Gasprijs houdt aardbeientelers ook bezig

Torenhoge prijzen voor gas zetten de bedrijfsvoering op veel bedrijven op de kop, of dreigen dat te doen. Hoe hangt de vlag erbij voor aardbeientelers?

Grote onrust onder telers over verhalen die de ronde doen over peperduur gas. De onrust is echt voelbaar, hoewel Rabobank opmerkt dat de meeste glastelers wel een financieel stootje kunnen hebben. Telers van glasaardbeien hebben ten opzichte van hun Westlandse collega’s het ‘voordeel’ dat ze met minder gas toekunnen.

‘50 cent erbij is € 12 per meter’

“Mocht het helemaal uit de hand lopen met de kosten voor energie, dan zijn aardbeien zelfs onder glas altijd nog koud te telen”, merkt Delphy-adviseur Ad van Laarhoven op. “Technisch gezien dan”. Want je moet er niet aan denken dat het zover komt. Normaal vraagt een doorteelt (vanaf augustus met een oogstperiode in het najaar en in het voorjaar) zo’n 15 tot 20 kubieke meter gas per vierkante meter teeltruimte, afhankelijk van factoren als buitentemperatuur, teeltverloop- en stadium. Daarnaast speelt de prijs voor het product een rol: een markt onder druk verhindert de animo hard te stoken.

Voor een winterteelt met groeilicht moet je rekenen op een gasverbruik van 20 tot 25 kubieke meter per vierkante meter, dat is mede afhankelijk van de teeltperiode en of Led- of SON-T lampen worden gebruikt. Maar dat doet niets af aan het gegeven dat er warmte in het gewas gestopt moet worden, uit een verwarmingsbuis, van een lamp, of uit zonlicht.

Veel aardbeientelers kopen gas op de dagmarkt. Stel: 50 cent per kuub gas erbij, betekent gemiddeld € 12 extra kosten per vierkante meter. Hoeveel aardbeientelers afhankelijk zijn van die dagmarkt, is onduidelijk, aldus Marcel Dings, aardbeienteler en lid van de expertgroep energie bij Glastuinbouw Nederland. “Want elke teler opereert daarin zelfstandig.”

Weinig mogelijkheden

Maar leidt dure energie ook tot veranderingen in de teeltaanpak? Dat lijkt vooralsnog amper of niet het geval, al was het maar omdat er in deze periode van het najaar voor aardbei nog relatief weinig gestookt hoeft te worden. Dat onderdrukt wellicht het besef over mogelijke financiële gevolgen. Verder zijn de meeste teeltvoorbereidingen (ver) afgerond met de aankoop of eigen opkweek van plantmateriaal, en liggen leverprogramma’s vast. En tenslotte: hoop doet leven. De energiemarkt dreigde in het verleden wel vaker over te koken, waarna een correctie volgde. Vorige zomer nog kostte een kuub gas 6 cent.

Winterteelt grootste risico

Ad van Laarhoven van adviesinstantie Delphy merkt ook nog weinig van teeltaanpassingen. Van telers die hun kas leeg laten, heeft hij nog niet gehoord. Wel zijn er enkelen die overwegen af te zien van een vroege voorjaarsproductie met de teelt vanaf eind december/begin januari. In plaats daarvan wordt de voor een najaarsoogst bedoelde augustusplanting aangehouden voor een tweede oogstperiode in het voorjaar. Deze productie is later dan die van de genoemde vroege teelt, maar vraagt minder gas.

Duur gas kan wel direct van invloed zijn op het belichten van winterteelten. Om die rond te rekenen – met een ‘gewone’ gasprijs van rond 20 cent per kuub – moeten deze aardbeien gemiddeld rond € 8 per kilo opbrengen. Gezien het marktrisico in de winter is dat al een toer, met duurder gas kan die teelt vaak al helemaal niet uit.

Gedeeltelijk of helemaal ingedekt

Marcel Dings is lid van de expertgroep energie bij Glastuinbouw Nederland, die vooral met de energievoorziening voor de lange termijn in de glastuinbouw bezig is. “Gas op de dagmarkt inkopen, of op basis van een (langjarig) contract, dat gaat grote verschillen geven”, signaleert hij. Hoe de verhouding tussen die twee ‘partijen’ is, is onduidelijk. “Dat inzicht ontbreekt volledig, elke teler opereert daarin zelfstandig.”

Voor de eigen bedrijven is Dings deels afhankelijk van gas op contract en deels van de dagmarkt. “We hebben dus wel last van de huidige situatie. Aan de uitgestippelde teeltaanpak verandert echter niets. ‘De benodigde planten staan in de koeling of zijn geplant, en we hebben afzetverplichtingen. Schuiven met het planttijdstip als bijvoorbeeld met tomaat, kan ook niet.”

Strategisch handelen

Rob van de Wouw van bedrijf Jong Fruit in Dongen prijst zich gelukkig met zijn inkoopcontract voor gas dat hij eerder heeft vastgelegd. De overeenkomst loopt tot en met 2026. De wkk op het bedrijf kan vier keer meer elektriciteit produceren dan nodig voor de bedrijfsactiviteiten, dat is inclusief teelten onder groeilicht. Dat stroomoverschot kan verkocht worden. “We hebben het indertijd zo ingecalculeerd dat, mocht de prijs voor gas en elektriciteit oplopen, de hogere lasten worden afgedekt door voldoende baten. Op onze locaties zonder wkk-stroom moeten we wel stroom inkopen.” De wkk kan eveneens – op deellast – worden ingezet om de beschikbaarheid van CO₂ op peil te houden.