premium
Foto: Anne van der Woude.
Teeltproblemen leidden recent tot 2 spraakmakende faillissementen (A.C. Hartman en Quality Queen). De diepere oorzaken zijn te vinden in de bedrijfsvoering en marktomstandigheden van deze bedrijven in teelt en handel.
De droge zomers van 2018 en 2019 hebben afgelopen najaar een vertraagde maar harde uitwerking gehad. Twee in de tuinbouw bekende bedrijven vielen om. Voor het Friese teeltbedrijf A.C. Hartman was de extreme zomer van 2018 misschien de laatste zet. Handelsbedrijf Quality Queen viel over risico’s van onredelijke supermarktcontracten bij teeltrisico’s. Zonder in detail te treden over vaak pijnlijke geschiedenissen: Wat valt er te leren van deze bedrijven, nu het stof neerdaalt?
Nieuwe werkelijkheid tuinbouw
Curator Mathieu Souren van Hoens & Souren advocaten in Zoetermeer wikkelt het faillissement van Quality Queen af, maar was ook curator van handelsbedrijf Van Rijn Groep (circa € 80-100 miljoen omzet) in 2013. Souren kent dus 2 vergelijkbare faillissementen van handelsbedrijven. Hij schrok van de situatie die hij in Maasdijk aantrof bij Quality Queen afgelopen december. Hij noemt dat de nieuwe werkelijkheid in de tuinbouw met flinterdunne marges en veel risico’s. “Je ziet het aan de buitengewoon machtige rol van supermarkten met lange betalingstermijn, maar ook aan de positie van uitzendbureaus en telers in dit bedrijf. Zij hebben behoorlijke vorderingen. Feitelijk hebben ze op het laatst Quality Queen meegefinancierd.”
De opkomst van het uitzendwerk in handelsbedrijven noemt Souren opvallend. Quality Queen leunde veel meer op uitzendkrachten dan Van Rijn bij het faillissement in 2013. Een uitzendbureau schiet het salaris voor de uitzendkrachten feitelijk voor. Die post liep op toen het moeilijk ging met Quality Queen.
Lees verder onder foto
Oneerlijke contracten
Ook toont de ‘zaak Quality Queen’ hoe machtig de retailklant is en hoe contractrisico’s het bedrijf opbraken. De Britse supermarkten hadden een openstaande factuur voor levering van € 3 miljoen op een totale omzet van Quality Queen van € 71 miljoen. De echte pijn zat hem in de krapteperiodes. De afnemers hielden Quality Queen aan het leveringsprogramma toen de kassen kreunden onder hittestress. Quality Queen moest bijkopen op de zeer krappe dagmarkt en verloor in 2019 circa € 7 miljoen. Het management van Quality Queen kan misschien aangerekend worden dat ze die risico’s accepteerden in hun contracten, want deze zijn niet gangbaar, weet Souren. Meestal ging het ook goed. Het bedrijf maakte in de jaren daarvóór nog geen verlies, maar had zeer dunne marges. Toch noemt de curator het risico dat de bestuurders namen niet onverantwoord.
Je ziet het aan de buitengewoon machtige rol van supermarkten met lange betalingstermijn
Betalingstermijnen verlengd
Bijna € 1 miljoen van de openstaande Quality Queen-facturen bij supermarkten was voor producten die langer dan 90 dagen voor faillissement geleverd waren. Ter vergelijking. In het faillissementsrapport voor Van Rijn Trading schrijft Souren in 2014 als één van de oorzaken voor faillissement het oprekken van de betalingstermijn. Supermarkten hadden die verlengd van 40 naar 60 dagen met financiële druk als gevolg. Bij Van Rijn speelde overigens ook de nasleep van de Ehec-crisis mee, eigenlijk ook een onvoorzien teeltrisico.
Het recente faillissement van Quality Queen laat ook goed zien wat de risico’s zijn voor telers. Een groep glasgroentenleveranciers had een kredietverzekering via de coöperatie Best of Four ter waarde van ruim € 8 ton, maar er waren ook vrije telers die dat deden zonder die dekking. Voor de laatste groep is de kans klein dat ze geld terugzien. Curator Souren kan niet zeggen om hoeveel bedrijven het gaat. Die bedrijven hebben grote risico’s genomen.
Veel mis in organisatie A.C.Hartman
Het teeltbedrijf A.C. Hartman in Sexbierum stond al langer onder druk, vòòr en na overname door The Fruit Farm in 2017. Dat in 2018 richting de oude bedrijfsvoering zware beschuldigingen zijn geuit, laten we buiten beschouwing. Net als de droeve persoonlijke gevolgen. Het eerste faillissementsverslag van deze leverancier van Albert Heijn is de leidraad. The Fruit Farm Group nam het teeltbedrijf over in 2017. Over 2018 bedroeg het verlies bijna € 12 miljoen op een omzet van € 30 miljoen. Dat schrijft curator Hillie Lunter van kantoor Yspeert advocaten in Drachten in dat verslag. Het negatieve eigen vermogen was daarmee opgelopen tot € 19,7 miljoen.
