Koppert: ‘Teelt snel schaalbaar met digitalisering’

Bram Koppert kreeg tuinbouw met de paplepel ingegoten. Zijn opa was tuinder en zijn vader stond aan de wieg van de biologische gewasbescherming in de glasgroenteteelt. Zoals zovelen is hij dus ook opgegroeid in de overtuiging dat de tuinbouw nergens ter wereld op een zo hoog niveau presteert als in Nederland.

Maar sinds hij in dienst van Priva ook in andere werelddelen heeft kunnen rondkijken ziet hij, zeker de laatste paar jaar, dat buiten Nederland de tuinbouw zich snel en op een geheel nieuwe manier ontwikkelt.

Bram Koppert (1980) woont en werkt een flink deel van het jaar in Shanghai. Bij Priva is hij namelijk general manager Azië. – Foto: Bram Koppert

‘Tuinbouw laat met digitalisering’

“Je ziet in alles een hele snelle digitalisering. De tuinbouw is daar eigenlijk wel wat laat in. Maar in Amerika heerst een echte startup-mentaliteit van kleine bedrijfjes die delen van het teeltproces automatiseren en robotiseren. En in China zie je een heel praktische ’can do-mentaliteit’: heel erg snel doen ze een catch up, komen ze op een goed niveau van teelttechnologie en halen daar de voor hun beste componenten uit. Soms heb ik wel het gevoel dat Nederland achterblijft daarin. Ik wil niet zeggen dat we lui zijn geworden, maar wel een beetje te afwachtend.”

Begrip voor afwachtende houding

Koppert begrijpt die afwachtende houding van Nederlandse telers ten opzichte van een digitale revolutie wel. Het kennisniveau is hier hoog en de infrastructuur van toeleverende bedrijven ook. Dat maakt het makkelijk om door te gaan op de bekende weg.

“Ik denk ook niet dat het vak van de teler zo snel overbodig zal worden, hoe snel autonome teelt zich ook ontwikkelt. Natuurlijk zijn er wel sommige teelten zoals de bladgroenten waar je een recept voor kunt maken waar geen mensenhanden meer aan te pas hoeven komen. Maar als je kijkt naar de grotere teelten in de kassen die wel degelijk afhankelijk zijn van weer, van management van arbeid, van marketing en sales, dat heb je niet zomaar in een computer gestopt.”

Ik denk ook niet dat het vak van de teler zo snel overbodig zal worden, hoe snel autonome teelt zich ook ontwikkelt

Remmende voorsprong

Maar tegelijk ziet Koppert dat de wet van de remmende voorsprong ervoor kan zorgen dat als digitalisering eenmaal écht grote stappen gaat maken, Nederland achter gaat lopen. Niet alleen de telers, maar ook zijn eigen bedrijf.

“Daarom hebben we onze Priva Horticulture Innovation Lab in het leven geroepen, ook wel Phil genaamd. Dat is een soort speedboat naast de grote tanker die Priva is, om snel nieuwe technieken te kunnen ontwikkelen. En ook om nieuwe koersen uit te kunnen zetten voor die tanker.”

Telers helpen

Niet, nogmaals, om de tuinder overbodig te maken. “Wij kijken veel meer naar hoe je telers kunt helpen hun bedrijven schaalbaar te maken en dat ook beheerst te doen. Hoe stellen we telers in staat meer tijd te kunnen besteden aan wat ze belangrijk vinden, zoals marketing of afzet, en wat minder tijd kwijt te zijn aan het managen van de teelt? Als je kijkt naar landen als Verenigde Staten, Rusland en China, dan is autonoom telen overigens wel degelijk een manier om de kwaliteit van de teelt op een hoger niveau te krijgen. Dat dat in Nederland niet nodig is zegt veel over het vakmanschap van onze telers hier. Die leggen de lat voor de buitenlandse concurrentie hoog.”

Teelt volautomatisch in gang gezet

Het toekomstbeeld is tegelijk simpel en razend ingewikkeld: je hoeft maar op een knopje te drukken en de teelt wordt volautomatisch in gang gezet en tot een goed einde gebracht, inclusief de volledig gerobotiseerde oogst.

“Dat kun je zien als een bedreiging van het tuindersvak dat Nederland zo goed in de vingers heeft. Maar als je van een afstandje kijkt naar automatisering, dan zie je dat in andere branches dat dit een ontwikkeling is die alleen maar hoger gekwalificeerde jobs creëert. Natuurlijk worden bepaalde banen overbodig, met name productiewerk. Maar daar komen andere, betere banen voor terug. Dat is een upgrade van de werkgelegenheid, nu dus ook in de tuinbouw.”

