Mensenwerk in kas tussen steeds meer robots

Dat is te lezen in het rapport ’Arbeid in de toekomst. Inzicht in de arbeid en goed werkgeverschap in de tuinbouw’ van Wageningen University & Research. Het bevat zes zogenoemde transitiepaden voor tuinbouwbedrijven om door economische groei en historisch lage werkloosheid personeelstekorten tegen te gaan.

Aangezien de krapte optreedt in zowel primaire productieprocessen als in secundaire functies, is het zaak medewerkers van lagere naar hogere functies door te laten stromen. Daar moet bij de werving van de eerste groep ook rekening mee worden gehouden onder de noemer ‘van kwantitatieve naar kwalitatieve medewerker’.

Medewerkers beoordelen glastuinders

De krapte kan verder gecounterd worden met het ontwikkelen van gespecialiseerde functies, met het faciliteren van sociale interactie, prettiger werkplekken en inzage in goed werkgeverschap. Omdat mensen tegenwoordig veel meer keuze hebben qua werk, kan het volgens het rapport helpen om potentiële medewerkers vooraf inzicht te geven in welke bedrijven waarop goed scoren.

Dat kan met websites met reviews van medewerker en sterren per aspect zoals salaris, ontwikkelmogelijkheden of een beschrijving van de sfeer. Ook stellen onderzoekers bedrijfsscans en performance indicators voor en eenvoudige, heldere overzichten van de arbeidsvraag en de geboden arbeidsvoorwaardenpakketten.

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Het buffersysteem dat geoogste paprika’s volautomatisch door de kas en de verwerkingsruimte laat koersen, werd ruim tien jaar geleden geïntroduceerd. – Foto: Gerard Boonekamp

Stapsgewijze robotisering

De onderzoekers van Wageningen Economic Research verkennen in het rapport ook de mogelijkheden van verdergaande robotisering. Daarmee kan meer arbeidszekerheid en op termijn kostenverlaging worden bereikt. De stapsgewijze introductie van robottechnologie in kassen kan ook winst opleveren door het verzamelen van waardevolle data. Dit alles past weer in het ontwikkelen van gespecialiseerde functies voor kwalitatief hoger personeel. En dat zou de hightech glastuinbouw een sterkere positie geven op de arbeidsmarkt.

Oppassen voor saaier handwerk

Robots hebben allang hun intrede gedaan op tuinbouwbedrijven. Dat neemt tot nu toe vooral de vorm aan van mechanisering van zwaar tilwerk of saai pak- en sorteerwerk. Ook in het intern transport op tuinbouwbedrijven wordt stevig geautomatiseerd.

In de kas is oogst- en plantverzorgingswerk echter nog vrijwel volledig handwerk. Wel is er ontwikkeling in ‘vision’, het gerobotiseerd monitoren van het gewas door sensoren.

De aandacht voor de beste omstandigheden voor de plant en voor de economisch, veiligheidstechnisch en hygiënisch beste inrichting van de verwerkingsruimte zorgt echter niet altijd voor de aangenaamste werkomstandigheden voor medewerkers. Het kan in de kas te warm worden en in de schuur te koud voor optimaal werkplezier. Daarnaast bestaat het overgebleven handwerk relatief steeds meer uit saai en repetitief werk.

_{Tekst gaat verder onder de foto}

Voor het oogsten van aardbeien is robotisering in een stroomversnelling geraakt. – Foto: Octinion

Mensenwerk technisch leuker maken

Ook is er het gevaar dat het werktempo van medewerkers volledig door geautomatiseerde productielijnen wordt bepaald. Dat kan eenvoudig worden voorkomen door medewerkers met spraakcommando’s dat tempo te laten beïnvloeden.

Verder kan het werkplezier worden bevorderd door medewerkers onderling goede communicatiemiddelen te geven, zoals gepersonaliseerde mobiele beeldschermen en audio-microfoonverbindingen. Met dergelijke technische hulpmiddelen kan ook een stimulerende ‘game-achtige’ omgeving worden gecreëerd, waarbinnen medewerkers features, skills, levels en awards kunnen winnen.

De genoemde technische hulpmiddelen kunnen ook van pas komen bij het ter plekke instrueren van medewerkers met instructiefilmpjes op hun beeldscherm. En het beoordelen van de werkprestatie van medewerkers op niet alleen kwantitatieve gegevens maar ook op kwalitatieve criteria kan beter en met zogenaamde shortloop feedback sneller worden gekeken en bijgestuurd.

⁦Overhandiging rapport ‘Arbeid in de toekomst’ van ⁦@WUReconomic⁩ wordt overhandigd door ⁦@gmsplinter⁩ aan ⁦@SjaakVanDerTak⁩ tijdens #Werkconferentie #HCAGlastuinbouw pic.twitter.com/vdccDKeAAO

— Glastuinbouw Nederland (@GlastuinbouwNL) January 16, 2020

Human Capital Agenda

Het rapport is een van de bouwstenen voor Human Capital Agenda Glastuinbouw 2020-2022, dat begin april verschijnt. “Het rapport ‘Arbeid in de toekomst’ is van groot belang, omdat het robotisering verbindt aan menselijk ondernemerschap”, aldus voorzitter Sjaak van der Tak van Glastuinbouw Nederland. Hij kreeg het rapport gisteren overhandigd op een werkconferentie voor leden van zijn organisatie.