premium
Loonbedrijf Van der Maas in Oosterland (Zld.) stelt uit verschillende organische reststromen een optimaal mengsel samen voor de productie van Bokashi. Dierlijke mest zit daar niet bij omdat dan de vrijstelling voor de meststoffenwet vervalt.- Anton Dingemanse
De snel afbreekbare organische stof uit bokashi is snel voedsel voor het bodemleven. CZAV onderzoekt het effect hiervan op de bodemstructuur.
Coöperatie CZAV test komende seizoenen de meerwaarde van bokashi als bodemverbeteraar. Bokashi is gefermenteerd organisch materiaal.
Bij de productie van dit materiaal uit organische reststromen worden bacteriën en schimmels toegevoegd. Bij het omzettingsproces wordt snel verteerbare organische stof gevormd.
Actief bodemleven
De combinatie van snel verteerbare organische stof en de micro-organismen zorgt voor een actief bodemleven. Dat heeft volgens CZAV-adviseur Lein de Visser een positieve invloed op de bodemkwaliteit.
Om te onderzoeken wat bokashi met de bodemkwaliteit, gewasopbrengst en kwaliteit doet, wordt bij een aantal akkerbouwers op een deel van een perceel boven de normale bemesting jaarlijks 10 tot 15 ton bokashi per hectare uitgereden. De Visser zoekt daarvoor percelen waar alles aan gedaan wordt om de bodemkwaliteit op peil te houden, maar waaraan ondanks de teelt van groenbemesters en voldoende aanvoer van organische stof toch iets mankeert. Bijvoorbeeld een verdichte ploegzool of stro dat niet goed wil verteren.
Bokashi zou bodemleven boost moeten geven
Het idee is dat bokashi een boost geeft aan het bodemleven, waardoor dit beter in staat is om stro en groenbemester om te zetten en verdichtingen op te heffen.
Om het bodemleven te blijven voeden moet wel ieder jaar opnieuw bokashi op het perceel uitgereden worden. In de graanstoppel zal dat geen probleem zijn, maar na een late, natte aardappeloogst zal een teler liever niet met een meststrooier het land op willen.
De Visser wil de percelen waar ieder jaar bokashi toegediend wordt, minimaal vier jaar volgen. Dan moeten de effecten duidelijk naar voren komen.
Lees verder onder de foto.
Amper verlies van organische stof
Uit oriënterend onderzoek door het Louis Bolk Instituut naar de landbouwkundige waarde van bokashi komt naar voren dat bij het fermenteren in tegenstelling tot composteren nauwelijks organische stof verloren gaat. Van 1.000 kilo reststromen blijft globaal 900 kilo bokashi over, na composteren blijft er 300 tot 400 kilo compost over. Bokashi bevat zodoende meer snel verteerbaar organisch materiaal waar het bodemleven direct mee aan de gang kan.
Voordeel fermentatie: geen CO2-verlies
Bokashi is het Japanse woord voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Fermenteren houdt in het omzetten van organisch materiaal door micro-organismen zonder aanwezigheid van zuurstof, onder anaerobe omstandigheden. Fermenteren van organisch materiaal heeft ten opzichte van composteren als voordeel dat er bij het proces geen verlies van koolstof optreedt in de vorm van CO2.
Restproducten uit kassen, snoeihout en natuurhooi
De bokashi die CZAV gebruikt voor het project, wordt gemaakt door loonbedrijf Van der Maas in Oosterland (Zld.). Van der Maas zet reststromen uit kassen, snoeihout en natuurhooi om in bokashi. Het eindproduct gaat naar de landbouw.
Het snoeihout wordt versnipperd en het houtige materiaal dat daarbij vrijkomt, dient voor de verwarming van een kassencomplex. De CO2 die daarbij ontstaat, wordt afgevangen en in de kassen gebruikt om de plantengroei te bevorderen. Bermhooi verwerkt Van der Maas niet tot bokashi, omdat de kans op verontreinigingen met plastic of blik dan te groot is.
