‘FNV-eis relatief duur voor tuinbouw’

De looneis van FNV: ‘iedereen € 100 bruto per maand erbij’, zet vooral druk op cao’s met gemiddeld lagere lonen. Zoals in de tuinbouw. Ongewenst, want dat is een sector met een hoog maatschappelijk rendement.

FNV eist dit jaar hoger loon. Niet in procenten maar in euro‘s. Traditioneel vlak voor Prinsjesdag kwam de grootste vakbond op 20 september met haar looneis. Naast dat generieke bedrag van € 100 erbij wil FNV ook weer automatische prijscompensatie voor de stijgende inflatie, evenals verhoging van het minimumloon naar € 14 per uur.

Verslechterd arbeidsethos

De reactie van de werkgevers was ook traditioneel: dat veel bedrijven geen ruimte hebben voor een dergelijke kostenstijging. Dat het vooral de internationale concurrentiepositie aantast. Daarnaast gaat het de laatste tijd ook over het verslechterde arbeidsethos in Nederland. We zijn liever lui dan moe. We maken van heel de EU de minste uren per week en we halen de neus op voor werken in sectoren als de tuinbouw, de horeca en de zorg. Dat vakbond CNV dan ook nog publiciteit kreeg voor de gedachte dat we toe moeten naar een werkweek van 30 uur was olie op het vuur.

Nederlanders scoren al veel hoger op de ranglijst van uren die wij gedurende ons gehele werkzame leven werken

Uren per arbeidsleven

FNV gaf vorige week tegengas in dit arbeidsethos-debat, met een rapport over de krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt. FNV stelt dat die veel minder te maken heeft met de duur van onze gemiddelde werkweek dan met de hoogte van het loon.

Eerst dat eerste. Wij werken inderdaad gemiddeld minder uren per week dan de meeste andere Europeanen. Maar Nederlanders scoren al veel hoger op de ranglijst van uren die wij gedurende ons gehele werkzame leven werken.

‘Krapte door te laag loon’

En dan dat loon. Het toenemend aantal vacatures in de sectoren horeca en handel lijkt een-op-een samen te hangen met het loon in deze branches: gecorrigeerd naar inflatie en groei van de economie is het ‘reëel uurloon’ de laatste 10 jaar met ongeveer 5% gekrompen.

Kijk eens naar dát verband ter verklaring van jullie krapte, aldus FNV, dat gisteren vervolgens met die nieuwe landelijke looneis kwam. Deze keer dus niet verpakt in een percentage, maar een bedrag: iedereen € 100 bruto per maand erbij. Juist in de sectoren met lagere lonen geeft dat relatief meer verbetering.

Van de looneis van 5% bleef in de afgesloten cao’s in gemiddeld nog net geen 2% loonstijging over.

Rutte steunde de bonden

De bonden vonden met hun pleidooi voor lonen die meestijgen met de groei van de economie vorig jaar nog – verrassend – premier Rutte aan hun zijde. Veel heeft dat aan de cao-tafels niet geholpen. Van de looneis van 5% bleef in de afgesloten cao’s in gemiddeld nog net geen 2% loonstijging over. Op het huidig bruto-minimumloon van € 1.701 komt dat neer op elke maand € 34 erbij. De huidige looneis inclusief die € 100 erbij en de stijging van het minimumloon zou neerkomen op een plus van 7,9%.

Ook te lage toegevoegde waarde

Te lage lonen en te onaantrekkelijke flexcontracten dus. Maar FNV signaleert ook nog een ander probleem, vooral in de sectoren die tijdens corona ineens te boek kwamen te staan als ‘essentieel’. Tussen 1995 en 2019 is het overgrote deel van de nieuwe arbeidsplaatsen in Nederland ontstaan in sectoren die een relatief lage toegevoegde waarde per baan opleveren, schrijven de onderzoekers van FNV.

“Van de 1.4 miljoen arbeidsjaren kwamen er 405.000 terecht in ‘verhuur en overige zakelijke diensten (met name uitzendwerk)’ en 669.000 in ‘Handel’. Dat zijn beide sectoren met een lage toegevoegde waarde per arbeidsjaar. Bovendien laten beide sectoren een lage groei van de arbeidsproductiviteit zien”, aldus het rapport, zich baserend op CBS-cijfers.

Hoog maatschappelijk rendement

Daarom komt dit rapport met horeca en handel als voorbeelden van hoe het niet moet en niet met de tuinbouw. Daar wordt immers wél essentieel werk verricht ‘met veel toegevoegde waarde en een hoog maatschappelijk rendement’, zoals FNV schrijft over zorg, onderwijs en techniek. Daar is krapte behalve voor de werkgevers ook voor de gehele maatschappij een probleem. Hetgeen de tuinbouw alleen maar kan beamen.