindingen bestaan tussen beide regio’s.

Gebrek zakelijke mentaliteit

De geselecteerde grotere telers in Zuidoost-Nederland hebben vrijwel allemaal een bewuste keuze gemaakt voor een afzetwijze of keten. Vaak is dat dicht op de afnemer. Toch kent de teelt in Zuidoost-Nederland nog steeds een aantal zwakke punten. Zo is er versnippering binnen productie en afzet, een gebrek aan zakelijke mentaliteit en afwezigheid van samenwerkingscultuur en transparantie. Die zaken zijn genoemd in het rapport.

Daarmee wijkt het gebied af van het Westland. Telers noemen het familiaire karakter van tuindersbedrijven in Zuidoost-Nederland als belangrijke oorzaak. Zolang het beeld blijft bestaan dat investeren in de relatie met andere telers minder oplevert dan investeren in de teelt van een kwaliteitsproduct of de relaties met de klant, zal deze situatie niet veranderen, schrijft van Rooij.

Over oud zeer heenstappen

Er is oud zeer dat samenwerking in de weg staat, maar de verkenner voelt ook het belang om daar overheen te stappen en te zoeken naar samenwerking tussen telersverenigingen. Zo ziet men mogelijkheden tot samenwerking in productassortiment, logistiek en verpakking. Dat betekent bijvoorbeeld dat om grote klanten te beleveren, ook volumes samengevoegd kunnen worden. Steeds meer product wordt verkocht door structuren buiten het eigen werkgebied, signaleert een teler. Zo verwacht een andere teler een verdere groei van afzet naar Belgische veilingen.

Het onderzoek kwam er op initiatief van de bedrijven zelf, omdat er zorgen zijn zoals het behoud van voldoende teeltareaal. Van Rooij sprak met 28 bedrijven, voornamelijk in de teelt, maar ook met ZON, The Greenery en handelsbedrijven.

Zorgen om behoud teeltareaal en CO2-beleid

Tijdens het onderzoek verbreedde de aandacht naar zaken buiten de afzet, zoals huisvesting, energietransitie, innovatie en arbeid. Die bepalen een gezond toekomstbeleid voor de tuinbouw in Zuidoost-Nederland.

Telers in het gebied hebben zorgen over de problemen bij geothermie en biomassa, twee instrumenten om fossielvrij te worden. Het rapport signaleert en geeft handvaten voor verdere stappen, maar legt het initiatief duidelijk bij telers. Zij moeten in de bestaande structuren van ZLTO, LLTB, Glastuinbouw Nederland, afzetorganisaties en Greenport zelf naar een richting toewerken. Het momentum lijkt er. De provincie Brabant gebruikt het rapport voor het opstellen van haar nieuwe landbouw- en voedingsvisie.