Jurriën Koops (ABU): ‘Te veel regels, te weinig handhaving’

Op 20 september heeft de Algemene Bond van Uitzendondernemingen (ABU) voorstellen voor meer kwaliteit in de uitzendbranche naar minister Koolmees van Sociale Zaken gestuurd. Tien dagen later kreeg dezelfde bewindsman de adviezen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten uit handen van voorzitter Emile Roemer. Wat zijn de verschillen en de overeenkomsten? “De richting van aanjaagteam onderschrijven we, de uitwerking kan beter”, vat ABU-directeur Jurriën Koops kort samen.

Directeur Jurriën Koops (ABU): ’Een arbeidsmigrant per kamer is een mooie ambitie voor de toekomst’. – Foto: Peter van Leth

Wat is de kernboodschap van ABU?

“Er is een forse investering in handhaving nodig om malafide uitzenders aan te pakken en ruimte te maken voor bonafide uitzenders. Dat betekent onder andere betere samenwerking tussen private en publieke handhavers en scherper en vaker controleren door de Inspectie SZW. De ABU pleit voorts voor hogere toetredingsdrempels tot de markt en voorwaarden aan de registratie van nieuwe en bestaande uitzendbureaus.”

Wat voor drempels en registraties?

“De ABU pleit voorts voor een voorwaardelijke registratie bij de Kamer van Koophandel (KVK) voor zowel nieuwe als bestaande uitzendbedrijven. Voor nieuwe bedrijven geldt dat zij zes maanden na registratie bij de KVK een SNA-certificaat of accountantsverklaring met vergelijkbare waarborg moeten indienen bij de KvK. Gebeurt dit niet, dan volgt melding en controle door de ISZW en kan uiteindelijk de registratie worden ingetrokken. De ABU pleit tevens voor de introductie van een waarborgsom van € 100.000 voor nieuwe en bestaande uitzendbedrijven. Ook moet er een top 100 komen van ’veelplegers’ in de branche en moet de persoonsgerichte aanpak worden versterkt met een bestuursrechtelijk bestuursverbod.”

Wat vindt u van de adviezen van het aanjaagteam?

“ABU ondersteunt de gekozen richting van het aanjaagteam wat betreft betere regulering van de uitzendbranche, een sluitende aanpak, meer aandacht voor huisvesting voor arbeidsmigranten en een goede registratie. De uitwerking van de aanbevelingen is echter uit balans: te veel nadruk op de uitzendbranche, te weinig verantwoordelijkheid voor andere partijen in de keten en voorstellen die fundamenteel ingrijpen in ons arbeidsbestel. Daarnaast mist de ABU ambitie als het gaat om handhaving, waardoor een sluitende aanpak van malafide uitzenders niet haalbaar is. Ook bij huisvesting mag een tandje worden bijgezet.”

Wat mist u in al deze aanbevelingen?

“Het aanjaagteam zet te weinig stappen als het gaat om uitbreiding van de handhavingscapaciteit. Het probleem in de uitzendbranche is niet te weinig regels, maar te weinig handhaving. Een sluitende aanpak kan alleen als er fors meer handhaving komt. In het rapport wordt gepleit voor 90 fte extra maar ook dat is een druppel op een gloeiende plaat. De pakkans voor malafide uitzenders blijft daardoor te laag.”

Een arbeidsmigrant per kamer haalbaar?

“Hoe graag we ook hier achter willen staan, is het vanwege tekort aan 120.000 bedden helaas op korte termijn niet haalbaar. Een mooie ambitie voor de toekomst, maar dan moet er eerst meer en betere huisvesting zijn.”

Een arbeidsmigrant per kamer is een mooie ambitie voor de toekomst

Moet er weer landelijke regie komen wat betreft problematiek van arbeidsmigranten?

“Ja, vooral als het gaat om huisvesting.”

En herinvoering van regulering uitzendbranche?

“We erkennen het probleem van te veel uitzenders, malafiditeit, vluchtig ondernemerschap, opdrachtgevers die voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Dus dat moet ook worden aangepakt. Wij geloven in de combinatie publiek en privaat. Zelfregulering werkt om het kaf van het koren te scheiden en de markt transparant te maken. Met zelfregulering vang je echter geen boeven. Daarvoor is handhaving door de overheid nodig. Vandaar ons pleidooi voor die combinatie publiek en privaat. We zijn voorzichtig als het gaat om uitzendvergunning als oplossing voor alle problemen. Als ondernemingen zich nu al niet aan bestaande regels houden en daarop niet gecontroleerd worden en een minieme pakkans hebben, is het nog maar de vraag of ze zich aan nieuwe regels houden.”

Met zelfregulering vang je echter geen boeven. Daarvoor is handhaving door de overheid nodig.

Binnenkort komt ook de herprioritering voor de Inspectie SZW. Wat zijn daarvan uw verwachtingen?

“Daarop is uiteraard nu lastiger reageren. Echter, zover ik van de plannen op de hoogte ben, sta ik achter een complete en actuele woonregistratie van arbeidsmigranten. Correcte registratie draagt immers bij aan maatschappelijke erkenning en inzicht. Een centraal informatieknooppunt waar arbeidsmigranten met vragen terecht kunnen is eveneens een goed plan. De Stichting Naleving CAO voor Uitzendkrachten fungeert al op die manier.”

