Alternatieven voor btw-verlaging op groente en fruit

Ongezond gedrag, waaronder ongezond eten, is de oorzaak van ongeveer 20% van de ziektelast en € 9 miljard aan zorguitgaven per jaar. In Nederland heeft 50% van de volwassenen en 1 op de 7 kinderen overgewicht. De roep om de consumptie van groente en fruit te stimuleren door het btw-tarief te verlagen, is groot. Toch blijft het kabinet bij het standpunt dit niet te doen. Hoewel het volgens Europese regelgeving is toegestaan om het btw-tarief naar 5% te verlagen, is het praktisch niet mogelijk om dit in te voeren in het IT-systeem van de Belastingdienst, aldus staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het belastingaangiftesysteem is op dit moment ingericht op twee btw-tarieven: 21 en 9%.

Alternatieven

Blokhuis komt wel met alternatieven: het verhogen van de prijs van ongezonde producten, het reguleren van aanbiedingen en het aanbieden van gezonde voeding op het werk of op school, het reguleren van marketing gericht op kinderen, het aanbieden van vouchers en het aanbod bij de voedselbank.

Vleestaks niet definitief uitgesloten

Het verhogen van de prijs van ongezond voedsel zou een optie kunnen zijn, al schiet Blokhuis dit zelf deels weer af. Het hoge btw-tarief van 21% invoeren voor ongezond voedsel zal in de praktijk niet uitvoerbaar zijn vanwege afbakeningsproblemen. Hoewel een een verbruiksbelasting op vlees (vleestaks) volgens Blokhuis een effectief middel zal zijn om consumptiegedrag te sturen, is hier weinig draagvlak voor en is de uitvoering op korte termijn moeilijk. “Verder onderzoek is wenselijk om te zien op welke wijze draagvlak en uitvoeringsmogelijkheden van verschillende opties voor het beprijzen van vlees kunnen worden vergroot”, aldus Blokhuis. Daarmee sluit hij een vleestaks niet definitief uit.

De meeste slagingskans lijkt er te zijn voor het invoeren van tarieftreden bij de belasting op niet-alcoholische dranken, waarbij het tarief afhankelijk wordt van het suikergehalte: de suikertaks voor frisdrank.

Door het reguleren van aanbiedingen moet de verleiding om ongezonde producten te kopen kleiner worden, meent staatssecretaris Paul Blokhuis. – Foto: Paul Dijkstra

Reguleren van aanbiedingen

Door het reguleren van aanbiedingen moet de verleiding om ongezonde producten te kopen kleiner worden. Blokhuis denkt dan aan geen snoep bij de kassa, geen stapelkorting op ongezonde producten of een betere verhouding tussen aanbiedingen met gezonde en ongezonde producten. Nu is 82% van de aanbiedingen ongezond. In de Reclamecode voor Voedingsmiddelen is opgenomen dat marketing gericht op kinderen niet is toegestaan voor ongezonde producten. Dit gebeurt op basis van zelfregulering. Blokhuis merkt dat er toch producenten zijn die zich niet altijd aan deze regels houden. Wettelijke regulering zou een vervolgstap kunnen zijn.

Fiscale mogelijkheden voor werkgevers

Werkgevers worden via fiscale mogelijkheden gemotiveerd gezonde voeding aan te bieden aan werknemers. Het aanbieden van groente en fruit op scholen motiveert kinderen ook gezonden te eten. 99% van de 3.000 basisscholen die mee doen aan het Europese Schoolfruitprogramma is hier positief over.

Groente en Fruitbrigade

Om mensen die onder de armoedegrens leven te ondersteunen om gezond te eten zou, in navolging van het Verenigd Koninkrijk, een stelsel van voedselvouchers ingevoerd kunnen worden waarmee voor kinderen tot 4 jaar groente, fruit en melk gekocht kan worden. Daarnaast loopt sinds 2018 het project de Groente en Fruitbrigade, die niet optimale groente en fruit aan de voedselbanken levert.

Belonen van goed gedrag, door bijvoorbeeld spaaracties bij gezonde voeding, kan ook een gezonder voedingspatroon stimuleren, suggereert Blokhuis. Een keuze voor specifieke maatregelen maakt de Blokhuis niet. Dat is aan een volgend kabinet.

Lees ook: Fiscus: verlaging btw groente en fruit niet uitvoerbaar