‘Robothandjes helpen tuinders’

Farm to Fork-strategie moet tuinder helpen om het arbeidsvraagstuk duurzaam op te lossen met robothandjes.

In de geschiedenis is het altijd zo geweest dat een economisch succesvolle regio alleen zo succesvol kon zijn, omdat vanuit de omgeving ongelimiteerd arbeidskrachten konden worden aangevoerd. Arbeidskrachten die zo konden ontsnappen aan de armoede op hun eigen leefplek.

Naar mijn idee duurt het niet lang meer voordat dit mechanisme verleden tijd is, zeker in de tuinbouw.

Arbeid is een lappendeken, bijeengehouden door ‘geluk hebben’

Kijk ik naar de arbeidsvoorziening op ons eigen bedrijf, dan zie ik vooral gelijkenis met een bonte lappendeken. Een lappendeken die bijeen wordt gehouden door de hoop dat met wat geluk en niet te veel tegenslag het met het werk wel weer goed zal aflopen. Maar hopen op geluk is niet echt een stevige pijler om een langdurige, duurzame bedrijfsvoering op te bouwen.

Puzzelen met arbeid

Door corona en de lockdown konden we beschikken over een aantal gemotiveerde scholieren, die verder nergens heen konden. Dat aanbod lijkt echter meer incidenteel dan structureel. Eerder werkten we een jaar redelijk succesvol met enkele statushouders, maar ook zij bleken geen blijvend stukje in de arbeidspuzzel.

Naast vaste Nederlandse krachten wordt de bulk van het werk al vele jaren verzet door Oost-Europese arbeidsmigranten. Na jaren met een vast contingent Poolse medewerkers, en enkele jaren met ‘van alles’, hebben we nu een ploeg Roemenen. De gemiddelde leeftijd van de groep is echter dusdanig, dat je daar realistisch bekeken geen tien jaar meer mee vooruit kunt. En meer EU dan de huidige rij landen is er niet.

Het wetgevend kader werkt ook niet mee. De Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) houdt geen rekening met het seizoensmatige karakter van het werk in de tuinbouw. De sector zelf hielp een imagocampagne vroegtijdig om zeep. Ik beschouw dit nog steeds als een gemiste kans.

Robotisering oplossing voor arbeidsvraagstuk

De redding komt van de smartphone. Die gaat de oogst niet doen, maar door de smartphone kwam er een snelle ontwikkeling van allerlei sensoren op gang. Die sensoren waren het ontbrekende puzzelstukje in de ontwikkeling van robotisering, waar nu simultaan diverse bedrijven mee bezig zijn.

Het laatste zetje moet komen van de overheid. Was het destijds Sicco Mansholt die met ambitieuze plannen voor marktordening de sector richting schaalvergroting en mechanisatie stuurde, waarmee landarbeiders werden vrijgemaakt voor het werk in de fabriek. Zo zou nu de Europese Farm to Fork-strategie moeten helpen om het arbeidsvraagstuk voor altijd duurzaam op te lossen met robothandjes.