Lees verder onder foto
Grote teeltrisico’s
Het verslag vermeldt grote teeltrisico’s. Sinds 2017 had het teeltbedrijf te maken met verliezen door plantenziektes. Daar kwamen de extreme teeltomstandigheden bij in de zomer van 2018. Een deel van de oogst was onverkoopbaar.
Of teeltrisico’s uiteindelijk de oorzaak zijn van het faillissement kan Lunter niet zeggen. Daarvoor is de zaak te vers en te complex met 9 vennootschappen.
Veel nieuwe mensen liepen met Jan en alleman de kas in, ondanks alle risico’s op ziektes
CNV-vakbondsbestuurder Sijtze de Bruine loopt al bijna 3 jaar rond in Sexbierum bij Hartman en zag het bedrijf dus onder 3 directies. Teeltrisico’s zijn niet de grootste reden van het faillissement, stelt hij. “Dat durf ik wel te zeggen. Er waren al schulden en uit elke lade van de kast kwamen wel nieuwe tegenvallers, zoals subsidies die niet op de juiste manier besteed werden, of investeringen die zouden worden gedaan, maar nooit van de grond kwamen.”
Er was op meerdere terreinen sprake van slechte bedrijfsvoering na de overname, bijvoorbeeld fytosanitair. “Op dit moment zijn de voorzieningen om ziektes buiten de deur te houden zeer streng, maar in de eerste fase onder The Fruit Farm merkte je dat er mensen zonder veel kennis rondliepen en dat mensen met kennis waren vertrokken. Veel nieuwe mensen liepen met Jan en alleman de kas in, ondanks alle risico’s op ziektes.”
Ontsteld over organisatie
Dat in de eerste periode van de Fruit Farm veel misging, vertelde crisismanager Viviane Bauters een jaar geleden. Zij moest ingrijpen bij A.C.Hartman na het eerste teeltjaar onder The Fruit Farm. Op gangbare teelt werd verlies geleden en een contract met Albert Heijn voor belichte komkommers werd teruggedraaid. “Als we het plan zouden uitvoeren zoals het er lag, gingen we geld verliezen”, zei Bauters toen. “We hebben gezegd, u moet ons helpen. Wij gaan kosten drukken om in de toekomst onze klanten te kunnen geven wat ze willen.”
Het was een ongelooflijke situatie. Het bedrijf lag aan het infuus bij Albert Heijn
Bauters was vooral ontsteld over de organisatie op het teeltbedrijf eind 2018. “Het was een ongelooflijke situatie. Het bedrijf lag aan het infuus bij Albert Heijn. Er was onvoldoende commercialisatie van product dat niet aan de Albert Heijn-inkoopeisen voldeed, er was geen goede productieaansturing. Er werd niet gemeten wat men deed, en dus ook niet gecorrigeerd.”
Onder de vleugels van Best Fresh Group heerst nu voorlopig rust en duidelijkheid bij het teeltbedrijf. Alle 70 medewerkers zitten er nog en kregen een contract tot september. Ook zette de nieuwe eigenaar een pas op de plaats in de omschakeling naar biologisch en kijkt het naar andere teelten. Nu staan er de bekende teelten paprika, tomaat en komkommer.
Kleerscheuren financiers
Eén parallel is er in ieder geval tussen A.C. Hartman en Quality Queen. Ook bij A.C. Hartman heeft het uitzendbureau feitelijk als medefinancier opgetreden. Zo hoog was de achterstallige crediteurenpost. Ook voor de plantenleverancier van Hartman geldt dat. Welke zekerheden ze hadden bij levering in het laatste teeltseizoen volgt niet uit het faillissementsverslag. Hein Deprez heeft namens de oude eigenaar The Fruit Farm toen ook persoonlijk garant gestaan.
Bij dit faillissement van Hartman lijkt Rabobank wel fors verlies te moeten afboeken. De Rabobank-vestiging in Westland komt er bij Quality Queen wel zonder kleerscheuren vanaf, zo lijkt het. Op dit moment gaan de uitgestelde betalingen van supermarkten eerst naar Rabobank, die daarmee feitelijk profiteert van de opgelopen debiteurenpost (en lange betaaltermijn). De curator van Quality Queen voert nu discussies met Rabobank over zekerheden ter waarde van circa € 9 miljoen. Hij heeft daarbij één van de schuldafspraken vernietigd.
Bij Hartman had de bank ten tijde van het faillissement 6 hypotheken uitstaan voor € 30 miljoen. Na faillissement betaalde Best Fresh Group bijna € 8,4 miljoen voor de teeltlocaties in Friesland, onroerend goed en goodwill. Dat verlies heeft de bank moeten zien aankomen. Het had sinds 2015 feitelijk controle omdat Hartman sinds dat jaar in bijzonder beheer verkeerde.
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht