‘Saamhorigheid is terug in de tuinbouwsector’

In 2012 werd Tuinbouw & Uitgangsmaterialen een van de negen topsectoren. Kabinet Rutte III wenst sinds vorig jaar een directere invloed op besteding van de aan die topsectoren toegekende publieke gelden, bedoeld voor het regelen en financieren van noodzakelijk onderzoek. Ook wil het kabinet een zogenoemd missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid. De Nederlandse economie te versterken én oog voor maatschappelijke thema’s.

Woorden én daden dus. Daar mag Jaap Bond voor de tuinbouw vorm aan gaan geven, want hij is per 2020 VVD‘er Loek Hermans opgevolgd als boegbeeld van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen.

Boegbeeld Jaap Bond van Topsector T&U: “Dat de winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs niet dezelfde avond na het winnen van de prijs aanschuift bij Eva Jinek is onbegrijpelijk.” – Foto: Roel Dijkstra

Wat is uw belangrijkste taak als boegbeeld van een topsector?

“Je bent vooral ambassadeur van de sector en aanspreekpunt, zodat het contact met de ministeries van Economische Zaken en Landbouw efficiënt verloopt.”

Wat hebt u geleerd van voorganger Loek Hermans?

“Loek heeft de invulling van boegbeeld goed gedaan, door vooral een helikopterview te behouden en niet te verzanden in details. Hij heeft zich hard gemaakt voor innovatie en internationalisatie binnen de sector vanuit het standpunt van de MKB-ondernemer. En groen onderwijs weer beter op de kaart gezet.”

Het imago dat topsectorbeleid wordt bepaald vanuit Den Haag en Wageningen is onterecht

Wat gaat u anders doen?

“Wel voortborduren op de ingezette koers, maar met een actieve input vanuit de regio en bedrijfsleven door gebruik te maken van de Greenportstructuur. Met symposia en roadshows in de regio om het topsectorenbeleid meer voor het voetlicht te brengen. Het imago dat dit beleid wordt bepaald vanuit Den Haag en door Wageningen UR is onterecht. Met de Greenportstructuur vindt er veel meer verbinding plaats, waarbij van de diverse krachten beter gebruik is te maken. Mijn taak is er voor te zorgen dat eerst wordt gekeken wat de sector wil en daarna hoe dat is in te vullen, waarbij de inhoud altijd leidend is.”

Wat heeft het topsectorenbeleid de tuinbouw opgeleverd?

“Voor de sector erg belangrijke publiek-private samenwerkingsverbanden onder meer door crossovers met andere topsectoren. Te denken valt aan betere kasdekken, beter kasklimaat, minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, energie en water en ’feeding en greening’ van steden.”

Wat als tuinbouw niet erkend was geweest als topsector?

“Erkenning als topsector is erg belangrijk, omdat voor deze sectoren publiek geld beschikbaar komt om te innoveren. Verder wordt bij wet- en regelgeving met deze sectoren rekening gehouden. Zodat er een gelijk speelveld ontstaat voor ondernemers.”

Hoe staat het met de uitvoering van het Tuinbouwakkoord?

“Deze vraag beantwoorden, is niet meer aan mij. Andere personen trekken nu de kar van het Tuinbouwakkoord. Ik ben er mede-vormgever van geweest. Wel kan ik zeggen dat het akkoord zowel bedrijven als de overheid ontzorgt. Door de handen in elkaar te slaan, kunnen we maatschappelijke uitdagingen aan en tegelijkertijd de economische kracht van de sector versterken, zowel nationaal als internationaal.”

Is het akkoord inmiddels aangescherpt aan actuele ontwikkelingen als de stikstof- en PFAS-problematiek?

“Dat klopt. Het akkoord is flexibel en dus niet in beton gegoten. Dit zegt iets over de kracht van het akkoord.”

Welke invloed heeft de forse verhoging van de stroomtaks op het Tuinbouwakkoord?

“Verhoging van de stroomtaks is een gevaarlijke bom onder het Tuinbouwakkoord. De gevolgen zijn breder dan weer terug bij af wat betreft inzet van fossiele brandstoffen. Niet betaalbaar betekent in dit geval ook niet haalbaar voor vele uitdagingen waar ondernemers voor staan. De ketting is zo sterk als de zwakste schakel om er maar een cliché tegenaan te gooien. Ik ben ervan overtuigd dat er een oplossing voor de hogere stroomtaks komt, maar de vraag is alleen in welk tempo.”

Herstelt het Tuinbouwakkoord de saamhorigheid?

“Na het uiteenvallen van het Productschap Tuinbouw is overleg in de sector versnipperd geraakt en gemeenschappelijke doelen verder uit beeld. Met het Tuinbouwakkoord moet hier weer een nieuwe structuur in komen met een breed draagvlak. Het verbaast me dat dit pas het eerste Tuinbouwakkoord is. Gezien het economisch belang van de tuinbouw verdienen we een gesprekspartner te zijn op het niveau als Schiphol, Shell en het Havenbedrijf Rotterdam.”

Hoe staat met dat draagvlak?

“Niet alle deelsectoren zien evenveel de noodzaak van het Tuinbouwakkoord in. In de glastuinbouw is de meeste progressie waarneembaar. Echter, het akkoord kent een goede organisatiestructuur. Met de juiste mensen aan de verschillende zogenoemde thematafels is draagvlak binnen drie jaar realiseerbaar.”

Het allesomvattende akkoord roept veel scepsis op wat betreft haalbaarheid. Terecht?

“Het Tuinbouwakkoord is een frame met daaronder een agenda. En die agenda is eigenlijk meer een kijkje in de toekomst, waar de tuinbouw daadwerkelijk circulair is en ook morgen nog het adres is waar de wereldwijde tuinbouw kan aankloppen voor kennis en kunde. Een flexibel geheel waarbij soms op de rem moeten worden gestaan, soms een zijweg moet worden genomen en soms grotere stappen zijn te maken dan gedacht.”

Hoe is vrijblijvendheid te voorkomen?

“Door concreet personen aan projecten te koppelen. Het is mijn taak als boegbeeld dit vorm te geven en te bewaken. En door transparant te zijn in wat een topsector wel kan doen, maar ook zeker niet kan doen.”

Is nu het momentum om de sector verder te verduurzamen?

“Die boodschap verkondigde Wiebe Draijer, CEO Rabobank, op de nieuwjaarsreceptie van de tuinbouw. Daar ben ik het mee eens, alleen vergat hij te melden dat al grote duurzame stappen in de sector zijn gezet, zeker in de glastuinbouw. Genomineerden voor de Tuinbouw Ondernemersprijs, niet alleen dit jaar maar ook voorgaande jaren, zijn sprekende voorbeelden.”

Die boodschap hoor je nauwelijks buiten de sector. Toch?

“Omdat landelijke media vooral geïnteresseerd is in negatieve berichtgeving. Dat de winnaar van de Tuinbouw Ondernemersprijs niet dezelfde avond na het winnen van de prijs aanschuift bij Eva Jinek is onbegrijpelijk. Dat ligt ook aan de tuinbouwsector zelf. Die dient veel assertiever op successen in te spelen en uit te dragen. In het buitenland worden boeren en tuinders veel meer gewaardeerd dan in Nederland.”

Tijd om de barricaden op te gaan?

“Nee, tijd van protesten is voorbij. Nu is weer tijd om met elkaar te gaan onderhandelen. De boerenprotesten dit najaar zijn een groot succes geweest, maar je moet zorgen dat de publieke opinie niet gaat kantelen. Want kantelt die onder burgers, dan kantelt die ook in de Tweede Kamer.”