Als je van een afstandje kijkt naar automatisering, dan zie je dat in andere branches dat dit een ontwikkeling is die alleen maar hoger gekwalificeerde jobs creëert

‘Soms is minder invloed beter’

Een product dat uit de koker van Phil is gekomen is bijvoorbeeld Plantonomy. Een teeltmodel om de teelt te sturen, met algoritmes en dashboards nu beschikbaar voor de tomatenteelt. Binnen een jaar is dit model ontwikkeld; van het eerste idee tot aan de marktintroductie.

“Het helpt de teler om zich niet meer in de duizenden settings van de Priva Connext te hoeven verdiepen, maar zich te kunnen richten op nog maar zes knoppen. Eng? Minder invloed? Soms is minder invloed beter. Want als je overal invloed op wilt kunnen uitoefenen, dan moet je er ook elke dag bovenop zitten. Nu hebben wij algoritmes die dat van je overnemen. Die gaan niet op vakantie, die zijn nooit ziek, die hebben geen weekenden. Op die manier maak je je bedrijf schaalbaarder: juist door het idee los te laten dat je alles wilt kunnen controleren.”

Snel schakelen op incidenten

“Het zal wel zaak blijven om snel te kunnen schakelen op incidenten. Op kritieke momenten, van een kapotte pomp of een plotselinge weersomslag tot en met een virusuitbraak. Nog geen computerprogramma kan op tegen het menselijk brein van een ervaren teeltspecialist.”

Campagne ‘telen weer sexy’

Priva laat met de lancering van Plantonomy ook een campagne van start gaan om telen weer sexy te maken. “Dat je niet meer álle kennis van het hele teeltproces nodig hebt om je professioneel bezig te gaan houden met voedselproductie. Dit kan daardoor voor een grotere groep mensen aantrekkelijk worden. Want die productie, de professionele teelt, moet door, sterker nog, die moet groeien. Internationaal is dat overigens een groter probleem dan in Nederland, bijvoorbeeld in een land als Japan.”

Grote tech-bedrijven

Dat nu de grote tech-bedrijven in de tuinbouw geïnteresseerd zijn geraakt, juicht Bram toe. “Die nieuwe toetreders zullen voor verbeteringen kunnen zorgen. Priva zoekt ook bondgenootschappen. In Europa is Microsoft de belangrijkste partner. In China hebben we contact met Alibaba en met Tencent. Wij zijn goed in procesautomatisering. Zij zijn goed in het bouwen van servers en platforms. Dat is een ander vak.”

Corona en visie Sustainable Urban Delta

“Onze visie van de Sustainable Urban Delta is door Covid-19 weer helemaal op de kaart. Meiny Prins zegt al jaren: betrek voedsel actief in je city-planning. Bij ons is de Randstad het voorbeeld van een urban delta die meer dan zelfvoorzienend is. Maar urban delta’s als Shanghai en Beijing zijn dat bij lange na niet. Zorg dat je green belts creëert. Voor je voedselproductie natuurlijk. Maar je creëert er ook werkgelegenheid mee.”

Duurzaam

“En maak dat duurzaam! Dat is niet overal in de wereld ook echt actueel, maar hier in China wel. Het is al jaren overheidsbeleid om dat mee te nemen, met heldere doelstellingen over groeiende voedselproductie, meer groen en minder fossiele energie en luchtvervuiling. Klanten hier linken onze producten en oplossingen ook direct aan die doelstellingen.”

‘Economisch veel vrijheid in China’

Het idee dat Chinese ondernemers daarmee volledig aan de leiband van de overheid lopen wil Koppert wel relativeren.

“Er is hier economisch gezien enorm veel vrijheid. De geldstromen van de overheid en de staatsbedrijven geven wel de richting aan van welke sectoren er goed op gang komen. Dat is nu in het voordeel van de tuinbouw, die zit echt in de lift. Chinese ondernemers hebben binnen de tuinbouw wel degelijk veel vrijheid om daarop in te spelen.”

Dat levert een beeld op van conglomeraten van investeerders, die vanuit het niks grote complexen neerzetten.

Autonome teeltsystemen

“Terwijl in Nederland de teler een ondernemer is geworden, werkt het hier nu andersom. Hier wordt de real estate investor een teler. En die is dan heel blij met wat wij nu kunnen aanbieden aan autonome teeltsystemen. Voor onervaren telers biedt autonoom telen uitkomst omdat ze hiermee sneller en makkelijker een winstgevend gewas kunnen telen, zonder jarenlange opleiding en kennis. Voor ervaren telers is het een ander verhaal, voor hen zal autonoom telen bijdragen aan het opschalen naar meer en meer hectares.