‘Kabinet heeft weinig vat op gezonder eten’

Het Preventieakkoord leidt nog niet tot de gewenste verbetering in leefstijl. Dat heeft het RIVM becijferd. Corona deed dat wel, maar of dat ook zo blijft is de vraag.

Een sportkantine met nog maar hier en daar een roze koek of kroket. En horeca waar je je dagelijkse 250 gram groente met plezier en gemak haalt. Die doelstellingen uit het Preventieakkoord van 2018 zijn volgens het RIVM nauwelijks van de grond gekomen. Het aantal kinderen met obesitas is zelfs gestegen en zwaarlijvige volwassenen maken nog steeds de helft uit van de gehele meerderjarige bevolking.

Van meet af aan was duidelijk dat staatssecretaris Blokhuis vooral inzette op het uitbannen van het roken. Daar zijn deels resultaten gehaald. Maar met gezonder eten was het akkoord tussen overheid, zorg en bedrijfsleven veel minder voortvarend.

Onwil en smoesjes kabinet

De onwil van het nu demissionaire kabinet Rutte om met een suikertaks aan de slag te gaan is tekenend. Ook met het zich maar blijven verschuilen achter hoe de systemen van de Belastingdienst niet zouden kunnen omgaan met minder of zelfs nul procent btw voor groente en fruit, laten Rutte en Blokhuis en co zich van hun kortzichtige kant zien. Met het aanpassen van overheidssystemen om méér geld te innen – of mínder te hoeven betalen – wordt doorgaans veel creatiever omgegaan. Dat op de lange termijn met het maken van kosten voor gezondheidsbevordering meer is te winnen dan er op korte termijn aan opgaat, dat is echter toch genoegzaam bekend.

De onwil van het nu demissionaire kabinet Rutte om met een suikertaks aan de slag te gaan is tekenend

Corona-effect veel groter

Het hoeft natuurlijk ook niet altijd van beleid af te hangen. Eén jaar corona heeft voor ons eetgedrag al meer positiefs gedaan dan alle kabinetten Rutte bij elkaar. Vorige maand kwam Wageningen UR met een studie daarnaar. De ontwikkelingen bleken ongekend, in vergelijking met de in andere jaren altijd maar marginale verschuivingen in onze voedselpatronen. Maar liefst 22% van de Europeanen is merkbaar gezonder gaan eten. Terwijl 12% juist in een ongezonder menu verviel.

Jongeren en mentaal kwetsbaren

Met name jongeren en mentaal wat kwetsbaarder mensen geven in de bestudeerde onderzoeken aan hun eetgewoontes te hebben veranderd, zowel de meer gezonde als de meer ongezonde kant op. Ouderen hebben doorgaans al vaster omlijnde – om niet te zeggen vastgeroeste – gewoontes en wijken daar zelfs in een gezondheidscrisis niet of nauwelijks van af.

Gevoel van urgentie stuurt gedrag

Een opvallende groep is die van mensen met obesitas. Juist door de vele berichten over het grote extra risico dat zwaarlijvige mensen liepen en lopen op een ernstig of zelfs fataal verloop van een coronabesmetting, werden goede voornemens nu eindelijk ook in actie omgezet. We kunnen met zijn alleen gaan proberen om dat gevoel van urgentie vast te houden. Om de nieuwe massa thuiskokers, die méér groente gingen kopen en daarvan ook nog eens minder verspilden, bij de les te houden. Maar zonder volle ic’s en lockdowns zal die urgentie snel afvlakken.

En dan is het toch zaak om paardenmiddel nummer 2 van stal te houden: geldelijke voordeeltjes voor gezond en heffingen op ongezond. Zo ingewikkeld is dat niet.