Test kopakkerautomatiek: gestaag naar perfectie

Soms is het zweten; gauw een elegante bocht draaien op de kopakker met een indrukwekkende zaaicombinatie. Geen tijd verspillen, niet meer dan nodig rijden, en op het juiste moment de machine weer aan de grond zetten. Vooral bij complexe werktuigen, biedt het kopakkermanagementsysteem uitkomst (kort: HLM). Die automatiek is niks anders dan een reeks functies, zo geprogrammeerd dat die elkaar op het juiste moment en op de juiste wijze opvolgen.

Bij het arriveren op de kopakker klik je eenmaal en vervolgens doet de trekker bijna alles zelf. Je hoeft hem alleen nog in de naastliggende werkgang te sturen. Soms is zelfs ook dat niet meer nodig: zie kader hieronder. Omdat trekkerfabrikanten tegenwoordig (vaak optioneel) een groot beeldscherm inbouwen, is het programmeren van zo’n functiereeks veel gemakkelijker geworden. In deze uitvoerige test lukte het in alle geteste trekkers, soms met enige verdieping, om een HLM-reeks te bouwen.

_{Lees verder onder het kader. Lees onderaan dit artikel een beoordeling per systeem.}

Nu een beeldscherm

Het grote verschil met de ‘eerste’ HLM-systemen is dat die alleen de handelingen opnamen. Alsof je een filmpje maakt en die opnieuw afspeelt; druk op record, draai rond en sla de handelingen op. Dat kan nu nog steeds (alleen niet met de JCB en de John Deere). Het probleem hierbij is dat je de perfecte, elegante draai moet maken, anders blijf je maar programmeren of je de rest van het seizoen ergeren aan de niet-perfecte draai. Dus bijna niemand die het gebruikte.

Mede omdat moderne trekkers een chique beeldscherm hebben, is het tegenwoordig mogelijk om die draai naderhand te finetunen. Net iets eerder heffen, of net wat sneller toeren omhoog. Zo kun je zelfs in alle trekkers ook stilstaand een reeks programmeren, en die later finetunen. Trouwens: als je als trigger (die de volgende stap in de reeks activeert) ‘afstand’ kiest, dan kun je ook langzamer rijden tijdens het opnemen en concentreren op de meest sierlijke draai.

_{Lees verder onder de foto.}

De HLM-systemen zijn getest met een Lemken-zaaicombinatie. In alle trekkers lukte dat; bij de een ging het programmeren makkelijker dan bij de ander. – Foto’s: Guido Hoener

Zelfs werklampen automatisch

Omdat in een moderne trekker bijna alles elektronisch wordt aangestuurd, kun je een enorme hoeveelheid functies integreren in het HLM. In sommige trekkers, zoals Case IH, Claas en Valtra, is het mogelijk om 1 functie meerdere malen in de HLM-reeks te zetten, met verschillende waardes. Zo kun je in 1 reeks meerdere cruise-snelheden en motortoerentallen programmeren. Dat kan praktisch zijn, bijvoorbeeld wie bij het ploegen eerst de vorenpakker wil ‘vangen’ en dan pas echt gang wil maken.

Vooral Valtra biedt een eindeloze hoeveelheid functies. Alles wat de Valtra elektronisch aanstuurt, kun je inprogrammeren; zelfs de werklampen, zou je dat willen. En praktisch: een elektrische aansluiting om bijvoorbeeld een granulaatstrooier te bedienen. Ook Case IH en Fendt bieden talrijke functies aan, van zelfs een omkeerbare koelventilator tot bandendrukwisselsysteem. John Deere en Claas zijn ook uitgebreid, maar om technische redenen is het niet mogelijk om het activeren van de stuurautomaat ook te integreren; iets wat menigeen iedere werkgang doet. JCB kan al wat praktisch nodig is, maar is het meest beperkt in functies.

Opmerkelijk: niet 1 trekker kan Isobus-functies integreren in het HLM. De meeste fabrikanten werken daar wel aan. In de nieuwe Fendt-bediening, die deze zomer op de markt komt, zou het wel kunnen.

Verschil in triggers

De reeks bestaat dus uit 3 elementen die je kiest: een functie (bijvoorbeeld motortoerental), een waarde (bijvoorbeeld vol gas) en een trigger; iets wat die stap activeert. Bij John Deere is dat alleen afstand, na x-aantal meters volgen de stappen elkaar op. Case IH biedt het grootste aantal keuzes. Zo kun je ook stappen activeren op basis van tijd, hefpositie (voor en achter), wanneer de aftakas aan- of uitgaat (ook voor en achter), per druk op een knop, en zelfs bij het wisselen van rijrichting. En al die triggers kun je mixen in 1 reeks, iets wat Claas en John Deere niet kunnen.