Mix van schimmels, bacteriën en gisten
Om het fermenteringsproces goed te laten verlopen, wordt een mix van schimmels, bacteriën en gisten aan het organische materiaal toegevoegd. Daarnaast wordt een oergesteentegranulaat toegevoegd om te zorgen voor de juiste zuurgraad. Als laatste voegt Van der Maas nog cellulose-afbrekende bacteriën toe om het houtige materiaal sneller af te breken. Het vochtgehalte wordt op 40% tot 50% gebracht. Voor de fermentatie is het ook belangrijk dat het mengsel van reststromen een C/N-verhouding heeft tussen de 15 en 20.
Lees verder onder de foto.
Bokashi is na acht weken klaar
Het mengsel wordt in een sleufsilo gebracht, vastgereden en luchtdicht afgesloten. Na acht weken is de bokashi klaar. Het eindproduct wordt onderzocht op mineralen, ziekteverwekkers en op de aanwezigheid van kiemkrachtig onkruidzaad. Het fermenteringsproces doodt vrijwel alle zaden waardoor er in de monsters slechts sporadisch kiemkrachtig zaad gevonden wordt.
De prijs voor bokashi zal iets hoger komen te liggen dan die van compost, verwacht De Visser. Dat omdat de toevoegmiddelen die nodig zijn voor de fermentatie zo’n € 6 tot € 7 per ton bokashi bedragen. De prijs die een akkerbouwer voor compost of bokashi moet betalen, is vooral afhankelijk van vraag en aanbod en dat verschilt per regio.
Mineralen tellen niet mee
De bokashi die CZAV gebruikt, valt niet onder de Meststoffenwet. bokashi is voor de Nederlandse markt nog een relatief jong product. De wetgever heeft daarom (nog) geen duidelijk omschrijving van de toepassing gemaakt.
In de praktijk kijken controlerende instanties naar het ingangsmateriaal. Wanneer voldaan is aan alle voorwaarden van de Vrijstellingsregeling plantenresten, treden ze niet op voor het gebruik van een niet-toegelaten meststof. Het is een overige organische meststof.
Bermgras, slootmaaisel en groenteafval
De Wet milieubeheer staat rechtstreekse afzet van bermgras, slootmaaisel en ander groenafval naar de landbouw niet toe. De ‘Vrijstellingsregeling plantenresten’ maakt hierop een uitzondering. Deze regeling wordt ook wel aangeduid als de Kleine Kringloop. Binnen de regeling geldt dat de mineralen niet als aanvoerpost opgenomen worden in de mestboekhouding. De vrijstelling voor de Meststoffenwet van de door CZAV gebruikte bokashi geldt op voorwaarde dat productie, verwerking en toediening binnen een straal van tien kilometer ligt. Van der Maas en De Visser gaan ervan uit dat het gebied waarvoor de vrijstelling geldt in de toekomst groter wordt.
Effect van bokashi pas op langere termijn
Toeleverancier Agriton in Noordwolde (Fr.), specialist in het maken van bokashi en leverancier van de toevoegmiddelen, heeft meerdere onderzoeken laten doen naar de landbouwkundige meerwaarde van het eindproduct. Op SPNA-proefboerderij Ebelsheerd ligt al vier jaar een proef waarin de toediening van compost vergeleken wordt met die van bokashi.
De vergelijking wordt gemaakt met een hoge en een lage dosering en een controle zonder organisch materiaal. Het Louis Bolk Instituut, dat het effect op het bodemleven onderzoekt, vond een toename van het bodemleven door toediening van organisch materiaal. Aangezien bokashi minder verteerd is dan compost, werd bij bokashi een grotere toename van regenwormen verwacht dan bij compost.
Na vier jaar zijn er nog geen significante verschillen gevonden. Wel is er een trend te zien dat er bij een hoeveelheid van 10 ton bokashi meer wormen te vinden zijn dan bij een dosering van 25 ton bokashi per hectare. Het lijkt er daarom op dat er een maximum is aan de dosering.
Beheer
WP Admin
Bewerk bericht