Is Nederland nog wel populair bij arbeidsmigranten?

“Populariteit hangt samen met huisvesting en ontvangst. Daar moeten we met elkaar meer aan doen. Arbeidsmigranten zijn belangrijk om vitale sectoren draaiende te houden. Dus onmisbaar voor de Nederlandse economie. Tegelijkertijd zijn lonen en levensstandaard in bijvoorbeeld Polen sterk gestegen afgelopen jaren; dat speelt mee bij de overweging om wel/niet naar Nederland te komen.”

Is dat tij te keren? Waarmee?

“Als grootste werkgever van arbeidsmigranten maken wij serieus werk van onze rol als goed werkgever. Door te pleiten voor maatschappelijke erkenning voor het belang van arbeidsmigranten, hen warmer te verwelkomen dan veel mensen nu ten deel valt, opstellen van gedragsregels voor onze leden voor onder meer veiligheid en gezondheid, transparante werving en selectie in het thuisland, beloning conform gelijk loon – gelijk werk en een toegankelijke klachtenprocedure. Maar alleen hiermee is het tij niet te keren. Daarvoor is samenwerking in de hele keten nodig: vakbonden, overheid, inleners, gemeenten en provincies.”

Wat als arbeidsmigranten uit Oost- en Midden Europa Nederland gaan mijden?

“Dan komen we in de problemen, omdat zij de vitale sectoren draaiende houden. 80% van de arbeidsmigranten werkt daar). Dan wordt het code oranje op de arbeidsmarkt. Dan ontstaan er namelijk grote tekorten.”

Wordt na coronacrisis de schaarste groter?

“Dat is lastig te voorspellen. Dat hangt af van zowel het herstelvermogen van de economie in het land van herkomst als in Nederland. In Nederland komt hoe dan ook de schaarste op de arbeidsmarkt terug.”

In Nederland komt hoe dan ook de schaarste op de arbeidsmarkt terug

Weer gaan werken met werkvergunningen?

“Nee, dat is geen oplossing. Bovendien onverstandig en onwenselijk. De mensen komen toch wel, maar dan illegaal via de achterdeur of, helemaal onwenselijk, via A1-verloning in het kader van vrij verkeer van diensten.”

Wat is A1-verloning en waarom onwenselijk?

“Door een A1-verloning kunnen werknemers buiten de EU via een bedrijf in bijvoorbeeld Polen legaal aan de slag in Nederland tegen de arbeidsvoorwaarden in het land van herkomst. Het is legaal, maar binnen de uitzendbranche omstreden. Het zet de waarde van arbeid verder onder druk door oneigenlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden. We zijn naar Autoriteit Consument en Markt (ACM) gestapt om te kijken of A1-verloning te verbieden is. Dit kan helaas niet vanwege Europese wetgeving. Wij roepen onze leden op A1-verloning niet toe te passen.”

Arbeidsmigranten buiten Europa gaan werven?

“Dat gebeurt al, bijvoorbeeld in India. Alleen zijn er vaak problemen met werkvergunningen. Duitsland is veel coulanter met werkvergunningen; daar kan Nederland nog van leren.”

Negatieve publiciteit rond arbeidsmigranten in Nederland blijft de kop opsteken. Wat zegt dat?

“Dat zegt dat er misstanden zijn en dat media vooral alleen daarin geïnteresseerd zijn. Ze hebben weinig oog voor de oplossingen die er zijn en die worden geboden. Gelukkig gaat er veel goed en dat verdient meer ruimte en navolging. Wij pleiten voor meer kwaliteit in de uitzendbranche.”

Wij pleiten voor meer kwaliteit in de uitzendbranche

Positieve voorbeelden blijven belichten?

“Zeker.”

Waarom?

“Er werken 400.000 arbeidsmigranten in Nederland. Daar gaat veel goed maar er gaan ook dingen fout. Net als in andere sectoren. De beeldvorming wordt echter te veel bepaald door incidenten. En daar heb ik onderhand schoon genoeg van, mede omdat mijn leden en hun klanten daar veel last van hebben. Het wordt tijd dat structureel zaken worden opgelost in plaats van brandjes blussen.”

Is de situatie in tuinbouw slechter dan in andere sectoren?

“Dat vind ik lastig te beoordelen. Laat ik het zo zeggen: huisvesting in caravans op een stuk land vinden wij niet kunnen. Wat dat betreft vinden wij dat de Stichting Normering Flexwonen het beter doet dan de normering via Agrarisch Keurmerk huisvesting.”

Krijgt de arbeidsmigrant voldoende waardering?

“Te weinig zowel maatschappelijk als individueel. Elke arbeidsmigrant is een mens, met vaak een gezin in het land van herkomst; mensen die een toekomst willen geven aan hun kinderen. Net als ieder ander. Dat vergeten we nog wel eens met elkaar. Zeker opdrachtgevers die steeds vaker voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten.”