Veel keuze aan triggers is een goede zaak (duimpje voor Case IH en Fendt), want elke trigger heeft zijn eigen voor- en nadeel. Wie veel hydraulische functies gebruikt, kiest waarschijnlijk voor aansturing op tijd. Een uniforme rijsnelheid is dan een vereiste. Triggeren op hefhoogte is handig om de aftakas in te schakelen, cruise-snelheid te activeren en motortoeren te verhogen. En wie geen gelijke kopakker heeft, kan kiezen om te triggeren per druk op de knop.

Automatisch reeks maken

In de John Deere kun je geen opname maken, maar wel iets anders: de computer herkent tijdens het werken als driemaal dezelfde draai wordt gemaakt, en stelt automatisch een reeks voor. Die geef je een naam en sla je op in 1 van 4 sloten. Dat idee is fantastisch, de praktijk is iets weerbarstiger. Want naar mate de dag vordert, verandert de draai waarschijnlijk en dit brengt iTEC AutoLearn in de war. Daarbij is die derde poging niet altijd de meest perfecte, al kun je dit in de display nog perfectioneren.

Ook lastig is, dat als er een vergelijkbare sequentie ergens in iTEC is opgeslagen, dat hij de nieuwe opgedane reeks niet meer voorstelt. Ook als de afstandswaardes anders zijn. Kortom: er zijn haken en ogen, maar de gedachte om ook het programmeren van zo’n HLM-reeks te automatiseren, is echt goed. Immers, vaak is het programmeren moeilijker dan het handmatig draaien zelf.

Overzicht van geteste systemen kopakkerautomatiek

Case IH Optum 300

Zeer uitgebreid, praktisch en duidelijk. Een paar gekke dingen. Zo is programmeerbare rijsnelheid geen cruise-snelheid, maar altijd de snelheidslimiet. De hendel of het gaspedaal moet dan maximaal staan. Verder mag Case IH de functies beter samenvatten, want nu zijn er twaalf verschillende functiemenu’s als je een functie wilt toevoegen. Dat kan overzichtelijker. De reeks wordt op het scherm weergegeven als een duidelijke tabel met de kolommen trigger, triggerwaarde, functie, en instellingwaarde. Pas de waarden aan door erop te klikken (touchscreen). Ook stappen invoegen, verwijderen of de volgorde wijzigen gaan eenvoudig.
Er zit slechts 1 HMC-knop op de rijhendel; liever zagen we er 1 voor heffen, en 1 voor dalen. Je kiest in plaats hiervan voor een volgorde, waarin je verschillende reeksen afspeelt. Sequenties kunnen worden overgedragen naar andere trekkers per USB-stick. Er is optioneel ook AccuTurn-Pro, waarmee de trekker volledig automatisch draait op basis van een virtuele kopakkerlijn.

Claas Axion 870

Helder en uitgebreid, maar jammer dat je niet in HLM het stuursysteem kunt activeren. Wordt aan gewerkt. Bijzonder: cruise-snelheden werken ook achteruitrijdend. Een reeks opnemen: met de instelling ‘automatisch’ registreert de Claas of je rijdt of stilstaat. Rij je te langzaam, dan kan hij onbedoeld overschakelen naar ’tijd’. En het is niet mogelijk om achteraf triggers te veranderen. Dus, wie zich niet wil irriteren, maakt die keuze zelf. Bijzonder: de opnamefunctie registreert ook hoe lang en hoe ‘hard’ je de proportionele ventielen bedient. Erg praktisch.

Iets corrigeren is makkelijk: tik op de waarden en wijzig ze met de schuifregelaar of het numerieke toetsenbord. Na elke aanpassing moet je de waarde bevestigen met een vinkje. Als je grote correcties maakt, kan de volgorde veranderen. Verwarrend is, dat je die nieuwe volgorde alleen ziet als je het bewerkingsmenu afsluit.

Verder mag Claas functies groeperen; nu verschijnt er 1 giga-lang dropdownmenu met 36 functies onder elkaar.

Fendt 724 Vario

Fendt heeft een troef in handen: het ‘klaverblad’ op de rijhendel met daarop ‘Go’ en ‘End’-knoppen. Intuïtief; meteen duidelijk. Veel keuze aan triggers. Isobus in HLM komt eraan. De waarde (toerentallen, rijsnelheden) stel je in buiten HLM. Voordeel: je kunt snel iets veranderen. Nadeel, een instelling per functie mogelijk, niet oneindig veel. En dus bijvoorbeeld maar 1 instelling per hydrauliekventiel.

Je activeert Variotronic Ti met het knopje met ‘klaverblad‘-symbool op de armleuning; dat moet je net weten. De functies zijn in duidelijke groepen geordend (motor, hef, et cetera). In de opnamefunctie registreert het systeem aanvankelijk alleen de ‘afstand’ als trigger. Daarom kun je langzaam rijden, en de trigger eventueel later veranderen. Overigens registreert het systeem ook de tijden van de hydraulische ventielen. Er is een stapfunctie: door nogmaals op de knop te drukken, gaat het systeem direct verder. Hou je de knop ingedrukt, dan begint hij met de volgende stap als je de knop loslaat.

JCB Fastrac 4220

JCB loopt wat achter op de concurrentie. Soms is het heel intuïtief. Zo zijn er 5 geheugens voor toerentallen, maar daarvoor moet het handgas iets naar voren staan (ook voor cruise control); moet je net weten. Bij de transmissie irriteren de verschillende modi (D, M, PS, FX). En ‘N/min’ is een cruise-snelheid met toerental en grenslastregeling. Motor en transmissie zijn dus niet gescheiden.

Er zijn 5 geheugens: A t/m E. Klik je op een letter, dan kun je direct een reeks maken of aanpassen. De pop-up biedt elf functies; beperkt maar overzichtelijk. Er is alleen een witte knop op de joystick. Per knopdruk loopt de reeks door totdat hij wordt onderbroken. Door opnieuw te drukken loopt-ie verder. Opmerkelijk is de beveiliging: de Fastrac moet rollen. Na iedere motorstart moet je de aftakas, herinrichting, en hydrauliek eenmaal bedienen. De hefinrichting moet op ‘dalen’ staan. Er verschijnen vinkjes op het scherm. Tip: start de sequentie met heffen, en doe de eerste ronde handmatig. Dan is alles ontgrendeld.

John Deere 6250R

John Deere heeft een fantastisch scherm, maar als het om HLM gaat is het geen hoogvlieger. Je kunt alleen triggeren met afstand. En gekker: je kunt de stuurautomaat niet integreren. Programmeer die dus naast eenzelfde, naastliggende wipschakelaar waar je HLM toewijst, en dan lukt het alsnog met twee clicks. In- en uitschakelen van de aftakas op basis van hefhoogte is niet mogelijk.

Waardes stel je in de trekker in, niet in HLM. Snel ingesteld, maar er zijn dus geen verschillende triggerwaardes mogelijk voor de zelfde functies in 1 reeks. Via de iTEC-knop ga je direct naar het overzicht, inclusief de activering en de toegang van de opgeslagen reeksen. Top. Hier kun je direct ook nieuwe sequenties maken. Aanpassen doe je door ’m aan te tikken. Door afstanden te veranderen, kan de volgorde wisselen en dit laat de monitor direct zien. Iedere functie moet ook via een knop te bedienen zijn. Is de functie niet toegewezen aan een bedienelement, dan kan die niet in iTEC worden geprogrammeerd.

Valtra T174

Uitgebreid en intuïtief. Althans, het menu opent via het M-symbool en dat moet je even weten. Een reeks bouwen gaat snel: er is een illustratie van de trekker met alle functies helder gegroepeerd. Selectie met draai-drukknop of touchscreen. Na het kiezen van functie, kun je direct de waarde instellen. Met je vinger kun je ook een volgordes verslepen en functies wijzigen. Als een smartphone; snel en gemakkelijk. Helaas, bij de opnamefunctie neemt U-Pilot alleen hydrauliek op als eerder een tijd of zweefstand is ingesteld.

HLM is te bedienen met de twee M-knoppen op de rijhendel, of de derde op de armleuning. Om af te spelen, moet de EHR op ‘zakken’ staan of in de middenpositie staan. Zodra de reeks start, verschijnt er een pop-up. Omdat dit na verloop van tijd irriteren kan, kun je die melding blokkeren. Andere mogelijkheid: splitscreen en een schermdeel vullen met U-Pilot.

Alles wat elektronisch wordt aangestuurd, kun je in reeks stoppen. Iedere functie ook meerdere malen, met verschillende waardes.

Medeauteur: Guido Höner